O ’bekiston Respublikasi M ustaqilligining 20
yilligi vu Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universitetining
80 yilligiga b a g ’ishlanadi.
K I R I S H
Mamlakatimiz iqtisodiyoti ravnaqida uning har bir tarmog‘i va sohasi
o ‘z o‘rniga ega. Chunonchi, respublikamizda 2009 - yilda yaratilgan
48097,0 mlrd. so‘mlik yalpi ichki mahsulot (YAIM)ning 46,1 foizi tovarlar
ishlab chiqarish sohasiga, 47,2 foizi xizmatlar ko‘rsatish sohasiga, 6,7
foizi esa mahsulotlar hamda eksport-import operatsiyalaridan ol i ngan sof
soliqlargato‘g‘ri keldi1. Agar o‘nyil oldin, ya’ni 2000 - yilda mamlakatimiz
yalpi ichki mahsulotida sanoatning hissasi atigi 14,2 foizni tashkil etgan
bo‘lsa, 2010 - yilda bu ko‘rsatkich 24 foizni, transport va aloqaning ulushi
tegishliravishda7,7 va 12,4 foizni tashkil etdi, xizmatlar bo‘yicha bu raqam
37 foizdan49foizgao‘sdi. Qishloqxo‘jalining ulushi esa 30,1
foizdan
17,5 foizga tushdi2.
Iqtisodiyotning barcha tarmoq va sohalari bir-biridan farqli jihatlarga
ega. Ushbu farqli jihatlar ularni boshqarish uchun kerakli bo‘lgan
axborotlami yig‘ish, qayd etish, guruhlash, jamlash va uzatish vositasi
boigan buxgalteriyahisobigaham o‘z ta’sirini o‘tkazishi tabiiy hol. Aynan
shular boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobini maxsus fan sifatida
o‘rganilishi va o‘qitilishini taqozo etadi.
«Boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xususiyatlari» fanining
asosiy maqsadi iqtisodiyotning turli tarmoq va sohalarida buxgalteriya
hisobining asosiy xususiyatlarini ochib berish, talabalarda turli tarmoq va
sohalarga tegishli xo‘jalik yurituvchi subyektlarda buxgalteriya hisobini
yuritish bo‘yicha amaliy ko‘nikmalami shakllantirishdan iborat.
1 K arim ov I.A. A so siy va z ifa m iz - va ta n im iz taraq q iy o ti v a x a lq im iz faro v o n lig in i y a n a d a
yuksaltirish. - T.: 0 ‘z b ekiston, 2010 . - 49-50-b .
2 K arim ov I.A. B a rc h a rcj a va d a stu rlarim iz v a ta n im iz t a ra q q iy o tin i
y u k sa ltir ish , x a lq im iz
farovonligini osh irish g a xi zm at qiladi. “N o rm a ” iq tiso d i y - h u q u q i y r o 'z n o m a » 3 (2 88) 25 -
y a n v a r 2011 yil.
E’tiborlaringizga havolaetilayotgan iishbu darslik «Boshqatarmoqlarda
buxgalteriya hisobining xususiyatlari» fanining namunaviy dasturiga muvofiq
tayyorlangan. U «Buxgalteriya hisobi va audit» ta’lim yo‘nalishidagi
bakalavrlarga mo‘ Ijallangan.
Darslik o‘z ichiga to‘rtta bo‘ limni olgan, bubo‘liinlarda iqtisodiyotning
alohida tarmoq va sohalariga, chunonchi qurilish, qishloq xo‘jaligi,
avtotransport va savdo tarmoqlariga tegishli turli xo‘jalik yurituvchi
subyektlarda buxgalteriya hisobining xususiyatlari yoritilgan.
Darslikning
