Siz informatika va axborot texnologiyalarini fani ta’lim tizimiga kirib kelishi va rivojlanishi tarixi haqida ma’lumot. Fan sifatida shakllanish bosqichlari bilan tanishasiz

Download 1.44 Mb.
bet	1/62
Sana	05.06.2023
Hajmi	1.44 Mb.
	#69771

Bog'liq
Siz informatika va axborot texnologiyalarini fani ta’lim tizimig
7-mavzu. A. Temur va temuriylar davri madaniyati, 4-chorak dars ishlAnma, 0000000000000000000000000000000000000000000000000001, NAFAQA BLANKA 14.07.2022, 20-mavzu, Savollar UZ, 10-SINF Informatika va AT, 2780-3564-c756-2bb2-ea59-1931-7567, Документ Microsoft Word, Презентация без названия, Олимов. Тик жихозлари, Shunqorov Hasan 3 modil pisixologiya, 5, Dam olish daqiqasi

3.2.1.1-mavzu: Informatika va axborot texnologiyalarini fanining xalq ta’lim tizimida rivojlanish tarixi. Bu mavzuda siz informatika va axborot texnologiyalarini fani ta’lim tizimiga kirib kelishi va rivojlanishi tarixi haqida ma’lumot. Fan sifatida shakllanish bosqichlari bilan tanishasiz. Jamiyat rivojlanib borgan sari, ushbu jamiyatning rivojiga munosib kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj sezilarli darajada ortib boradi. Bugungi kunda ta’limning sifatini oshirish talabiga qaratilgan maqsadlar negizida yuksak ma’naviyatli, bilimdon, Vatanparvar, o‘z kasbiga sadoqatli hamda mehnatsevar kadrlarni shakllantirish vazifasi yotibdi. Bu maqsad esa o‘z-o‘zidan amalga oshadigan jarayon emas, balki uzoq vaqt tinimsiz mehnat, izlanishlar va samarali natijalari evazida o‘z yechimini topa oladigan jarayon bo‘lib hisoblanadi. Muvaffaqiyatli ta’limning eng muhim belgisi sifatida erkin va mustaqil yurt farzandlari ehtiyojini qamrab oladigan va hech kimdan kam bo’lmagan insoniyat taraqqiyoti talablariga javob bera oladigan farzandlarni tarbiyalay oladigan malakali mutaxassislarni tayyorlash 90-yillar bo’sag’asidayoq davlatimiz tomonidan asosiy strategik masala deb qo’yilgan edi. Umumta’lim maktablarni axborotlashtirish jarayoniga ham qisqa vaqt o‘tgan bo‘lsada, o’quv jarayonida faydalaniladigan AKT vositalari respublikamizning barcha ta’lim muassasalariga kirib bordi. Ushbu davr ichida ta’lim jarayoniga axborot-kommunikatsiya texnologiyalari(AKT)ni joriy etish bo‘yicha juda ko‘plab ijobiy ishlar amalga oshirildi – maktablar zamonaviy kompyuter sinflari bilan jihozlandi, barcha fanlardan elektron o‘quv-resurslari yaratildi va fanlarni o‘qitishda ulardan samarali foydalanib kelinmoqda. Bugungi kunda ko‘plab davlatlar AKT’ni ta’lim jarayoniga joriy etishdagi eng dolzarb muammoga duch kelmoqdalar, u ham bo‘lsa – fan o‘qituvchilarining AKT-savodxonligi va fanlarni o‘qitishda AKT vosita va metodlaridan samarali foydalanish bo‘yicha tayyorgarligidir. Shu jumladan, informatika fani mutaxassislarini kaspiy kompetentligini yanada oshirish bugunning dolzarb masalalaridan biri bo‘lib hisoblanadi. Albatta, informatika o‘qituvchilarining kasbiy bilimlarini boyitish va yangilash borasida malaka oshirish institutlarining o‘rni beqiyosdir. Aynan informatika o‘qituvchilari respublikamizga informatika fanining kirib kelishi tarixi va o‘quv jarayoni, hozirgi kundagi shakllarini o‘quvchi-yoshlarimizga yetkazishlari zarur. O‘zbekistonda ko‘plab sohalarda elektron hisoblash texnika vositalarining kirib kelishi munosabati bilan ta’lim jarayonini ham kompyuterlashtirish va O‘zbekiston Respublikasi ta’lim tizimiga yangi axborot texnologiyalarni joriy etish muammosi yuzaga keldi. Shu munosabat bilan maktablarni axborot texnologiyalari bilan jihozlash, umumta’lim maktablarida o‘quv jarayoni tashkil etish, o‘quv dasturlar, darsliklar ishlab chiqish, pedagoglarning AKT savodxonligini oshirish muhim masalalardan biriga aylana boshladi. O‘zbekistonda axborotlashtirish sohasini muhim siyosiy omil sifatida qarash hamda ishlab chiqarish, boshqaruv, ta’limda, ijtimoy-iqtisodiy va boshqa ko‘plab sohalarda yangi axborot texnologiyalari vositalarini kiritish hamda amaliyotda qo‘llashga oid vaziyatlar yuzaga kela boshladi. Mazkur vazifalarni amalga oshirishda, albatta, o‘qituvchi va o‘quvchilarning kompyuter savodxonligini shakllantirishga erishish dolzarb masalalarda biri deb etirof etila boshlandi. Ushbu masalalarni hal etish borasi ta’lim tizimi boshqaruvida bir qator vazifalarni qo‘ydi. Maktablarda kompyuter savodxonligi oshirish bo‘yicha aniq dastur va rejalar ishlab chiqqan holda fanni o‘qitilishi va darsliklar ishlab chiqishni, bu esa, o‘z navbatida, ushbu fanni o‘qita oladigan kadrlarni tayyorlash va ularning uzluksiz malakalarini oshirib borishni talab etadi. Ushbu masalalarni hal qilish va amaliy natijalarni tahlil etish uchun kompyuter texnik vositalari bilan ta’minlash hamda natijalar asoslanib, eng samarali axborot texnologiyalari qurilmalarini tanlash va unda ishlash ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat. Informatika – uzoq tarixga ega bo‘lgan, inson faoliyatining turli sohalari bilan aloqador axborotlarni to‘plash, saqlash, uzatish, qayta ishlash qonunlari va metodlarini o‘rgatuvchi fan hisoblanadi. O‘zbekistonda mazkur fanning taraqqiyotida «Kibernetika» ilmiy ishlab-chiqarish birlashmasining yetuk olimlari, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining akademiklari V.K.Qobulov, F.B.Abutaliyev, M.F.Bekmurodov, N.B.Bondarenko, M.M.Komilovlar va boshqa bir qator olimlarning hissalari katta bo‘ldi. Mustaqil O‘zbekistonimizda kibernetika va informatika fanining taraqqiyot yo‘li va bu fanlarning rivojlanish istiqbollari o‘ziga xos xususiyatlarga ega. O‘zbekiston Respublikasida tarmoqlarni avtomatlashtirish ishlari muntazam ravishda olib borilgan. Kibernetika va informatika sohasida ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish va xalq xo‘jaligiga joriy etish maqsadida, Markaziy Osiyo Respublikalari ichida birinchi marta 1956-yilda akademik M.T.Urozboyev tashabbusi bilan O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi tarkibida, V.I.Romanovskiy nomli Matematika instituti qoshida Hisoblash texnikasi bo‘limi ochildi. Unga V.K.Qobulov rahbar etib tayinlandi va 1958-yil 30-dekabrda respublikamizda ilk bor, «Ural» EHM ishga tushirildi, bu mamlakatimizda birinchi EHM edi. Keyinchalik, 1962-yilda Toshkent shahrida M-20 rusumli (Kazon avtomatlashgan mashinalar zavodi mahsuloti), yarim o‘tkazgichli M-220 rusumli, «Minsk 22», «Ural 2», «BSM 6-1», «BSM 6-2» rusumli EHMlar ishga tushirildi. Tadqiqotchi-olim A.G‘.Xayitov o‘z dissertatsiya ishida: «Markaziy Osiyo mintaqasida, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi tarkibida hisoblash markazi bo‘lgan Kibernetika instituti negizida 1966-yil «Kibernetika» ilmiy, ishlab-chiqarish birlashmasi ochildi. Bu birlashmada hukumat va jamoat tashkilotlarning buyurtmalariga ko‘ra, ilmiy-amaliy ishlar amalga oshirilar edi. 1978-1979 yillarda «Kibernetika» ilmiy ishlar ishlab-chiqarish birlashmasi negizida markazlashgan konstruktorlik-texnika byurosi, shuningdek, tajriba-sinov zavodi ochildi. Bu ilmiy-amaliy muassasalarda respublikamizda ko‘zga ko‘ringan olimlar (V.K.Qobilov, F.A.Abutolipov, S.Artikova, T.B.Bo‘riyev, T.F.Bekmurotov, B.M.Bandarenko, X.Z.Ikramova, S.Kamilov, S.Karimberdiyeva, R.R.Sa’dullayev va boshqalar) faoliyat olib borishdi» – deya takidlab o‘tgan. Xalq xo‘jaligidagi turli masalalarni hal etishda algoritmlashtirish nazariyasini yaratish va rivojlantirishga akademik V.K.Qobulov boshchiligidagi birlashmaning yetakchi olimlari O‘zbekistonda kibernetikaning tarkib topishi va rivojlanish bosqichiga ulkan hissa qo‘shdilar. Tasvirlarni tekshirib bilish va sun’iy intellekt nazariyalari bo‘yicha katta maktab yaratgan akademik M.M.Komilov, matematik modellash va hisoblash eksperimenti, matematika va mexanikaning murakkab vazifalarini hal etishning miqdoriy-tahliliy usullari bo‘yicha akademiklar F.B.Abutaliyev, B.A.Bondarenko, T.Bo‘riyev, axborotni qayta ishlash bo‘yicha – akademiklar D.A.Abdullayev, M.F.Bekmuratov, kibernetika fanining turli yo‘nalishlari bo‘yicha maktablar o‘zagini yaratgan professorlar T.A.Valiyev, O.M.Nabiyev, R.S.Sa’dullayev, Z.M.Solihov, N.A.Mo‘minov ta’lim sohasini kompyuterlashtirish bo‘yicha ilmiy-uslubiy izlanishlar olib borgan va bu sohaning rivojlanishiga katta hissa qo‘shgan professor M.Ziyoxo‘jayev va boshqalarning katta xizmatlarini ta’kidlash lozim. Respublikadagi o’qituvchilarni shu yangi fan bo’yicha malakasini oshirish, qayta tayyorlash, o’quv-metodik ad Download 1.44 Mb.

Download 1.44 Mb.