5
boshqarish
haqidagi fan; xom ashyo, materiallar, yarim tayyor
mahsulotlarni zavodda qayta ishlash;
tayyor mahsulotni uning
talablariga muvofiq iste'molchiga etkazish, shuningdek tegishli
ma'lumotlarni uzatish, qayta ishlash va saqlash
1
.
Logistika (yunoncha - fikr yuritish san'ati, keyinchalik - armiya
va uning harakatini ta'minlash, matematik logistika).
Qadimgi matematikada logistika o'sha paytda ma'lum bo'lgan
hisoblash va o'lchash algoritmlarining
kombinatsiyasi sifatida
tushunilgan. Leybnits "logistika" atamasini o'z xulosalarini
hisoblashda ishlatgan.
Bugungi kunda ushbu mavzu universal e'tirofga sazovor bo'ldi
va ko'plab sohalarni o'z ichiga oladi. Bugungi kunda Yevropa,
Amerika va Sharqning logistika sohasidagi qarashlari bir-biriga ziddir.
Amerikalik logistika muhandislari logistikani menejment,
texnologiya va texnik faoliyatning san'ati va fani sifatida
tushunchasiga
amal qiladilar, unga rejani amalga oshirish va
maqsadga erishish uchun transport vositalarini rejalashtirish, yetkazib
berish va foydalanish kiradi.
Logistikaning birinchi amaliy potensialini amerikalik ekspertlar
Pol Convers va Piter Dyuker tomonidan bashorat qilingan. Ular uning
potensialini
"xarajatlarni
tejashning
so'nggi
chegarasi"
va
"iqtisodiyotning noma'lum quroli (yoki materigi)" deb belgilab
qo'yishdi. Logistika sohasidagi kengaytirilgan
talqinning tarafdorlari
fransuz mutaxassislari E. Mate va D. Tikselar
2
bo'lib, ular quyidagi
fikrlarni berishgan "kompaniyaning sheriklar bilan munosabatlarini
muvofiqlashtirish usullari va bozor tomonidan taqdim etilgan talabni
muvofiqlashtirish vositasi va kompaniya
tomonidan ilgari surilgan
taklif, turli xil bo'linmalarning sa'y-harakatlarini birlashtirishga imkon
beradigan korxona faoliyatini tashkil etish usuli. Kompaniya o'zining
iqtisodiy maqsadlarini amalga oshirish uchun foydalanadigan
moliyaviy, moddiy va mehnat resurslarini optimallashtirish maqsadida
tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish."
Germaniyalik olimlar va amaliyotchilar, logistikani tegishli
ma'lumotlar bilan bir qatorda, xom ashyo, yarim tayyor mahsulotlar va
tayyor
mahsulotlarni
foydali
va
tejamkor
harakatlanishini
1
Родников А.Н. Логистика: Терминологический словарь.-М.:
Экономика, 1995.
2
Мате Э., Тиксье Д. Материально-техническое обеспечение деятельности предприятия.
Пер. с франц.- М.: АО Издательская группа «Прогресс», 1993. 160 с.
6
rejalashtirish, boshqarish, amalga oshirish va nazorat qilish deb
ta'riflashadi. Ingliz tadqiqotchisi M. Kristofer
3
logistikani nafaqat
firma darajasida, balki sanoat darajasida ham samarali deb hisoblaydi.
Uning fikriga ko'ra, logistika sanoatning
umumiy iqtisodiy jarayoni,
shu jumladan korxona va omborlarning joylashishi masalalariga
tegishli bo'lishi kerak.
