b o iim i tomonidan qurilishga sarflanishi kerak bo‘lgan aniq materiallar
me’yoriy miqdorining mavjudligi ustidan uzluksiz nazoratni olib borilishiga,
haqiqatda sarflangan m ateriallar miqdorini belgilangan m e‘yordan
chetlanish sabablari vaaybdorlarini topishgahamdategishli qarorlami qabul
qilishga imkon beradi. Buxgalteriyada M-29 shaklli hisobot sarflangan
materiallar qiymatini bajarilgan qurilish ishlarining haqiqiy tannarxiga
kiritishga, materiallar sarfi hisobini yuritishga asos boiadi.
3.4.
Qurilish tashkilotlarida materiallarning sintetik va ahliliy
hisobi
Qurilish tashkilotlarida materiallarning sintetik hisobi 21-son BHMSga
muvofiq 1000 «Materiallar hisobi schotlari» tizimida ochiladigan quyidagi
schotlardayuritilishi lozim:
1010 «Xomashyo va materiallar»;
1020 «Sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi buyumlar»;
1030«Yoqilg‘i»;
1040 «Ehtiyot qismlar»;
1050 «Qurilish materiallari»;
1060 «Idish va idishbop materiallar»;
1070 «Chetga qayta ishlash uchun berilgan materiallar»;
1080 «Inventar va xo‘jalik jihozlari»;
1090 «Boshqa materiallar»
Ushbu aktiv schotlaming debetida material boyliklaming hisobot davr
boshidagi qoldig‘i va hisobot davrida turli manbalardan kirim qilinishi va
boshqa sabablar evaziga ko‘payishi, kreditida esa ulaming qurilish ishlariga
sarflanishi va boshqa turli chiqimlari (sotilishi, bepul berilishi va shukabilar)
evaziga kamayishi aks ettiriladi.
Moddiy boyliklaming kirimi va chiqimi yuqorida nomlari zikr etilgan
schotlarda hisob bahosida aks ettiriladi. Hisob bahosi ulaming sotib olish
qiymati (haqiqiy tannarxi), reja tannarxi, o ‘rtacha baho va boshqalar
hisoblanadi. M ateriallar bo‘yicha tanlab olingan hisob bahosining aniq
turi qurilish tashkiloti hisob siyosatida belgilanadi.
Qurilish tashkilotlari materiallar kirimini ikki usulda olib borishlari
mumkin: (1) bevosita usul; (2) bilvosita usul.
