Shifrator va deshifratorlarni tadqiq etish

Elektronika va radiotexnika kafedrasi assistenti A.X. Abdullayev 
3- LABORATORIYA ISHI 
SHIFRATOR VA DESHIFRATORLARNI TADQIQ ETISH 
Ishning maqsadi:
ME asosida shifrator va deshifrator kombinatsion qurilmalarining blok 
sxemasini, haqiqiylik jadvalini va ishlash prinsipini o‘rganish. Mantiqiy element 
asosida loyihalshtirish. 
Qisqacha ma’lumot: 
1-qism. Shifrator (koder). 
O‘nlik, sakkizlik YOKI o‘noltitalik sanoq tizimidagi raqamlarni ikkilik YOKI 
ikkilik-o‘nlik kodga o‘zgartiruvchi kombinatsion mantiqiy qurilma – shifrator YOKI 
koder deb ataladi. 
Shifrator m ta kirish va n ta chiqishga ega bo‘lib, kirishlardan biriga berilgan 
signalni chiqishda n – razryadli parallel kodga o‘zgartiradi. Bu laboratoriya ishida 
shifrator 10dan 4ga shifratorda 0...9 sonlarini ikkilik-o‘nlik kodiga o‘tishi o‘rganiladi. 
Agar shifrator n ta chiqishga ega bo‘lsa, u holda uning kirishlari soni 2
n
dan kam 
bo‘lmasligi kerak. Agar m=2
n 
munosabat bajarilsa shifrator to‘liq, agar m<2
n 
bo‘lsa, u 
to‘liq emas deb ataladi. 
Bunda shifrator quyidagi vazifani bajaradi: berilgan kirishdagi signalni ikkilik 
ekvivalentini chiqishda uzatadi. (masalan kirish 9 signali berilgan bo‘lsa, chiqishda 
1001 ikkilik signal hosil bo‘ladi). 
“4 dan 2 ga” sodda shifrator haqiqiylik jadvali 1- jadvalda keltirilgan. 
1– jadval. 
i 
X
0
 
X
1
 
X
2
 
X
3
 
Q
1
 
Q
0
 
0 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
2 
1 
1 
0 
3 
1 
1 
1 

Elektronika va radiotexnika kafedrasi assistenti A.X. Abdullayev 
1- jadval asosida shifrator FAL tizimi quyidagi formula orqali ifodalanadi: 
Q
0
=X
1
+X
3 
Q
1
=X
2
+X
3 
Yuqoridagi hosil qilingan funksiyadan kelib chiqqan holda “4 dan 2 ga” sodda 
shifrator blok sxemasi 1-rasmda ko‘rsatilgan. 
1-rasm. “4 dan 2 ga” sodda shifrator blok-sxemasi 
Blok sxemadan ko‘rinib turibdiki, shifratorni yaratish uchun ikkita ikki kirishli 
dizyunktor kerak bo‘ladi.