|
Shaxta maydoni chegarasi va foydali qazilma zaxiralari
|
| bet | 4/6 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 136,33 Kb. | | #239524 |
Bog'liq 1-variantb) Qazish ishlarining texnik vositalari.
Mexanizatsiyalashgan kompleks .
Kombayn ; qazib olinadigan qalinlik m; qamrab olish kengligi m; ishchi tezlik m/min; manevrli tezlik m/min.
v) Qazish maydonlari va qazish joylari o‘lchamlari.
Qabul qilingan Uzun stolbali qazish tizimi - lava-qavat tizimiga (Bu qazish tizimida qavat (yarns) shtreklari kapital (pol bremsbergidan qavat (pol) chegarasigacha o`tiladi va ular kesuvch pech orqali tutashtiriladi. Bunda qavat (yarus) balandligi 150 300 m, stolba uzunligi esa 1—2 km bo`lishi mumkin.
Stolbani tayyorlash qatlamli () yoki maydon kon- tayyorlov lahimlari () yordamida amalga oshiriladi.
Qatlamli usulda stolbani tayyorlash sxemasi bo`yicha tashis` shtreki konveyer prosekiga parallel, ular orasida ko`mir seliklar qoldirib yoki kengligi 15—20 m bolgan toshdevor tiklab o`tiladi. Ko`mir selik va toshdevor har 30 m masofada prosek bilan pechlar orqali tutashtiriladi. Tashish shtreki lava surilishi mobaynida tugatilib (qolatilib) boradi, prosekdan esa pastda joylashgan stolbani qazishda shamollatish shtreki sifatida foydalaniladi.
Maydon usulida stolbani tayyorlash sxemasida qatlam ostida joylashgan puch jinslar orasidan tashish va shamollatish shtreklari o`tkaziladi, ko`mir qatlamlarda esa konveyer va shamollatish shtreklari o`tkaziladi. Maydon va qatlam lahimlari o`zaro gezen` yoki kvershlaglar orqali tutashtiriladi.
Maydon usulida stolbani tayyorlash, asosan, qatlam yon jinslari yumshoq bolganida qollaniladi.
Uzun stolbali qazish tizimining ushbu varianti qatlamning qalinligi 0,6 dan 2,5 m gacha bolgan, ship jinslari turg`unligi o`rtacha va turg`un, har qanday gazdorlikka ega bo`lgan yotiq va qiya joylashgan qatlamlarni qazib chiqarishda qo`llaniladi. ) ko‘ra va m3 shaxta qatlamlarini ochish asosida qazish gorizontlari o‘lchamlari quyidagiga teng:
.
Qoldiq, ya’ni qatlamning pastki qismi kichik o‘lchamli qiya gorizont kabi ishlanadi.
Lava uzunligi KM komplekslari bilan hozirgi vaqtda gipsometriya imkoniyatiga ko‘ra 200 m. teng deb qabul qilinadi.
Qazish joyining quyidagi o‘lchamlari qabul qilingan: lava uzunligi – 200 m; kamgak (tokcha) uzunligi – 10m; ustunning qazib olinadigan qatlami uzunligi – 5000 m.
g) Qazish joyidagi yuklama.
Mexanizatsiyalashgan kompleksli qazish joyi yuklamasi quyidagi ifodadan aniqlanadi:
bunda, n – ko‘mir qazib olish bo‘yicha sutkalik smenalar soni (n = 4).
T – smenaning davom etishi (T = 360 min);
Tpz – smenada tayyorlov-yakuniy operatsiyalar vaqti (Tpz=15 min);
Tp – smenada texnologik tanaffuslar va tashkiliy-texnologik to‘xtab qolishlarni hisobga olishning jamlangan vaqti (Tp=10 min);
T0 – dam olish vaqti (smenada T0=15 min);
Kn – shtrekda mexanizatsiyalashgan kompleksli transport vositalarining ishonchlilik koeffitsienti;
L – lava uzunligi (L=200 m);
r – organning qamrab olish kengligi (r=0,8 m);
m – qatlamning qazib olinadigan qalinligi (m=3 m);
γ – ko‘mirning o‘rtacha zichligi, 1,4 t/m3;
s –lavada ko‘mir qazib olish koeffitsienti (s = 0,98);
Lm – lavaning mashinali qismi uzunligi (Lm=190 m);
Vr – kombayn uzatishining ishchi tezligi (Vr = 3 m);
Vm – lavani tozalashda kombayn uzatishining manevrli tezligi (Vm = 10 m/min);
tv – lava mashinali qismining 1 m uzunlikka olib borilgan yordamchi operatsiyalar vaqti (tv=0,1 min);
t – lavani keyingi davrga tayyorlash uchun oxirgi operatsiyalar davomliligi (t=15 min).
Foydalanishning ishonchlilik koeffitsienti.
bunda, - kombaynning tayyorlik koeffitsienti ( =0,94);
- mexanizatsiyalashgan mustahkamlagich tayyorligi koeffitsienti ( );
- lava konveyeri tayyorligi koeffitsienti ( );
- yuk tushirgich-yuk ortgichli tutashishning mustahkamlagichi tayyorligi koeffitsienti ( );
- transportli lahimda lentali konveyer tayyorligi koeffitsienti ( );
- transport zanjiridagi konveyerlar soni ( ).
d) SHamollatish omili bo‘yicha qazish joyida yuklamani tekshirish.
Qazish joyidagi yuklamani aniqlab, shamollatish omili bo‘yicha uni tekshirishni amalga oshiramiz.
bunda, - kovjoy old bo‘shlig‘ining eng kichik kengligida havo oqimi uchun o‘tish kesimi ( );
- lavada yong‘in xavfsizligi bo‘yicha mumkin bo‘lgan havo harakati tezligi ( );
d – boshlang‘ich oqimda yong‘in xavfsizligi bo‘yicha metanning mumkin bo‘lgan konsentratsiyasi ( 1 % dan ko‘p emas);
k – mustahkamlagich orqasida qazilgan bo‘shliq bo‘ylab havo qismi harakatini hisobga oluvchi koeffitsient (k = 1,2);
q – metan ajralib chiqishi (q = 10 m3/t);
kn – gaz ajralib chiqishining notekislik koeffitsienti (kn = 1,46);
kd – degazatsiya koeffitsienti (kd = 0,6);
t/sut.
d) Amaldagi qazish joylari sonini aniqlash:
Amaldagi qazish joylari sonini qazish joyidagi yuklama orqali aniqlash maqsadga muvofiqdir. 1go qatlamni qazishda lavalar soni aniqlanadi:
bunda, ko = 0,95 – koeffitsient, qazish joyidan qazib olishning solishtirma og‘irligi;
Ashs – shaxta bo‘yicha sutkalik qazib olish.
t.
lava.
Qazish joyida sutka davomida bajariladigan davrlar (lavalar) sonini aniqlaymiz:
davr.
SHaxta ishining kon – texnik ko‘rsatkichlari.
SHaxtaning ishlab chiqarish unumdorligi t/sut.
SHaxta maydoni zaxiralari mln.t.
SHaxta maydoni o‘lchamlari m.
Xizmat muddati yil.
Qatlamlar soni dona.
Qatlamlar yotiqlik burchagi
Qazish joyining soni sht.
Qatlamlar qalinligi
Xulosa
Men ushbu kurs loyihamni tayyorlashda yer ostida joylashgan foydali qazilmalarni yer osti usulida qazib olishda qazib olish tizimlarni tanlash va ular haqida umumiy ma`lumotga ega bo`ldim. Tizimlarni tanlash bu asosan foydali qazilmani parametrlariga bogliq ravishda tanlanib, bajariladigan ishlar ketma-ketligini ta`minlovchidir. Tizim deb qazish blokida qazish ishlarini olib boorish texnologiya-siga aytiladi. Ushbu kurs loyihamda tizimlarni tanlashda 7ta sinf asosida tanlangan. Foydali qazilma konlarini qazib oluvchi yer osti kon ishlarida 40dan ziyod tizim mavjuddir. Tizimni sinflash bu ayni bir faktni hisobga olib aytiladi.
Qazib olish tizim klassifikatsiyasi— ishlab chiqarish tizimlari bir yoki bir nechta tanlangan belgilar asosida guruhlarga taqsimlash. Adabiyotlarda qirqdan ortiq turli xil tizimlar mavjud. Ularni sinflarini ajratish va kichikroq birliklarga bo`lish uchun asos sifatida turli xil xususiyatlar qabul qilingan.
Ular:
-kon bosimini boshqarish.
- qazib olinayotgan maydonning qazish davridagi holati.
- foydali qazilmani massivdan ajratish usuli.
- zaboyni tozalash formasi.
- foydali qazilma konlarining geologic xususiyatlari.
- foydali qazilma yetkazib berish usuli.
- konlarni ishlab chiqish tartibi va boshqalar.
Ruda konlarida qazish tizimlari turlicha klassifikatsiyalanadi. Bu yerda (1-jadval) kon bosimini boshqarish usuli bo’yicha klassifikatsiya keltirilgan.
1 – jadval
Sinf
|
Qazish tizimlari:
|
I
|
Ochiq qazib olingan bo’shliq bilan
|
II
|
Qazib o’tilgan bo’shliqda rudalarni magazinlash bilan
|
III
|
Qazib olingan bo’shliqni to’ldirish bilan
|
IV
|
Qazib olingan bo’shliqni mustahkamlash bilan
|
V
|
Aralashgan tog’ jinslarini qulashi bilan
|
VI
|
Birlashgan (kombinatsiyalashgan)
|
|
| |
