Щзбекистон Республикаси




Download 1,03 Mb.
bet30/39
Sana19.01.2024
Hajmi1,03 Mb.
#141219
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   39
Bog'liq
muzaffar

12.2. Эксперт тизимлар.


Таянч тушинчалари:
Эксперт тизим,муаммоли йщналтирилган АДП,молиявий менежмент АДП,хукукий маoлумот тизимлар АДП,ЭХМ глобал тармоыларида АДП.

Иктисодий ва ижтимоий сохада ахборотни ыайта ишлаш воситаларига доимий усиб борувчи талаблар мантиы ва мутахасислар тажрибасига асослаган "нима бщлади, агар" турдаги эвристик (ноформаллашган) вазифаларни хал этиш жараёнларини компрютерлаштиришни раьбатлантиради. Бунда асосий гоя ыандай хал этиш керак деган вазифани берувчи эски формаллашган алгоритмлардан предметли соха мутахасислар томонидан жамланган билимлар базасида нимани хал этиш керак кщрсатилган мантиыий дастурлаштиришга щтишдир.


Эксперт тизимлар асосини предмет сохаси маoлумотлари хакидаги ахборот киритилган билимлар базаси ташкил этади. Билимларни Этга такдим этишнинг икки асосий шакли: далиллар ва ыоидалар бор. Далиллар ходиса ва жараёнларнинг микдорий ва сифат кщрсаткичларини кайд этади.Ыоидалар одатда сабаб ва окибатларни боьловчи мантиыий шароитлар кщринишидаги далиллараро нисбатларни баён этади.

Бундай синфдаги вазифаларни ъал этиш учун эксперт тизимлардан фойдаланилади.


Эксперт тизим - бу малакали экспертлар даражасида фойдаланувчилар ыарорларини тайёрлашнинг тор ихтисослаштирилган соъасида билимларни ыайта ишлаш тизимларидир.

Экспертм тизимлари ыуйидаги маысадлар учун фойдаланилади:


* тизимлар холатининг интерпретацияси:
* тизимлардаги визиятларни олдиндан билиш ;
* тизимлар холатининг диагностикаси;
* маысадли режалаштириш ;
* тизимлар ишлашидаги бузилишни бартараф этиш ;
ЭЪМ да эксперт тизимларни амалга ошириш воситалари сифатида эксперт тизимлар ыобиылари деган нарсадан фойдаланилади. Иктисодиетда ыулланиладиган эксперт тизимлар ыобиыларига Шэдл (Диалог), Exрert-Ease ва бошыалар мисол бщла олади.

Услубий йщналтирилган АДП


Услубий йщналтирилган АДП алгоритм асосида вазифаларнинг ъал этишнинг бирор - бир иытисодий - математик услуби амалга ошиши билан фарыланади.


Уларги ыуйидаги АДПлар оид:
*математик дастурлаштириш ( чизиыли, динамик, статистик ва бошыалар );
* тармоыли режалаштириш ва бошыалар;
* оммавий хизмат кщрсатиш ва бошыалар;
* математик статистика;

Муаммоли - йщналтирилган АДП


Бу амалий дастурлар пакетларининг энг кенг синфидир. Бирор бир предмет соъаси йщыки, унда хеч бщлмаса битта АДП мафжуд бщлмаса.
Муаммоли - йщналтирилган АДП деб аниы бир функционал соъада бирор вазифани ъал этиш учун мщлжалланган дастурий маoсулотларга айтилади.
Муаммоли - йщналтирилган АДПлар орасида саноат ва носаноат соъаларида бошыариш вазифаларини комплекс автоматлаштириш учун мщлжалланган ва предмет соъаларидаги АДПлар гурухларини ажратиб кщрсатамиз.

Саноат соъаси учун Муаммоли-йщналтирилган АДП


Корхоналарни автоматлаштирилган бошыариш тизимининг фаол тадбиы этилиши 70-80 йилларга тщьри келади. КАБТ щша даврнинг аппарат базаси - ЕС ЭЪМ, СМ ЭЪМ ва бошыа мэйнфреймлардан иьборат эди.


Биринчидан, улар ишлаб чиыаришнинг такомиллашган услублари (компрлекс ишлаб чиыариш графиги, материаллар, ыувватларга эхтиёж) билан нафаыат режалаштириш, иш режасини бажаришни нафаыат назорат ыилиш( захираларни, мижозлар бюртмалари, бюртма - нарядлар, сотиб олишга бюртмалар ва ъоказолар ), балки бир ыатор ноишлаб чиыариш вазифалари, сервис-хизмат назорати, тайёр махсулотни таысимлаш ва маркетингни ъам амалга оширади.
Иккинчидан, улар мейнфреймларга эмас, "мижоз-сервер" архитектурасига йщналтирилган, кщп вазифали, кщп фойдаланиладиган операцион тизимлар (UNIX туридаги) ва маoлумотлар реляцион базаси асосида курилади, CASE-технология базасида ишлаб чиыарилади ва фойдаланувчи график интерфейсга эга бщлади.
Учинчидан, замонавий тизимлар ишлаб чиыишнинг турли турларини ыщллаб кувватлашга кобил: захирага тайёрлаб ыщйиш, буюртмага махсулотни ишлаб чиыиш ва тайёрлаш, буртмага йигма холга келтириш, майда ва йирик серияли ишлаб чиыариш, узлуксиз равишда ишлаб чиыариш, шунингдек, аралаш тур ва бошыалар шулар жумласидандир.
Ишлаб чиыариш иктисодий фаолиятини автоматлаштириш тизими бщйича ьарб бозори юзлаб АДП комплексларига эга. Уларни шартли равишда турт гурухга бщлиш мумкин:
1. Йирик ва щрта корхоналар(корпорациялар) бутун фаолиятини автоматлаштириш учун вазифадаги интеграциялашган иловаларнинг комплекс АДПлари. Олий нархли синф кщп вазифали махсулотлари: R/3(sap), Oacle, Mac-Pac Open (A.Andersen) ва бошыалар бунга киради. Одатда бундай махсулотлар турли турдаги махсулотларни ыщллаб - кувватлайди.
2. Муайян турдаги ишлаб чиыаришни бошыариш учун мщлжалланган иловалар комплектлари иккинчи гурухга киради. Куйидагиларни улар сафига киритиш мумкин: Genesic Manufacturing Suite (Edwards) - буйирма учун йигиш, Trition (Baan) - дискрет ишлаб чиыаришининг турли шакллари, Prism (Macam) - узликсиз ишлаб чиыариш ва бошыалар.
3. Иктисослаштирилган дастурий махсулотлар: MMPS (12 TECHNOLOGIES), MES (Fast System) бщлиб, ишлаб чиыаришнинг анча мослашувчан бщлишига имкон беради, бозор талабларига мослашишни тезлаштиради, материаллар, ишлаб чиыариш кувватлари ва хоказоларни динамик ривожлантиришни амалга оширади.
4. Махсулот ишлаб чиыаришининг лойихалаштирилишидан бошлаб то истемолчи кулига тайёр холда етиб боргунча бщлган бутун жараёнлар занжирининг АДП бошыариш. ERP - тизимлар ва бошыалар турига киради.
5. кщпгина комплекс муаммоли йщналтирилган АДП лар нархи юыори, бирок кщпгина ьарб фирмалар щз фаолиятини автамоматлаштириш учун улардан фойдаланиш йулидан боради.
Носаноат сохасидаги муаммоли - йщналтирилган АДПлар
Носаноат сохасидаги муаммоли - йщналтирилган АДПлар моддий ишлаб чиыариш билан боьлик бщлмаган фирмалар (банклар,биржалар,савдо ва хоказолар) фаолиятини автоматлаштириш учун мщлжалланган. Бу синфдаги АДПларда талаблар кщп жихатдан саноат сохаси учун мщлжалланган комплекс АДПларга ыщйиладиган талаблар: интеграциялашган кщп даражали тизимларни яратишга мос келади.Бу синфдаги АДПларни яратишда дунё микиесида ЭХМ асосий фирма ишлаб чиыарувчилари, шунингдек фаыат дастурий таминотни ишлаб чиыарувчи компаниялар йулбошчилик килмокда. Носаноат сохасидаги комплекс АДП лар орасида банк, молия, хукукий сохани автоматлаштирувчи пакетларни ажратиб кщрсатиш мумкин.
Банк АДПлари кщп жихатдан танланган функционал декомпозициялашган ахборот тизимларига боьлик бщлиб, одатда пакетлар йигиндисидан ташкил топади, бупакетлар йигиндиси марказлашган интеграциялащган маoлумотлар баoзаси асосида умуман банк ва унинг айрим бщлинмалари молиявий операцияларни щтказиш ва бошыаришнинг вазифасини хал этувчи интерактив режим ,реал ваыт режимида ишловчи кщп модулли тизимларни щзида номоен этади. Комплекс банк АДПларни амалга оширишнинг техник асоси Swift, Reuter, Sрrint, Internet ва бошыалар ялпи хисоблаш тармоыларига уланувчи турли топологиядаги кщп машинали хисоблаш тармоьидир.
Комплекс банк АДП лари орасида ыуйидаги фирмалари ишлаб чикан пакетларни ажратиб кщрсатиш мумкин:
-IBM фирмаси (дастурий махсулотлар фирма-ишлаб чиыарувчилари билан бирга):IBIS AS, MIDAS ABS;
-DEC фирмасининг - РRОFILE FMS да амалга ошириладиган DBS концепцияси - РRОFILE IBM -Integradet Banking System, IBM-90 интеграциялашган банк тизими;
-NCR фирмаси - маoлумотларни очикчасига биргаликда ыайта ишлаш концепцияси ва DBS-банк типидаги комплекс АДП ларда банк иш сохасида унинг архитектурасини амалга оширади;
HEWLEET-Рackard фирмаси-дастурий моделлар йингиндиси кщринишида амалга оширилган HAI BANK концепциясини таклиф этган;
-UNISYS фирмаси -FSA,Finesse Financial Branch Autоmatiоn тизими (банк муассасалари вазифаларини автоматлаштириш тизими);
-Оlivetti фирмаси (Италия)-банки автоматлаштириш учун (банк фаолиятининг АДП мажмуи) мщлжалланган банк платформаси;
BULL фирмаси (Франция) - банк фаолиятини комплекс автоматлаштириш учун ICBS тизими.



Download 1,03 Mb.
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   39




Download 1,03 Mb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Щзбекистон Республикаси

Download 1,03 Mb.