|
Franchayzing kichik biznesni tashkil etish shakli sifatida
|
| bet | 9/14 | | Sana | 06.06.2024 | | Hajmi | 1,21 Mb. | | #260931 |
4. Franchayzing kichik biznesni tashkil etish shakli sifatida
Franchayzing - bu xo'jalik yurituvchi subyektlar o'rtasidagi shartnomaviy munosabatlarning mustaqil shakli. Ushbu munosabatlar tizimi 18-asrda paydo bo'lgan.AQShda Zinger tikuv mashinalari kompaniyasi (Zinger Sewing Machine Company) paydo bo'lishi bilan.
Franchayzing -bu ijara, oldi-sotdi, shartnoma, vakillik elementlarini birlashtirgan, ammo umuman yuridik shaxs maqomiga ega bo'lgan xo'jalik yurituvchi subyektlarning shartnomaviy munosabatlarining mustaqil shakli bo'lib qoladigan yirik va kichik biznes korxonalarining o'zaro manfaatli sheriklik tizimi.
Franchayzing yirik korxona – franchayzer va kichik franchayzing (operator) o'rtasida tuzilgan shartnoma asosida amalga oshiriladi.
Franchayzer (odatda yirik ota-ona kompaniyasi) kelishilgan hudud doirasida faoliyat yuritadigan franchayzi (kichik firma yoki tadbirkor) ni o'z tovarlari, reklama xizmatlari, ishlab chiqilgan biznes texnologiyalari bilan ta'minlash majburiyatini oladi. Franchayzi franchayzerga mahalliy sharoitlarni hisobga olgan holda menejment va marketing xizmatlarini taqdim etish, shuningdek, ushbu kompaniyaga o'z kapitalining bir qismini investitsiya qilish majburiyatini oladi.
Franchayzi faqat franchayzer kompaniyasi bilan biznes aloqalariga ega bo'lishni, shuningdek uning ko'rsatmalariga muvofiq biznes yuritishni o'z zimmasiga oladi. Franchayzi bozorda franchayzerning nomi va savdo belgisidan foydalanish huquqi uchun bir martalik badal to'laydi. Franchayzi hissasi va uning asosiy vositalarga investitsiyalaridan tashqari, franchayzer operator tomonidan tovar nomidan foydalanganlik uchun muntazam to'lovni belgilashi mumkin (to'lov, qoida tariqasida, daromadning 1-5% oralig'ida belgilanadi).
Shartnomaviy franchayzing munosabatlarining ikki turi mavjud.
Birinchith savdo sohasida eng ko'p qo'llaniladi. Uning mohiyati shundan iboratki, franchayzing kompaniyasi bir turdagi tovarlar va xizmatlarni sotish va umumiy sotishdan qat'iy ulush olishga ixtisoslashgan. Shartnomaning ushbu shakliga ko'ra, aksariyat kompaniyalar ishlaydi-avtomobil savdosi, avtoulovlarga xizmat ko'rsatish, benzin nasoslari va boshqalar.
Ikkinchi tur shartnoma munosabatlari ancha murakkab. Kichik franchazi firmasi nafaqat franchayzerning savdo belgisi ostida ishlaydi, balki texnologik jarayonning teng talablarini, xodimlarni o'qitish sifatini, operatsion hisobotlarni sotish rejasini bajarib, yirik korporatsiyaning to'liq tsikliga kiritilgan. Bu franchayzi uchun alohida javobgarlikka olib keladi. (Franchayzing alkogolsiz ichimliklar sanoatida keng tarqalgan: Sosa-Cola, Pepsi va boshqalar).
|
| |
