|
Суюқликларни сиқиш ва узатиш. Умумий тушунчалар
|
| Sana | 09.04.2024 | | Hajmi | 2.3 Mb. | | #192211 |
Bog'liq 6 Suyuqliklarni uzatish surayyo tayyor.chiziqlimas tenglamalar1, 2-maruza, Cloud Computing fani YN 2023, Otabek, amir-temurning-davlat-boshqaruvi-sohasidagi-islohotlari (1), 3-amaliy ish. Hisoblashlarni grafik vizuallashtirish Ishni bajar, 1-mavzu. Moliyaning mohiyati va funksiyalari (1), 3-Mavzu. Dvigatelar tuzilishi. Reja, 5 мавзу Бош ҳис лотинча, 314160-MIKROIQTISODIYOT-ORALIQ, \'Dissotsiyalanish, 7 Kompressorlar turlari, Kimyoviy texnologiya, I bob maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning xususiyatlari (2)
TOSHKENT KIMYO-TEXNOLOGIYA INSTITUTI YANGIER FILIАLI NOORGАNIK MODDАLАR KIMYOVIY TEXNOLOGIYASI FАKULTETI S_____-21-KT GURUH TАLАBАSI _____________________NING АSOSIY TEXNOLOGIK JАRАYONLАR FАNIDАN MUSTАQIL ISHI
Fan oʼqituvchisi:
SUYUQLIKLАRNI SIQISH VА UZАTISH. UMUMIY TUSHUNCHАLАR - Suyuqliklarni uzatish.
- Nasoslar. Umumiy tushunchalar
- Nasoslar klassifikatsiyasi
- Nasoslarning asosiy parametrlari
- Surish balandligi.
Suyuqlik va gazlarni uzatish. Suyuqliklarni uzatish. Suyuqliklarni uzatish Kimyo sanoatining barcha tarmoqlarida suyuqliklar gorizontal va vertikal trubalar orqali uzatiladi. Suv, neft, benzin, kerosin, moylar va boshqa suyuqliklarni uzatish uchun mo‘ljallangan mashinalar (qurilmalar) nasoslar deyiladi. Trubalarning boshlanHich va oxirgi nuqtalaridagi bosimlar farqi trubalardan suyuqlikning oqishi uchun harakatlantiruvchi kuch hisoblanadi. Suyuqlik oqimining trubalardagi harakatlantiruvchi kuchi gidravlik mashinalar yoki nasoslar orqali hosil qilinadi. Nasos elektor dvigateldan mexanik energiya olib, uni suyuqlikning harakatlanayotgan oqim energiyasiga aylantirib, bosimini oshiradi. Nasoslar xalq xo‘jaligining barcha sohalarida: mashinasozlikda, metalurgiyada, kimyo sanoatida, yer ishlarini gidromexanizatsiyalashtirishda va ko‘pchilik boshqa tarmoqlarda keng qo‘llaniladi. 1.Nasoslar. Umumiy tushunchalar - Qurilmalarda va quvur ichida suyuqlik uning boshi va oxiridagi bosimlar farqi tufayli harakat qiladi. Suyuqlikning qo‘yi satxidan yuqori satxiga uzatish uchun esa, nasoslardan foydalaniladi. Bunda suyuqlikga bosimning potensial energiyasi ta’sir ettiriladi.
- Nasos- shunday gidravlik mashinaki, unda elektr yuritkichning mexanik energiyasi suyuqlikning xarakatlanish (uzatish) energiyasiga aylantirib beriladi
2. Nasoslar klassifikatsiyasi - Harakatlanish turiga qarab:
- hajmiy,
- kurakli (markazdan qochma),
- uyurmaviy va
- o‘qli nasoslarga bo‘linadi.
Hajmiy nasoslarning ishlash prinsipi yopiq, hajm ichida siqib chiqarish usuliga asoslangan bo‘lib, ilgarilama-qaytma va aylanma harakatlar tufayli suyuqlik siqib chiqariladi.
Uyurmaviy nasoslar - uyurma energiyasi hisobiga uzatiladi. Bu ishchi g‘ildirakning aylanishida uyurmaning tezda hosil bo‘lishi va so‘nishi bilan amalga oshadi.
- oqimchali nasoslar, hamda gazliftlar va montejyu deb nomlanadigan mashinalardan ham foydalaniladi. Bu nasoslarda gaz, suv va bug‘larning bosimlaridan foydalaniladi.
3.Nasoslarning asosiy parametrlari - Unumdorlik V (m3/s) - bu suyuqlikning hajmiy sarfi bo‘lib, haydash quvuri orqali nasos yordamida uzatilgan suyuqlik miqdorini bildiradi.
- Nasos napori N(m) — bu nasosning massa birligiga ega bo‘lgan suyuqlikka bergan solishtirma energiyasidir.
- Foydali quvvat Nf (Vt) -napor N va suyuqlik massaviy sarfi rg V ko‘paytmasiga teng miqdordagi suyuqlik potensial energiyasiga aytiladi
Hajmiy nasoslarga Hajmiy nasoslarga vintli, shesternyali va plastinali gidravlik mashinalar kiradi. - Markazdan qochma nasoslarda bosim markazdan qochma kuch ta’sirida, ya’ni nasos qobig‘i (asosi)ga joylashgan kurakli g‘ildirakning aylanishi tufayli sodir bo‘ladi.
Suyuqlik to‘g‘risida asosiy tushunchalar Suyuqlik to‘g‘risida asosiy tushunchalar 1)Juda kichik miqdordagi kuchlar ta’sirida o‘z shaklini o‘zgartiruvchi fizik jismlar suyuqliklar deb ataladi. Suyuqliklar tomchilanuvchi va gazsimon suyuqliklarga bo‘linadi. Suyuqliklar deganda tomchilanuvchan suyuqliklarni tushunamiz, ular suv, spirt, neft, simob, turli moylar va tabiatda va texnikada uchrab turuvchi boshqa har xil suyuqliklardir. 2)Tomchilanuvchi suyuqliklar bir qancha xususiyatlarga ega: 3)Hajmi bosim ta’sirida juda kam o‘zgaradi va siqilishga qarshiligi juda katta; 4)Harorat o‘zgarishi bilan hajmi oz miqdorda o‘zgaradi; 5)Cho‘zuvchi kuchlarga deyarli qarshilik ko‘rsatmaydi. Sirtida molekulalararo o‘zaro qovushqoqlik kuchi yuzaga keladi va u sirt taranglik kuchini vujudga keltiradi. Gazlar tomchilanuvchi suyuqliklarga qaraganda ham tezroq harakatlanuvchi zarrachalardan tashkil topgan bo‘lib, ular bosim va harorat ta’sirida o‘z hajmini tez o‘zgartiradi. Ularda cho‘zuvchi kuchga qarshi va qovushqoqlik kuchi tomchilanuvchan suyuqliklarga nisbatan juda kam. Suyuqliklar tutash jismlar qatoriga kiradi va muvozanat ham harakat hollarida doimo qattiq jismlar bilan chegaralangan bo‘ladi. Suyuqliklar gazlar bilan ham ma’lum chegara bilan ajralishi mumkin. Bu chegara erkin sirt deb ataladi. - Suyuqliklar tutash jismlar qatoriga kiradi va muvozanat ham harakat hollarida doimo qattiq jismlar bilan chegaralangan bo‘ladi. Suyuqliklar gazlar bilan ham ma’lum chegara bilan ajralishi mumkin. Bu chegara erkin sirt deb ataladi.
- Suyuqliklar siljituvchi kuchlarga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Ularni aniqlash suyuqlik holatini tekshirishda muhim ahamiyatga egadir.
ADABIYOTLAR ADABIYOTLAR 1. K. Sh. Latipov «Gidravlika, gidromashinalar, gidroyuritmalar» T.: «O‘qituvchi» 1992 y 2. M. Ye. Deychi i dr. «Gidrogazodinamika» M.: Energoatomizdat. 1984 g 3. I. L. Povx. «Texnicheskaya gidromexanika» L.: Mashinostroeniya 1986 g.
|
| |
