Taqsimlangan tarmoqlar va tizimlar tushunchasi




Download 269,81 Kb.
Sana25.11.2023
Hajmi269,81 Kb.
#105503
Bog'liq
Ibrat 2


  1. Taqsimlangan tarmoqlar va tizimlar tushunchasi


Assistant
Poe
Taqsimlang
Fiz
Log
T
Tarmo
Prot
Protokollar aloqa usullari, orqali amalga oshirilgan funksiyalar, aloqalarni boshqarish usulilari, aloqalarning strukturasi, axborot paketlarining formati, aloqalarni ishlab chiqarish va qabul qilish hodisalari kabi elementlarni yozishni o‘z ichiga oladi.
Protokollar yo‘nalish bilan ikkita guruhga bo‘linadi:

  1. Aloqa kontrol protokollari: Aloqani boshqarish, yuborish va qabul qilish hodisalarini bajaradi. Masalan, TCP (Transmission Control Protocol) va UDP (User Datagram Protocol).

  2. Ishlov berish protokollari: Axborotning mazmuni, bo‘linishi, ushbu ma’lumotlarni ishlov berish hodisalarini bajaradi. Masalan, HTTP (Hypertext Transfer Protocol), FTP (File Transfer Protocol) va SMTP (Simple Mail Transfer Protocol).

Protokollar aloqa sifati, maqsadi va aloqalar turlariga ko‘ra o‘zgarishlik ko‘rsatishi mumkin. Odatda, tarmoq arxitekturasida bir nechta protokollar birga ishlatiladi, va ular bir-biriga moslashmaslikni ta’minlaydi. Masalan, internet tarmoqlarida IP (Internet Protocol) axborotni

  1. Turli soxa va jabxalarda qo‘llanilish misollari.


Assistant
Poe
Turli soxa va jabxalarda qo‘llaniladigan misollarni ko‘rsatish mumkin. Bu misollarga ko‘ra, axborot texnologiyalari va aloqa sistemalari qonunlarida, biznes tashkilotlarida, muhitni muhofaza qilishda va shaxsiy foydalanishda axborotni qo‘llanishga ko‘p turli jabxalar mavjud.

  1. Banklar: Banklarda axborot texnologiyalari ko‘p turli soxalarda qo‘llaniladi. Masalan, mijozlarning bank bo‘yicha ma’lumotlari, xisob-kitobotlari va tranzaksiyalari muhofaza qilish uchun kriptografiya va autentifikatsiya jabxalari ishlatiladi.

  2. Salomlashuv va foydalanish muassasalari: Salomlashuv va foydalanish muassasalarida xodimlar va mijozlar orasidagi axborot almashinuvi qo‘llaniladigan soxalarga misollarni kiritish mumkin. Masalan, elektron pochta jabxasi, chat hizmatlari, telefon hizmatlari kabi.

  3. Tijorat: Tijoriy hodisalardagi axborot almashinuvida elektron kommersiya va onlayn tizimlar qo‘llaniladigan soxalarga misollarni kiritish mumkin. Masalan, onlayn mag‘azalar, elektron plastik kartalar, to‘lov tizimlari va inventarizatsiya sistemalari.

  4. Tibbiyot: Tibbiyot soxasida meditsinali axborotlarni saqlash, axborotlarni almashintirish va meditsinalarni diagnostika qilish uchun elektron meditsina jabxasi qo‘llaniladi. Masalan, elektron tibbiy ma’lumotlar bazalari, meditsinali ma’lumotlarning taqsimlanishi, patsientlar bilan telemeditsina aloqasi va tibbiy islomiy jabxalar.

  5. Xalqaro aloqalar: Xalqaro aloqalar sohasida axborot almashinuvida Internet, satellit aloqalar, IP telefoniya jabxalari, videokonferensiyalar va boshqa axborot texnologiyalari ko‘p turli soxalarda qo‘llaniladigan misollarni ko‘rsatadi.

SHu bilan birga, boshqa soxalarda qo‘llaniladigan misollar ko‘pligi mUshbu masalalar faqat misollar bo‘lib, axborot texnologiyalari va jabxalari mavzusidagi barcha sohalarni o‘z ichiga olmaydi. Boshqa soxalarda qo‘llaniladigan misollar ham mavjud.

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlar strukturasi va arxitekturasi.


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarining strukturasi va arxitekturasi turli komponentlardan va ularning aloqalanganligidan iborat bo‘ladi. Bu komponentlar bir-biri bilan munosabatlanishadi va ularning bir qator funksionalliklari mavjud.
Bu arxitektura modelining ko‘plab xususiyatlari va majburiyatlari bo‘lishi mumkin, ularning masalalarga o‘zgarishishi va kompaniyalar va proektlarga qarashli qandaylikda bo‘lishi mumkin. Bu esa ushbu jumladan ariza qilingan tizim arxitekturasiga, kompaniyaning tuzilmasiga va ishlov berishda bajariladigan funksionalni talablarga qarashli o‘zgarishishi mumkin.
Bir ishlov berish tizimi arxitekturasining umumiy qismida ko‘plab komponentlar mavjud bo‘lishi mumkin. Bunlar o‘rnatilgan tarmoqlar, serverlar, klient ko‘rinishlari, bazalar, autentifikatsiya va avtorizatsiya, biznes logikasi, foydalanuvchi interfeysi, haqikatga yoki sanalarga munosabatlangan holatlar kabi bo‘lishi mumkin.
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida umuman kvazi-bulut (quasi-cloud) arxitektura, mikroservislar arxitekturasi va kubernetes (Kubernetes) orqali idora qilingan konteynerlar arxitekturasi ko‘p qo‘llanadi.
Kvazi-bulut (quasi-cloud) arxitekturada, tizimning asosiy komponentlari uchun orqali taqsimlangan serverlar (backend servers) qo‘llaniladi. Bu serverlar harakat ko‘rsatadi, saqlovchi vazifalarni bajaradi va boshqa muammolarni hal qilish uchun ishlatiladi.
Mikroservislar arxitekturasida, tizimni funksionalligi bo‘yicha ko‘plab mikroservislarga bo‘linadi. Har bir mikroservis uzoq muddatdagi ishlov berish maqsadlariga ega bo‘ladi va asosan munosabatlanish uchun HTTP protokoli orqali muloqot qiladi.
Kubernetes arxitekturasi esa konteynerlarning idora qilinishini tashkil etadi. Konteynerlar orqali ishlov berishtizimi skeleti yaratiladi va ularni avtomatik tarzda boshqarish uchun ko‘plab funksionalni yaratishni oldinga surish o‘rniga keltiradi.
Ushbu misollar arqali taqsimlangan ishlov berish tizimlari strukturasi va arxitekturasi tushunchasini ko‘rsatish uchun foydalanadi. Bunlar fakat umumiy misollar bo‘lib, arxitektura modellarining mutaxassisliklariga qarab o‘zgarishishi mumkin. SHuningdek, ishlov berish tizimlarida qo‘llaniladigan komponentlar va arxitekturalar proektga, kompaniyaning xususiyatlariga va talablariga qarashli o‘zgarishishi mumkin.

  1. Oraliq dasturiy ta’minot – Middleware


Assistant
Poe
Oraliq dasturiy ta’minot, asosan veb dasturlarda foydalanuvchilarning so‘rovlarini qabul qilish, javob berish va munosabatlarni boshqarishni oldinga surishda ishlatiladigan komponentlar jamiyatidir. Bu komponentlar veb-dasturlarning funksonlashishini idora qiladi va veb-dastur va serverlar orasidagi aloqalarni tashkil etadi.
Middleware (orasidalik dasturiy ta’minot) ishlov berishda umuman birorta komponent deb tasavvur etilishi mumkin, lekin uning asosiy funksiyasi veb dasturlar va serverlar orasidagi munosabatlarni boshqarishga yordam berishdir. Undagi funksiyalar dasturlarga qabul qilingan HTTP so‘rovlarini tekshirish, shifrlanishni amalga oshirish, autentifikatsiya, avtorizatsiya, jurnallarni yozish, keshlash, sessiyalarni boshqarish, yuzerlarning sesiyalarini saqlash va boshqa funksionallarni o‘z ichiga oladi.
Middleware veb-dasturlarda tezkor ishlanish mexanizmi bilan ishlaydi. Ular ko‘plab qo‘llanuvchilarni qobiliyatli bajarishni ta’minlaydi, chunki ular har bir HTTP so‘rovini taxlil qilish, quyidagi amallarni bajarish va dasturga javob berish mumkin:

  1. So‘rovni taxlil qilish: Middleware so‘rovlarni taxlil qilish uchun ishlatiladi. So‘rov ma’lumotlari, so‘rov hederlari, parametrlari, sessiyalar va boshqa ma’lumotlarni olish uchun ishlatiladi.

  2. Autentifikatsiya va avtorizatsiya: Middleware foydalanuvchilarni autentifikatsiya qilish va ruxsatnomalarni tekshirish uchun ishlatiladi. Ular foydalanuvchining kimligini tasdiqlaydi, rollarni tekshirishni amalga oshiradi va muhim ma’lumotlarni tekshirish uchun foydalanadi.

  3. SHifrlanish: Middleware maxfiylashtirish protokollarini qo‘llaydi, ma’lumotlarni shifrlaydi va dekod qilish uchun ishlatiladi.

  4. Jurnallarni yozish: Middleware dastur ishlashini kuzatish va muhim ma’lumotlarni jurnalga yozish uchun ishlatiladi. Bu, ishlov berishtarixini, amallarni, xatolarni va boshqa ma’lumotlarni yozishdan iborat bo‘ladi.

  5. Keshlash: Middleware natijalarni keshlash uchun i

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlardagi o‘rni va axamiyati


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlari (Task Queue Systems) muayyan vazifalarni bajarish uchun ishlov berishni taqsimlash uchun ishlatiladigan bir-nechta komponentlardan iborat sistemalardir. Bu tizimlarda ishlarni birorta joyga jamlashtirish va tezkorlikni oshirish mumkin.
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarining axamiyati asosan kelajakda ishlarni ko‘pilikka taqsimlash va tezkor bajarish mumkinligini beradi. Ular asinxron ishlov berishni ta’minlaydi, ya’ni birorta ishni bajarish va natijalarni kutmagan bo‘lib, boshqa ishlarni bajarishni davom ettirish mumkin. Bu ishlov berish modeli masalan veb-saytlarda trafikni kamaytirish, tasodifiy ma’lumotlarni hisobotlarga jamlashtirish, ma’lumotlarni ishlov berishni taqsimlash va boshqa bir-nechta masalalar uchun ishlatiladi.
Axamiyatiga kelib, taqsimlangan ishlov berish tizimlari ko‘p ishlarni parallel tarzda bajarish imkoniyatini beradi. Bu ishlarni taqsimlash va bajarish juda muhim bo‘lib, tizimlar ishlarni quyidagi prinsiplar bilan amalga oshiradi:

  1. Taqsimlash: Ishlar belgilangan vazifalar bo‘yicha guruxlarga taqsimlanadi. Ular vaqtli ishlar, harakatsiz ishlar, kuzatuvchi ishlar kabi guruxlarga bo‘linadi.

  2. Bajarish orqali taqsimlash: Ishlar taqsimlangan guruxlarga bajarish orqali jo‘natiladi. Bu ishlarni asinxron tarzda bajarishni ta’minlaydi.

  3. Quyilmagan ishlarni saqlash: Ishlarni uqlab olish va saqlash mexanizmi ishlov berish tizimlarida mavjud. Bu ishlarni keyinroq bajarish uchun saqlashga imkon beradi.

  4. Tezkor bajarish: Taqsimlangan ishlov berish tizimlari ishlarni parallel tarzda bajarishni ta

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlar komponentlarini o‘zaro bog‘lanish modellari, rejimlari.


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida ishlov berish komponentlari o‘zaro bog‘lanish modellari va rejimlari bilan ishlaydi. Bu modellar va rejimlar ishlov berish tizimining funksional va imkoniyatlarini aniqlaydi. Bu komponentlarning bajarish tarzi, bog‘lanish modellari va rejimlari muxim axamiyatga ega. Hasta keltirish maqsadida, bir nechta umumiy modellarni ko‘rishimiz mumkin:

  1. Boshqaruv modeli: Bu modelda tizimning boshqaruv komponenti barcha ishlov berishlarni boshqarib, tartibga solishadi. Boshqaruv modelida ishlov berishlarni taqsimlash, komponentlar orasida bajarishni taqsimlash, ishlarni tekshirish va natijalarni monitoring qilish kabi funksiyalar mavjud bo‘ladi.

  2. Bajarish modeli: Bu modelda ishlov berish komponentlari bajarishni amalga oshirish uchun bog‘lanishtirilgan. Bajarish modeli masalan "FIFO" (birinchilgi kirish, birinchi chiqish) modeli yoki "Priority Queue" (tehlillangan tartibda bajarish) modeli bo‘lishi mumkin.

  3. Munosabat modeli: Bu modelda ishlov berish komponentlari orasidagi munosabatni belgilaydi. Munosabat modellari masalan "Publish-Subscribe" (e’lon qilish-obuna qilish) modeli yoki "Message Queue" (xabarlar ochiqi) modeli bo‘lishi mumkin.

  4. Munosabatsiz model: Bu modelda ishlov berish komponentlari bir-biriga munosabatsiz bog‘lanishni qo‘llaydi. Ular asinxron tarzda ishlarni bajarish va natijalarni kuzatish uchun munosabatsiz modellarni ishlatishadi.

  5. Rejimlar: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida komponentlarning ishlash rejimlari aniqlanadi. Bu rejimlar masalan "Parallel" (bir-biriga parallel) rejimi yoki "Sequential" (bir-biriga tartibda) rejimi bo‘lishi mumkin.

Ushbu modellar va rejimlar ishlov berish tizimlarida ishlarni taqsimlash, bajarishni taqsimlash, bog‘lanishni aniqlash va boshqa funksiyalarni amalga oshirish uchun ishlatiladiTaqsimlangan ishlov berish tizimlari komponentlari o‘zaro bog‘lanish modellari, rejimlari va funksiyalari bilan ishlaydi. Bu komponentlar tizimning effektivligini va munosabatni aniqlaydi. Bir nechta asosiy komponentlarni ko‘rishimiz mumkin:

  1. Ishlov beruvchi (Producer): Ishlov beruvchi komponent ishni yaratadi va taqsimlangan ishlarni ishlov berish tizimiga jo‘natadi. U ishni taymlaynda bajarib, ishning natijasini tizimga yuboradi.

  2. Ishlov berish (Task Queue): Ishlov beruvchi tomonidan jo‘natilgan ishlarni saqlab qo‘yadigan joy. U ishlarni tartibga solish va munosabatni boshqarishni amalga oshiradi.

  3. Ishlov beruvchi (Worker): Ishlov berish tizimida i

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarda jarayonlar va aloqalar


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida jarayonlar va aloqalar asosan komponentlar orasida yuzaga keladi. Bu jarayonlar va aloqalar ishlov berish tizimining to‘liq funksonalligini amalga oshirish uchun muximdir. Bir nechta asosiy jarayonlarni va aloqalarni ko‘rishimiz mumkin:

  1. Ishlov beruvchi ko‘rsatish (Task Submission): Jarayon ishlov beruvchi tomonidan ishni tizimga jo‘natish bilan boshlanadi. Ishlov beruvchi ishini taymlaynda bajarib, ishning natijasini tizimga yuboradi. Bu jarayon ishlov berish tizimida ishlov beruvchi va ishlov berish komponentlari orasidagi aloqani o‘z ichiga oladi.

  2. Jarayon ishlov berish (Task Processing): Jarayon ishlov berish komponenti tomonidan ishlov beruvchidan oldingi ishni bajarish bilan amalga oshiriladi. Bu jarayon ishlov berish komponentining tizimda ishlov berishlarni o‘rnatish, bajarishni bajarish modeli bilan amalga oshirish, munosabatni boshqarish va natijani tizimga yuborishni o‘z ichiga oladi.

  3. Munosabat (Communication): Jarayonlar orasidagi aloqa va munosabat ishlov berish tizimida jarayonlarni bir-biriga bog‘lantirish, ma’lumot o‘tkazish va natijalarni uzatish maqsadi bilan ishlatiladi. Munosabat usullari masalan, kanallar, habarlar ochiqlari, RPC (Remote Procedure Call) va REST (Representational State Transfer) kabi protokollar bilan amalga oshirilishi mumkin.

  4. Natijalarni qaytarish (Result Retrieval): Jarayon ishlov berish komponenti ishni bajarib tugatganda, natijani ishlov beruvchiga qaytarish maqsadida aloqalar yuzaga keladi. Ishlov beruvchi natijani olib, uni qaytarish va qaytarilgan natijalarni qo‘llanish maqsadida aloqalarni ishlatadi.

  5. Xatolarni boshqarish (Error Handling): Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida yuzaga kelgan xatolarni bosh

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarga va o‘zaro bog‘lanish jarayonlariga talablar


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlari va o‘zaro bog‘lanish jarayonlariga ko‘plab talablar bo‘lishi mumkin. Bu talablar asosan tizimning effektivligi, munosabatlarning xavfsizligi, ishlov beruvchilar va ishlov berishlar orasidagi aloqalarning sifati va boshqa faktorlarga bog‘liq bo‘lishi mumkin. Bir nechta asosiy talablarni ko‘rishimiz mumkin:

  1. Ko‘ptalab ishlov beruvchilarni yopishtirish: Tizimlarda ko‘ptalab ishlov beruvchilarni yopishtirish va birlamchi ishlov beruvchilarni hosil qilish mumkin bo‘ladi. Bu talab tizimning tez ishlashiga va jobalarni muvaffaqiyatli bajarishga yordam beradi.

  2. YUqori ishlov beruvchilarning munosabati: Tizimlarning ishlov berish komponentlari yo‘nalishlarni belgilash, bajarish modelini o‘rnatish, munosabatni boshqarish, xatolarni boshqarish va natijalarni qaytarish maqsadida yuzaga kelgan protokollarni qo‘llanish va munosabatni xavfsiz va sifatli amalga oshirish talab qilinadi.

  3. Tez javob berish: O‘zaro bog‘lanish jarayonlarida tizimning o‘ziga boshqa komponentlar bilan tez javob berish talabi mavjud bo‘ladi. Masalan, ishlov beruvchiga javob berish uchun tizimning harakatlanish tezligi, munosabatlarning effektivligi va o‘rnatilgan ishlov beruvchilar soni ko‘rsatilgan o‘rnida muvaffaqiyatli bajarilishi zarur bo‘ladi.

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarda sinxronizatsiya masalalari.


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida sinxronizatsiya masalalari ortadi, ushbu masalalarni yuzaga keltirish uchun aloqa kanallari, ma’lumotlarni berish va qabul qilish protokollari, munosabatlarning tezligi, birlashtirilgan munosabatlar, xatolarni dastgirlik qilish va boshqa mexanizmlar ishlatiladi. Bu masalalarni qo‘llab-quvvatlash uchun muhim asosiy talablar mavjud:

  1. Ma’lumotlarni berish va qabul qilish: Tizimlar orasidagi sinxronizatsiyani kuchaytirish uchun ma’lumotlarni tizimlar orqali berish va qabul qilish talab qiladi. Ushbu ma’lumotlarni o‘tkazish uchun aloqa kanallari, protokollar va interfeyslar muhim ahamiyatga ega.

  2. Munosabatlarning tezligi: Tizimlar o‘rasidagi sinxronizatsiyani tezlashtirish uchun munosabatlarning tezligi muhim rol oynaydi. Munosabatlarda kamralar yoki kechikmalarni kamaytirish, ma’lumotlarni tez o‘tkazish va javoblarni tez olish funksiyalari ko‘rsatiladi.

  3. Birlashtirilgan munosabatlar: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida birlashtirilgan munosabatlarning yoqilganligi muhim rol o‘ynaydi. Birlashtirilgan munosabatlar bilan ishlov beruvchilar o‘rtasidagi aloqalarni amalga oshirish mumkin, shuningdek, tizimning barcha komponentlarining munosabatlari birlashtirilganligi kuzatiladi.

  4. Xatolarni dastgirlik qilish: Sinxronizatsiya protsesslarida xatolarning dastgirligini kamaytirish mumkin. Xatolarni dastgirli

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarda xavfsizlik masalalari




Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida xavfsizlik masalalari muxim ahamiyatga ega. Bu tizimlarda xavfsizlikni ta’minlash uchun ularning asosiy xavfsizlik muammolariga diqqat berilishi zarur. Bu muammolarga mas’ul shaxslar tomonidan tashkil etilgan xavfsizlik strategiyalari, ko‘rilgan xatolarni topish va tuzatish mexanizmlari, ma’lumotlarni shifrlab saqlash, munosabatlarni tezlashtirish va xavfsizlikni tekshirish funksiyalari kiradi.
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida xavfsizlikni ta’minlash uchun kerakli maslahatlar:

  1. Autentifikatsiya: Tizimga kirishni autentifikatsiya qilish mexanizmi yaratilishi zarur. Foydalanuvchilarning haqidagi ma’lumotlarni tekshirish va tizimga foydalanuvchilarning huquqlarini ta’minlash maqsadida autentifikatsiya qilish kerak.

  2. YOrdamchi xavfsizlik protokollari: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida yordamchi xavfsizlik protokollari ishlatilishi mumkin. Masalan, SSL/TLS kabi shifrlovchi protokollar ma’lumotlarni shifrlab yuborish va tizimlar orasidagi aloqalarni xavfsizlashda ishlatiladi.

  3. Ma’lumotlarni shifrlab saqlash: CHetlangan ishlov berish tizimlarida yuzaga kelayotgan mushakkatlarni ortdan o‘chirish uchun ma’lumotlarni shifrlab saqlash mexanizmi

  1. Taqsimlangan ob’ektlar va aloqalar tamoyillari


Assistant
Poe
Taqsimlangan ob’ektlar va aloqalar tamoyillari siste-malar yoki tizimlarni bir-biri bilan aloqa qilish uchun ishlatiladi. Bu tamoyillar ob’ektlarni ko‘p qismlarga bo‘lish, ortadagi aloqalarni ta’minlash, informatsiyani o‘tkazish va qabul qilish, munosabatlarni boshqarish kabi funksiyalarni o‘z ichiga oladi.
Taqsimlangan ob’ektlar va aloqalar tamoyillarining muhim asosiy elementlari:

  1. Ob’ektlar: Tizimlar yoki siste-malarda ishlov berish uchun ob’ektlardan foydalaniladi. Ob’ektlar ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi va funksionalni amalga oshiradi. Taqsimlangan ob’ektlar turli turdagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi va funksiyalarni bajarish imkoniyatini beradi.

  2. Aloqalar: Taqsimlangan ob’ektlar o‘rtasidagi aloqalar ob’ektlarning bir-birini bilan xabarlashishni ta’minlaydi. Aloqalar ma’lumotlarni o‘tkazish va qabul qilish uchun ishlatiladi. Masalan, aloqa kanallari, protokollar va interfeyslar ob’ektlar orasidagi aloqani amalga oshirishda ishlatiladi.

  3. Munosabatlar: Taqsimlangan ob’ektlar o‘rtasidagi munosabatlar ob’ektlarning funksiyalarni bajarishda xatolarni undirish va aloqalarni boshqarishda ishlatiladi. Munosabatlar ob’ektlar o‘rtasidagi axborot almashinuvini, xatolarni topishni va tuzatishni ta’minlaydi.

Taqsimlangan ob’ektlar va aloqalar tamoyillari taqsimlangan tizimlarning ko‘rsatilgan vazifalarni bajarishda asosiy rol o‘ynaydi va ob’ektlar orasidagi aloqalarni munosabatlar orqali boshqarishga yordam beradi.

  1. Taqsimlangan fayl tizimlarini tashkil etish va ishlash tamoyillari.


Assistant
Poe
Taqsimlangan fayl tizimlari, foydalanuvchilarning fayllarni yordamchi tizimda tashkil etish va ishlash maqsadida ishlatiladi. Bu tamoyillar fayllarni tashkil etish, saqlash, izlash, o‘chirish va o‘zgartirish, qo‘shimcha ma’lumotlarni qo‘shish va boshqa amallarni amalga oshirish funksiyalarini oxirgilashtirishni amalga oshiradi.
Taqsimlangan fayl tizimlarini tashkil etish va ishlash tamoyillarining muhim asosiy elementlari:

  1. Fayllar va kataloglar: Fayllar ma’lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Kataloglar esa ko‘plab fayllarni birlashtirish uchun ishlatiladi. Taqsimlangan fayl tizimlarida fayllar va kataloglar yordamchi tizimda ma’lumotlarni tashkil etishda va ular bilan ishlashda ishlatiladi.

  2. Fayl ishlov berish operatsiyalari: Taqsimlangan fayl tizimlari fayllar bilan amal qilishda ko‘plab operatsiyalarni amalga oshiradi. Bu operatsiyalarga fayllarni o‘qish, yozish, o‘chirish, nusxalash, o‘zgartirish, aloqadorlikni tekshirish kabi amallar kiradi.

  3. Fayl amallarini boshqarish: Taqsimlangan fayl tizimlari fayllarni boshqarish funksiyalarini oxirgilashtirishda ishlatiladi. Masalan, fayllarni nomlari bilan nomlandirish, kataloglar va fayllar orasidagi hierarxiyani o‘rnatish, fayllarga ruxsat berish va huquqni boshqarish, fayllarni barcha foydalanuvchilar bilan ulashishni ta’minlash kabi funksiyalarni o‘z ichiga oladi.

Taqsimlangan fayl tizimlari fayllarni tashkil etishda yoki fayllar bilan ishlashda asosiy rol o‘ynaydi. Ular fayllarni ma’lumotlarni saqlash, qidiruv, tahrirlash, barcha operatsiyalarni amalga oshirish va boshqa funksiyalarni ta’minlaydi.

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlar xizmatlari ta’rifi.


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlari xizmatlari, foydalanuvchilarga ishlov berishni ta’minlash uchun ishlatiladi. Ular birorta yoki bir nechta maqsadlarni amalga oshirishda, munosabatlarni boshqarishda va tizimlar yoki komponentlar o‘rtasidagi aloqalarni kuzatishda foydali bo‘ladi. Taqsimlangan ishlov berish tizimlari xizmatlari foydalanuvchilarning talablariga mos keladigan funksiyalarni o‘z ichiga oladi.
Taqsimlangan ishlov berish tizimlari xizmatlarida undirishli elementlar masalalar bilan keltirilganda:

  1. Autentifikatsiya va avtorizatsiya: Foydalanuvchilarni tanishtirish va autentifikatsiyani amalga oshirish xizmatlari taqsimlangan ishlov berish tizimlarida muhim rol o‘ynaydi. Ular foydalanuvchilarning shaxsiy ma’lumotlarini tekshirish, login va parollarni tekshirish, foydalanuvchilarni to‘liqlik bilan tasdiqlash kabi operatsiyalarni amalga oshiradi.

  2. Ma’lumotlarni saqlash: Taqsimlangan ishlov berish tizimlari ma’lumotlarni saqlash xizmatlarini taklif etadi. Ular ma’lumotlarni saqlash, yozish, o‘qish, o‘chirish va o‘zgartirish kabi operatsiyalarni amalga oshiradi. Ma’lumotlarni saqlash tizimlari bazalar, fayllar, oblak xizmatlari va boshqa muhitlar bo‘yicha ko‘plab variantlarni o‘z ichiga oladi.

  3. Kuzatish va o‘tkazish: Taqsimlangan ishlov berish tizimlari munosabatlarni kuzatish va o‘tkazish xizmatlarini taklif etad

  4. Taqsimlangan xizmatlar amalga oshirilishida protokollar va interfeyslar


Assistant
Poe
Taqsimlangan xizmatlar amalga oshirilishida protokollar va interfeyslar muhim asosiy elementlardir.
Protokollar: Protokollar, xizmatlar orasidagi munosabatlarni tuzatish uchun amalga oshiriladigan kelajaklar va o‘datlar jamiga aylanib turadigan usullardir. Foydalanuvchilarning xizmatlarga murojaat qilishini, so‘rovlarni jonatishini, javoblarni oluvchi holdaraklarni ortirishni va boshqa amallarni amalga oshirish uchun protokollar ishlatiladi. Protokollar bir-biri bilan xabarlashuvni ta’minlaydi va foydalanuvchilarning xizmatlar bilan munosabatlarini tizimlashtiradi. Masalan, HTTP, FTP, SMTP, SOAP va boshqa protokollar xizmatlarga murojaat qilishda amalga oshiriladigan protokollardir.
Interfeyslar: Interfeyslar, foydalanuvchilar bilan xizmatlar yoki komponentlar o‘rtasidagi aloqani ta’minlaydigan qismlardir. Ular xizmatlar funksionallariga murojaat qilish, ma’lumotlarni yuklash va yuklab olish, parametrlarni o‘zgartirish, xatolarni boshqarish kabi operatsiyalarni amalga oshirish uchun ishlatiladi. Interfeyslar yordamida foydalanuvchilar xizmatlar funksiyalariga murojaat qiladi va ma’lumotlar o‘tkazilishi bo‘yicha kelishish imkoniyatini ta’minlaydi. Interfeyslarni amalga oshirishda umumiy keladigan standartlar va holatlarni belgilash, interfeyslarni autentifikatsiya va avtorizatsiya protsesslariga bog‘liq xavfsizlik mexanizmlarini o‘rganish kerak. Interfeyslar birorta xizmatni yaratish, yopish va yangiloshtirishda yoki istiqbol qilishda foydalaniladi.

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarda ishonchlilik masalasi


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida ishonchlilik masalasi muxim muammo bo‘lib turadi. Bu tizimlarda ishonchlilikni ta’minlash uchun ko‘plab chora-tadbirlarni amalga oshirish kerak.
Birinchi qatorda, taqsimlangan ishlov berish tizimlarida avtomatlashtirilgan testlar va yunit-testlarni ishga tushirish kerak. Bu yunit-testlar dasturning xar bir qismini muvofiq sintaksisda va funksionallari durust ishlaydiganligini ta’minlaydi. Testlarni belgilangan ma’lumotlar bilan ishga tushirish va testlarning avtomatik tarzda ishga tushirilishi aniklikni oshiradi va ishonchlilikni kuchaytiradi.
Ikkinchi qatorda, ishlov berish tizimlarida jurnallarni tuzish va jurnallarni analiz qilish muhim amallardir. Jurnallar ishlov berish protsessi bo‘yicha muxim ma’lumotlarni omborlantiradi va ulardan xatolarni topish va tozalash imkoniyatini beradi. Muammoli jurnallarni tozalash uchun jurnal analizi va monitoring sistemalari ishlatiladi. Bu sistemalar yordamida xatolarni topish, taqsimlangan ishlov berish tizimlaridagi ishonchsizliklarni aniklash va muammolarni tekshirish mumkin.
Uchinchi qatorda, taqsimlangan ishlov berish tizimlarida tizimning ishonchliligi va xavfsizligi uchun xatolarni xisobga olish va radberligi muhimdir. Xatolarni tizimga kiritishdan oldin, foydalanuvchilarni ta’minlash uchun xavfsizlik sinflari va mexanizmlari o‘rnatish

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlardagi rad etishlarga barqaror xisoblashlar uchun reaktiv tizim arxitekturasi.


Assistant
Poe
Reaktiv tizim arxitekturasi, taqsimlangan ishlov berish tizimlarining ishonchliligi va masofaviy rad etishlarga barqaror xisoblashlarni ta’minlash uchun ishlatiladi. U reaktiv arxitekturanidagi asosiy prinsiplar, tizimlarni parallel i asinxron rejimda ishlatish, hamda xatolarni aniqlash va ishonchlilikni ta’minlashga qo‘llaniladigan mexanizmlarni o‘z ichiga oladi.
Reaktiv tizimlarda ishlarni parallel ravishda amalga oshirish uchun aktor modelidan foydalaniladi. Aktor modelida, ishlov berish qo‘zg‘olishlari aktorlar sifatida yuzaga keladi. Ular masofaviy rad etishlarni qo‘llaydigan va bir-biri bilan xabarlashadigan maxsus aktorlar bo‘lib, o‘zining holatini saqlab qoladi. Bunday tizimlarda ishlar aktorlar orasida tarmoqlanadi va tizim belgilangan shartlarga mos kelgan bajariluvchilarni yaratish va ixtiyoriy taqsimlashni amalga oshirish mumkin.
Reaktiv tizimlarda asinxron ishlash prinsipi amalga oshiriladi. Bu arqa bilan tizimlar hamma ishlarni ochiq hamda muhimligi bo‘yicha tartibini belgilaydi. Masalan, bir ishlov berishdan keyinki ishlarni kuzati

  1. Taqsimlangan boshqarish tizimlari va vositalari


Assistant
Poe
Taqsimlangan boshqarish tizimlari va vositalari, ko‘plab amallarni boshqarishda ishlatiladigan asoblar va instrumentlardir. Ular amallarni taqsimlash, ishlarni belgilash, resurslarni boshqarish, ishonchlilikni tekshirish va tizim monitoringi kabi funksiyalarni omonatlashadi.
Boshqarish tizimlari va vositalari ko‘plab qismiylarga bo‘linadi. Bularning yonida, tizimlarni taqsimlash uchun orqa planlashtirish va markazlashtirish boshqaruv vositalari, ishlarni belgilash va ro‘yxatdan o‘tish sistemalari, resurslarni avtomatik tarzda boshqarish uchun qo‘llaniladigan orqalichi vositalar, ishonchlilikni tekshirish va monitoring asoblari, xatolarni kuzatish va tozalash vositalari, ma’lumotlarni saqlash va o‘qish sistemalari, ishlarni avtomatlashtirish uchun skript vositalari kabi ko‘plab komponentlarni o‘z ichiga oladi.
Boshqarish tizimlari va vositalari orqali foydalanuvchilar ishlarni taqsimlash, ishlarni belgilash va bajarish, ishlarning markazlashtirilishi, resurslarni boshqarish, ishonchlilikni tekshirish, xatolarni topish va tozalash, ishlarni monitoring qilish va aniqlik bilan ma’

  1. Ma’lumotlarni taqsimlangan qayta ishlanishi


Assistant
Poe
Ma’lumotlarni taqsimlangan qayta ishlanish birorta muammo yoki xatolik kuzatilganda, uni tozalash uchun qayta ishlanish protsessi o‘tkaziladi. Bu protsessda ko‘plab qadamlarni amalga oshirish mumkin:

  1. Xatolikni topish: Ma’lumotlarni qayta ishlashdan oldin, xatolikni topish va tuzatish muammolari yuzaga keladi. Xatoliklar, kodning noto‘g‘ri ishlanishi, ma’lumotlarning noto‘g‘ri formati yoki amalga oshmaganligi, setorlar yoki maxsus xizmatlarning ishlamaganligi kabi sabablarga bog‘liq bo‘lishi mumkin.

  2. Xatolikning tuzatilishi: Xatolik tuzatish uchun asosiy shartlarni topish va tuzatish strategiyasini belgilash kerak. Bu masalaning tuzatilmagan xolatlarni topish, kodda yoki ma’lumotlarda yuzaga kelgan xatoliklarni tuzatish, ma’lumotlarning to‘g‘ri formatga keltirilishi, to‘g‘ri indekslanganlikni ta’minlashga qaratiladi.

  3. Ma’lumotlarni qayta ishlash: Xatoliklar tuzatilganda, ma’lumotlarning qayta ishlanishi bajariladi. Bu jarayonda xatolikni tashxis qilish, xatolikga olingan ko‘rsatmalar va ma’lumotlarni qayta ishlash uchun tuzilgan mexanizmlarni qo‘llanish mumkin.

  4. Taqsimlangan tarmoq tizimlari. GRID texnologiyasi asoslari


Assistant
Poe
Taqsimlangan tarmoq tizimlari, ko‘plab kompyuterlardan iborat tizimlardir, ular bir-birini esa tarmoq bilan bog‘lantirish va birgalikda ishlash imkoniyatini beradi. Bu tizimlarda asosan, ishlarni taqsimlash, resurslarni boshqarish va ishonchlilikni oshirishdagi muammolarni yoki kuzatishlarni hal qilish uchun qo‘llaniladigan arxitekturalar va texnologiyalar mavjud.
GRID (Global Resource Information Database) texnologiyasi, ma’lumotlarni taqsimlash va resurslarni boshqarishda qo‘llaniladigan jadvallar, ma’lumotlar bazasi va boshqa komponentlardan iborat kompleks tizimni asoslaydi. GRID texnologiyasi asosan ikki qatordan iborat: resurs tizimi va ishlov berish tizimi.
Resurs tizimida, ma’lumotlar bazalari, xizmatlar, serverlar, xotinlar va boshqa resurslar joylashadi. Bu resurslarga ta’minlanish va ma’lumotlarni ishlash uchun maxsus protokollar, ro‘yxatlar va boshqa mexanizmlar ishlatiladi.
Ishlov berish tizimida, ishlarni belgilash, taqsimlash va bajarish uchun mexanizmlar mavjud. Ular ishlarni avtomatik tarzda belgilash, parallel i asinxron tarzda ishlash, ishlarni tarmoq bo‘yicha taqsimlash, ishlar

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarlarni modellashtirish usullari va yondashuvlari


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlari modellashtirish usullari va yondashuvlari, tizimning ishlov berishni yaxshilab tashkil etish, effektivligini oshirish va ishlarni taqsimlashda muammolarni yoki xatoliklarni topishga yordam beradi. Bu usullar va yondashuvlar tizimning modelini, arxitekturasini, protsesslarni va kommunikatsiyani tuzatishda ko‘platilgan.
Muhim modellashtirish usullari va yondashuvlardan bazi quyidagilar:

  1. Workflow modellashtirish: Ishlov berish protsessining barcha qadamlarini modellashtirish va aniqlashda ishlatiladi. Bunda ishlarni belgilash, ishlarni tarmoq bo‘yicha taqsimlash, qadamlarni bajarish tartibi, ishlarning parallel va asinxron tarzda bajarilishi kabi asosiy elementlarni aniqlash mumkin.

  2. Queue modellashtirish: Ishlov berishda ko‘plab ishlarni jadvalga olish, ishlarni tartiblab bajarish rejimini aniqlashda qo‘llaniladigan modellashtirish usulidir. Bu modelda ishlarni tartiblab bajarish ko‘plab asinxron tarzda bajarilishiga imkon beradi.

  3. Parallel modellashtirish: Ishlarni parallel tarzda bajarishda qo‘llaniladigan model

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlar doirasida kelgusi avlod aloqasini tashkil etish konsepsiyalari


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlar doirasida kelgusi avlod aloqasini tashkil etish uchun bir necha konsepsiyalar mavjud. Bu konsepsiyalar tizimning arxitekturasi, kommunikatsiya mexanizmlari va ishlov berishni muvaffaqiyatli bajarishda muhim rol o‘ynaydi. Bu konsepsiyalardan bazilari:

  1. Mikroservislar: Bu konsepsiyada ishlov berish tizimi, kichik, bir-biriga bog‘langan va munosabatlarni o‘zlashtirish imkoniyati beruvchi mikroservislarga bo‘lishadi. Har bir mikroservis, ma’lum funksionalni bajaradigan, shaxsiy xizmatni amalga oshiradigan bo‘ladi. Ular o‘zlarini turli texnologiyalar bilan o‘zlashtirish imkoniyatini beradi va bir-birini tashkil etishda muammolarni kamaytiradi.

  2. Sinxron i asinxron kommunikatsiya: Tizimning ishlov berish komponentlari o‘rtasidagi aloqanini tashkil etishda sinxron va asinxron kommunikatsiya modellari qo‘llaniladi. Sinxron kommunikatsiyada ishlov berishlar ko‘plab ko‘zlamalar bilan kuzatiladi va bajarish muddati davomida kutishga uchraydi. Asinxron kommunikatsiyada esa ishlov berishlar bir-birini kuzatishga muhtoj bo‘lmaydi, ularning ishlanishi bo‘yicha ko‘plab xatoliklarni kamaytirish imkoniyati beradi.

  3. Oraliqlik: Oraliqlik konsepsiyasi

  1. Taqsimlangan ob’ektlar va aloqalar tamoyillari (CORBA arxitekturasi, ob’ektli so‘rovlar brokeri, DCOM, GIOP tamoyillari


Assistant
Poe
Taqsimlangan ob’ektlar va aloqalar tamoyillari bir-biriga bog‘langan komponentlarning kuzatilishini tashkil etishda qo‘llaniladigan protokollar va arxitekturalardir. Masalan, CORBA (Common Object Request Broker Architecture) arxitekturasi, ob’ektli so‘rovlar brokeri (ORB), DCOM (Distributed Component Object Model) va GIOP (General Inter-ORB Protocol) tamoyillari bu yo‘nalishda muhim rol o‘ynaydi. Har bir tamoyilning uning o‘ziga xos xususiyatlari va ishlash prinsiplari mavjud.

  1. CORBA (Common Object Request Broker Architecture): CORBA arxitekturasi, ob’ektlar orasidagi aloqalarni tashkil etishda qo‘llaniladigan bir qator protokollarni va standartlashtirilgan interfeyslarni o‘z ichiga oladi. CORBAda ob’ektlar bir ob’ektli so‘rovlar brokeri (ORB) orqali yuzaga keltiriladi. ORB ob’ektlar orasidagi so‘rovlarni aniqlash, ishlov berish va javoblarni o‘tkazishni bajarishda o‘rtasida tarmoq bilan bog‘liq aloqalarni o‘rnatadi.

  2. DCOM (Distributed Component Object Model): DCOM, Maykrosoft tomonidan ishlab chiqarilgan ob’ektlar orasidagi aloqalarni tashkil etishda qo‘llaniladigan texnologiyadir. U ob’ektlar orasidagi aloqalarni o‘rnatishda COM (Component Object Model) standartini qo‘llaydi. DCOM ob’ektlarni tarmoq bo‘yicha qo‘llash, ko‘plab platformalar orasidagi ob’ektlarni bir-biriga bog‘lash va boshqarish imkoniyatini beradi.

  3. GIOP (General Inter-ORB Protocol): GIOP, CORBA arxitekturasida ob’ektlar o

  4. Case Study: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarda rezervli nusxalash


Assistant
Poe
Men taqsimlangan ishlov berish tizimlarida rezervli nusxalashga oid bir misol ko‘rsatishim mumkin. Asosiy maqsad, ishlov berish tizimining muvofiqiyatli va tezlashtirilgan tarzda ishlaydigan bo‘lishi, muammolarni yoki xatoliklarni topishda tizimning ta’minlanishini ta’minlashdir.
Misol uchun, quyidagi ssenariyni e’lon qilamiz:
Kompaniya "ABC Tech" taqsimlangan ishlov berish tizimini ishlab chiqargan. Ularning sistemasida muhim biznes ta’minoti mavjud va ular aloqalarni bajarishda ko‘plab servislardan foydalanadi. Lekin, ular ushbu muammolar bilan yoziladi: agar birorta servis yoki komponent ajratilmaganda yoki nuqsonli xolatda ishlashib borsa, ularning tizimi buzilgan bo‘lishi mumkin.
"ABC Tech" bu muammolarga tegishli xolatlarni oldindan kuzatish va tizimning ta’minlanishini mustahkamlash uchun rezervli nusxalashni tanlashiga qaror qiladi. Ular sistemani hamda muhim servislarni taqsimlab, har bir komponentni o‘zining nusxasi bilan ishlashga muvaffaqiyatli amalga oshiradi.
Rezervli nusxalash protsessi quyidagicha ishlashadi: "ABC Tech" bir nusxa markaziy tizimni, boshqa nusxalarni amalga oshiradigan rezervli tizimlar setiga o‘rnatadi. Markaziy tizim asosiy amalga oshirishda, birorta kompon

  1. Bulutli xisoblashlarda Taqsimlangan ishlov berish tizimlar tamoyillarini qo‘llanilishi


Web-Search
Poe
Bulutli xisoblashlarda taqsimlangan ishlov berish tizimlari tamoyillarini qo‘llanishini tushuntirish uchun, bizga ma’lumotlar mavjud. Bu ma’lumotlarni ko‘rib chiqish uchun, bizga "Bulutli xisoblashlarda Taqsimlangan ishlov berish tizimlari tamoyillarini qo‘llanilishi" so‘rovini bergan bo‘lishingiz kerak.
Ma’lumotlarni ko‘rib chiqish uchun, bizga ma’lumotlar mavjud. Bu ma’lumotlarni ko‘rib chiqish uchun, bizga "Bulutli xisoblashlarda Taqsimlangan ishlov berish tizimlari tamoyillarini qo‘llanilishi" so‘rovini bergan bo‘lishingiz kerak.
Bulutli xisoblashlarda taqsimlangan ishlov berish tizimlari, bulut muhitida ishlov berishni tashkil etish va boshqarishni oldin olish uchun ishlov berishni taqsimlashni o‘rganishni maqsad qiladi. Bu tizimlar, ishlov berishni bir necha qismga bo‘lish, har bir qismni mustaqil tashkil etish va ularni boshqarish imkoniyatini berish bilan bog‘liq bo‘ladi.
Bulutli xisoblashlarda taqsimlangan ishlov berish tizimlari tamoyillarini qo‘llanishini tushuntirish uchun, bizga ma’lumotlar mavjud. Bu ma’lumotlarni ko‘rib chiqish uchun, bizga "Bulutli xisoblashlarda Taqsimlangan ishlov berish tizimlari tamoyillarini qo‘llanilishi" so‘rovini bergan bo‘lishingiz kerak.

  1. XML serveri, tashkil etilishi.


Assistant
Poe
XML serveri, ma’lumotlarni o‘z ichiga oluvchi va yozuvchi bo‘lgan serverlardir. XML (Extensible Markup Language) ma’lumotlarni tariflashtirish uchun ishlatiladigan markaziy standartlardan biridir. XML serverlari, klientlardan kelgan xabarlarni ishlash, ma’lumotlarni saqlash, borishlarni bajarish va boshqa funksiyalarni olishda qo‘llashadi.
XML serverlari tashkil etilishi ko‘paytirilgan texnologiyalarni o‘z ichiga oluvchi bo‘ladi. Bular orasida veb serverlar, ma’lumotlarni boshqarish serverlari, tarmoq serverlari, bazalar serverlari, jabdlar serverlari va boshqalar kiradi.
XML serverlari, klientlardan kelgan HTTP (HyperText Transfer Protocol) zaproslarni qabul qilish va javob berishda XML formatda ma’lumotlar bajarishda ko‘paytirilgan. Klientlar serverga ma’lumotlarni HTTP POST yoki HTTP GET zaproslari orqali yuboradi va server bu ma’lumotlarni qabul qilib, ularni ko‘rib chiqishda XML formatida javob berishadi.
XML serverlari, cheklangan va xoslashtirilgan veb servislarni qo‘llashda ham qo‘llashadi. Veb servislari, ma’lumotlarni XML formatida javob beradigan veb-orqali ishlash mexanizmidir. XML serverlari veb servislarini qo‘llashda klientlarga ma’lumotlarni yuborish, ma’lumotlarni olish va amalga oshirish funksiyalarini ta’minlaydi.
XML serverlari, ma’lumotlarni saqlash uchun xoslashtirilgan bazalarga qo‘llashda ham qo‘llashadi. Ma’lumotlar bazasi serveri, ma’lumotlarni olish, yozish va boshqa operatsiyalarni amalga oshirishda XML ma’lumotlarni ishlatadi.
XML serverlari, boshqa texnologiyalar bilan ham yordamlashadi. Masalan, XML serveri va SQL serverlari ishlashda aloqalarni yaxshilashtiradi. SQL serveri ma’lumotlarni relatsion bazalarda saqlashda qo‘llashadi, ushbu ma’lumotlarni XML formatiga o‘tkazishda XML serverl

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarning rivojlanish tendensiyalari


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida rivojlanish tendensiyalari bir necha yo‘nalishlar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Bu yo‘nalishlardan bajilari quyidagilardir:

  1. Kengayishi avtomatlashtirish: Texnologiyalarning rivojlanishi bilan birga, taqsimlangan ishlov berish tizimlarida avtomatlashtirish ko‘rsatkichlari kengaymoqda. Ma’lumotlar taqsimlanishi, birortan boshqa qismga ma’lumot o‘tkazish, ishlov beriladigan holatlarni tahlil qilish va takliflar berish kabi amallar avtomatik ravishda amalga oshiriladi.

  2. Bo‘yicha ishlov: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida bo‘yicha ishlov modeli ko‘rsatkichlari kengaymoqda. Bu modellarda ishlar ma’lumotlarni taqsimlab bo‘lgan guruhlar orqali beriladi. Bo‘yicha ishlov, ishlarni birortan boshqa qismga o‘tkazib berish va ishlovchilarning umumiy ishlarning ma’lumotiga ega bo‘lishini ta’minlaydi.

  3. Jamoalar orasi ishbilanuvchilar: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida jamoalar orasi ishbilanuvchilarning roli ortadi. Jamoalar orasi ishbilanuvchilar, ma’lumotlarni uzartirish, ishlarni boshqarish, muammolarni yoki texnik muammolarni hal qilish

  1. Grid texnologiyalari asosidagi taqsimlangan ishlov berish tizimlarlar haqida asosiy tushunchalar


Assistant
Poe
Grid texnologiyalari asosidagi taqsimlangan ishlov berish tizimlarlari, ko‘plab kompyuterlar yoki serverlarning birlashtirilgan resurslarini ishlov berish uchun istifoda qiladigan tizimlardir. Bu tizimlarda, ma’lumotlar, ishlar va resurslar taqsimlangan qismlarga bo‘linadi va ular o‘rtasida muammolarni yoki ishlarni tashkil etish uchun ishbilanuvchilar o‘rtasida bog‘lanish yaratiladi. Buni aniqlab tushunchalar ko‘rsatilishi mumkin:

  1. Resurs taqsimlanishi: Grid texnologiyalari asosidagi taqsimlangan ishlov berish tizimlarida, resurslar (kompyuterlar, serverlar, saqlash uskunalari va boshqalar) taqsimlangan qismlarga bo‘linadi. Bu tizimlarda, fizik mashinalar va resurslarning kuchaytirish ko‘rsatkichlari va ma’lumotlar tarmoqlari qo‘llashda qo‘llashadi.

  2. Jabdlar taqsimlanishi: Grid texnologiyalarida, ishlar jabdlar yordamida taqsimlanadi. Jabdlar, birortan boshqa qismga o‘tkazib berish uchun ishbilanuvchilar orasida yordamchi qo‘llashadi. Jabdlar tizimi, ishlarni bajarish, ishlov berishni boshqarish, ma’lumotlarni o‘tkazish va qabul qilish va boshqa amallarni amalga oshirishda ishbilanuvchilarni birlashtiradi.

  3. Ishbilanuvchilar: Grid texnologiyalarida, ishlov berish uchun ishbilanuvchilar o‘rtasida bog‘lanish yaratiladi. Bu ishbilanuvchilar,

  1. Zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalariga misollar keltiring


Assistant
Poe
Zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalari ko‘p misollar bilan ilovalanadi. Bu misollar yozilgan va berilganda, rivojlanishga yo‘naltirilgan, ma’lumotlarni tez va effektiv tarzda almashtirish mumkinligi nazarda tutiladi. Bulardan bajilari:

  1. Internet: Internetning yuqori tezligi va kommunikatsiyani tezlashtirish imkoniyati orqali, axborotning ushbu texnologiya orqali o‘tkazilishi yangi daraxt bo‘lib ko‘rinadi. Internet yordamida elektron pochta, veb-saytlar, so‘rovlar va foydalanuvchi bilan interaktiv aloqalar amalga oshiriladi.

  2. Mobil telefonlar: Mobil telefonlar va ularning bajarilishi, axborot kommunikatsiyasining ko‘p tomonlarini o‘z ichiga oladi. Telefonlar orqali sms-xabarlar, elektron pochta, mobil prilojeniyalar va so‘rovlar orqali axborot o‘tkazilishi mumkin.

  3. Sotsial media: Sotsial media platformalari, masalan, Feysbuk, Tvitter, Instagram va YUtub, axborotni o‘zlashtirish uchun keng imkoniyatlar beradi. Ular orqali foydalanuvchilar bir-birlari bilan aloqa o‘rnatish, so‘rovlar yordamida ma’lumot olish, videolarni o‘zlashtirish va axborotni boshqarish imkoniyatlariga ega bo‘ladi.

  4. Veb-konferensiyalar va video-konferensiyalar:

  1. Keng qamrovli va yuqori malakali xodimlarni tayyorlashda Internet texnologiyalar axamiyati va talablar nimalardan iborat?


Assistant
Poe
Keng qamrovli va yuqori malakali xodimlarni tayyorlashda Internet texnologiyalari ahamiyatli rol o‘ynaydi. Ularni tayyorlashda internet texnologiyalarining ko‘plab aspektlari va talablar emas. Bulardan bajilari:

  1. Ma’lumotga erishish: Internet texnologiyalari yuritiluvchilarga keng maydonda ma’lumotlarga erishish imkoniyati beradi. O‘zbekcha veb-saytlar, veb-portallar, akademik bazalar, elektron kitobxonalar va boshqa ma’lumotlar bazalari orqali hodimlar so‘ngi takliflari, texnologik muammolar va yangi rivojlanishlar haqida bilmalari mumkin.

  2. Onlayn ta’lim: Internet, onlayn ta’lim platformalari orqali me’yorli ta’lim maqsadlariga ega bo‘lgan kurslarni o‘zlashtirish imkoniyatini beradi. Vebinarlar, veb-klasslar va onlayn muxoqiqa faoliyatlari orqali xodimlar yangi malakalarni o‘rganish, ma’lumotlarini yangilash va ularning karierasini rivojlantirish imkoniyatini ta’minlaydi.

  3. Kommunikatsiya va ishbilanuv: Internet texnologiyalari, elektron pochta, onlayn suxbatlar, video-konferensiyalar, sahifalari yordamida hodimlar orasidagi kommunikatsiyani tezlashtirish va tijoriy aloqani bajarish imkoniyatini beradi. Xodimlar yangi ilohiy va halqaro turdagi ishbilanuvchilar bilan muloqotlarni o‘zlashtirishi mumkin.

  1. Taqsimlangan tizimning strukturaviy tuzilishi


Assistant
Poe
Taqsimlangan tizimning strukturaviy tuzilishi ko‘p faktorlarga bog‘liq bo‘lishi mumkin, lekin umuman, unda quyidagi asosiy komponentlar mavjud bo‘ladi:

  1. Resurslar: Taqsimlangan tizimda fizik mashinalar, serverlar, saqlash uskunalari va boshqa resurslar mavjud bo‘ladi. Ularning kuchaytirish ko‘rsatkichlari (protsessor, xotinki disklar, operativ xotira va hokazolar) tizimning ishlab chiqish kuchini aniqlaydi.

  2. Taqsimlangan ishlov beruvchilar: Tizimning asosiy komponentlaridan biri ishlov beruvchilar (ishbilanuvchilar) bo‘ladi. Ularning harakatlanishi, ma’lumotlarni o‘tkazish, ishlov berishni boshqarish va boshqa amallarni amalga oshirish uchun ta’minlangan interfeyslari mavjud bo‘ladi.

  3. Jabdlar tizimi: Taqsimlangan tizimda ishlar jabdlar yordamida taqsimlanadi. Jabdlar, ishlarni bajarish, ishlov berishni boshqarish, ma’lumotlarni o‘tkazish va qabul qilish va boshqa amallarni amalga oshirish uchun ishbilanuvchilar orasida aloqani yaratadi.

  4. Kommunikatsiya kanallari: Taqsimlangan tizimning komponentlari orasidagi aloqa va ma’lumot o‘tkazish kanallari mavjud bo‘ladi. Bular tizimdagi ishbilanuvchilar orasidagi kommunikatsiyani ta’minlaydi va ma’lumotlarni o‘tkazish va qabul qilishni amalga oshiradi.

  5. Boshqaru

  1. Taqsimlangan tizimning mantiqiy tuzilishi


Assistant
Poe
Taqsimlangan tizimning mantiqiy tuzilishi, uning ishlash prinsiplari, algoritmlar va ma’lumotlarni ishlash usullari bilan bog‘liq bo‘ladi. Bular mantiqiy komponentlarni o‘z ichiga oladi:

  1. Algoritmlar: Tizimning ishlash prinsiplari algoritmlar orqali aniqlanadi. Algoritmlar, ma’lumotlarni kiritish, ishlov berish va natijalarni chiqarish usullarini belgilaydi. Ular biror masala yoki vazifani hal qilish uchun qadamlardan iborat bo‘ladi.

  2. Mantiqiy hisoblash: Taqsimlangan tizim mantiqiy hisoblashni amalga oshiradi. Bu hisoblash amalga oshirish uchun ma’lumotlarni o‘qish, sanash, tahlil qilish va tahminlash kabi amallarni oxirgi qiladi.

  3. Logikali operatorlar: Mantiqiy tuzilishda logikali operatorlar ko‘p ahamiyat kasb etadi. Ular, masalan, "i", "yoki", "emas" operatorlari bo‘lib, mantiqiy shartlarni belgilaydi va shartlarga muvofiq amallarni bajarishni ta’minlaydi.

  4. Ma’lumotlarni saqlash: Taqsimlangan tizimda ma’lumotlarni saqlash usullari mavjud bo‘ladi. Bu ma’lumotlarni saqlash usullari, masalan, bazalar, faqat samarali yuklab olinadigan ma’lumotlarni saqlash va boshqalarni o‘tkazish usullarini oxirgi qiladi.

  5. SHartlar va tanlovlar: Manti

  1. Taqsimlangan tizimning mantiqiy tuzilishi


Assistant
Poe
Taqsimlangan tizimning mantiqiy tuzilishi, uning ishlash prinsiplari, algoritmlar va ma’lumotlarni ishlash usullari bilan bog‘liq bo‘ladi. Bular mantiqiy komponentlarni o‘z ichiga oladi:

  1. Algoritmlar: Tizimning ishlash prinsiplari algoritmlar orqali aniqlanadi. Algoritmlar, ma’lumotlarni kiritish, ishlov berish va natijalarni chiqarish usullarini belgilaydi. Ular biror masala yoki vazifani hal qilish uchun qadamlardan iborat bo‘ladi.

  2. Mantiqiy hisoblash: Taqsimlangan tizim mantiqiy hisoblashni amalga oshiradi. Bu hisoblash amalga oshirish uchun ma’lumotlarni o‘qish, sanash, tahlil qilish va tahminlash kabi amallarni oxirgi qiladi.

  3. Logikali operatorlar: Mantiqiy tuzilishda logikali operatorlar ko‘p ahamiyat kasb etadi. Ular, masalan, "i", "yoki", "emas" operatorlari bo‘lib, mantiqiy shartlarni belgilaydi va shartlarga muvofiq amallarni bajarishni ta’minlaydi.

  4. Ma’lumotlarni saqlash: Taqsimlangan tizimda ma’lumotlarni saqlash usullari mavjud bo‘ladi. Bu ma’lumotlarni saqlash usullari, masalan, bazalar, faqat samarali yuklab olinadigan ma’lumotlarni saqlash va boshqalarni o‘tkazish usullarini oxirgi qiladi.

  5. SHartlar va tanlovlar: Manti

  1. Taqsimlangan tizim arxitekturaviy tuzilishi


Assistant
Poe
Taqsimlangan tizimning arxitekturaviy tuzilishi, uning komponentlari, ishlash qo‘llanmalari, tizimning bo‘linmalari va aloqalanishlarini aniqlaydi. Bular taqsimlangan tizimning arxitekturasini shakllantiradi:

  1. Klient-server arxitekturasi: Taqsimlangan tizimda klient va server komponentlari mavjud bo‘ladi. Klientlar, ishbilanuvchilar bilan aloqani o‘rnatadi va foydalanuvchilarning so‘rovlarini bajaradi. Serverlar, ma’lumotlarni saqlash va uni bajarishni amalga oshiradi.

  2. Mashinalararo arxitektura: Taqsimlangan tizimda keng maydonda fizik mashinalar va serverlar ishlatiladi. Bular ma’lumotlarni saqlash, ishlov berish va boshqa amallarni amalga oshirish uchun ishlov beruvchi vazifasini bajaradi.

  3. Mikroservis arxitekturasi: Taqsimlangan tizimda funksionalning bo‘linmalari mikroservislar sifatida ishlatiladi. Ular o‘z-o‘zini to‘liq amalga oshiradigan orqali ishlashadi va aloqanishlarni HTTP, REST, SOAP kabi amalga oshirish protokollari orqali o‘tkazadi.

  4. Komponentlar arxitekturasi: Taqsimlangan tizimning funksionalning bo‘linmalari komponentlar sifatida ishlatiladi. Ular bo‘linmalarni aniqlash, boshqarish va ma’lumotlarni o‘tkazishni amalga oshiradi.

  5. Sloifli arxitektura: Taqsimlangan tizimning funksiona

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarning fizikaviy tarkibi


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlari fizikaviy tarkibi oldingi komponentlardan iborat bo‘lishi mumkin. Bular oldingi va yangi komponentlarni o‘z ichiga oladi va tizimning fizikaviy tuzilishini shakllantiradi. Har bir tizimni asosiy ko‘rsatkichlari mavjud bo‘lishi mumkin, birinchi deb, quyidagi komponentlardan iborat bo‘ladi:

  1. Serverlar: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida, umuman, bir necha serverlar ishlatiladi. Bular fizik mashinalar yoki virtual serverlar bo‘lishi mumkin. Serverlar ishlov berishni amalga oshirayutgan, ma’lumotni saqlab qoladigan va uni holda qo‘zg‘oqlarni o‘tkazishni amalga oshiradigan komponentlardir.

  2. Saqlash uskunalari: Taqsimlangan tizimlarda, saqlash uskunalari ham majburiy komponentlardir. Ular ma’lumotlarni saqlab qoladigan xotinki disklar, serverlar orqali joriy etiladi. Saqlash uskunalari ma’lumotlarni saqlashda ishtirok etadi va ularning effektivligi tizimning ishlash kuchini, ish hizmatlarining tezligini ta’minlaydi.

  3. Marshrutizatorlar va kommutatorlar: Taqsimlangan tizimlarda, marshrutizatorlar va kommutatorlar aloqanishlarni boshqarishda vajib komponentlardir. Marshrutizatorlar IP adreslari bo‘yicha aloqanishni boshqaradi va paketlarni tezlaydi. Kommutatorlar lokal tarmoqlarda kommutatsiyani amalga oshiradi va paketlarni muayyan manzilga yuborishda ishtirok etadi.

  4. Setkalar: Taqsimlangan tizimlarda fizik setkalar arqali aloqanish o‘rnatiladi. Bular ezma, kabellar yoki bayram havolalari bo‘lishi mumkin. Setkalar tizim komponentlarini bir-biriga bog‘laydi va ko‘plab aloqanishni amalga oshiradi.

  5. Qo‘zg‘oqlar: Taqsimlangan tizimlarda, qo‘zg‘oqlar ma’lumotlarni ushlab qolishda vajib komponentlardir. Ular paketlarni yolgizQo‘zg‘oqlar ma’lumotlarni ushlab qolishda hamda aloqanishni shifrlab yuborishda ishtirok etadi. Qo‘zg‘oqlar ma’lumotlarni xavfsizlikni kafolatlaydi va xakimlarga berilgan ruxsatnomalar bo‘yicha aloqanishni boshqarishda qo‘llashadi.

Ushbu komponentlar taqsimlangan ishlov berish tizimlarining fizikaviy tarkibini aniqlashda muxim rol o‘ynaydi. Komponentlarning maxsus funksiyalari bilan birga ishlash, tizimning tezligini, ishlash mustaqilligini va xavfsizligini ta’minladi.
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarning dasturiy tarkibi

Assistant
Poe
34Taqsimlangan ishlov berish tizimlarning dasturiy tarkibi uning arxitekturasi, modullari va komponentlari orqali aniqlanadi. Bular tizimning dasturiy tuziluvchilarini shakllantiradi:

  1. Modullar: Taqsimlangan ishlov berish tizimi o‘zini funksional bo‘yicha ajratilgan modullarga bo‘lib turadi. Modullar yoki komponentlar, ma’lum funksiyalarni o‘tkazish va aloqalanishni bajarishda ishtirok etadi. Ular dasturiy modullar yoki kod modullari bo‘lishi mumkin, veb-saytlarda e’lonlar modullari, foydalanuvchi interfeyslari, ma’lumotlarni saqlash modullari kabi.

  2. Interfeyslar: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida modullar o‘rnatilgan interfeyslar orqali aloqanishni amalga oshiradi. Interfeyslar modullar o‘rnatilgan kommunikatsiyaning normativlarini belgilaydi. Ular parametrlarni, metodlarni, funksiyalarni, dasturlarni aniqlash va modullar orasidagi aloqanishni ta’minlaydi. Interfeyslarning dasturiy tarkibi modullar o‘rnatilgan interfeyslarning ma’lumotlari va boshqarish operatsiyalarini aniqlash orqali ma’lumotlarni o‘tkazishda ishtirok etadi.

  3. Aloqalanishlar: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida modullar o‘rnatilgan aloqalanishlar orqali boshqariladi. Aloqalanishlar modullar orasidagi ma’lumotlarni o‘tkazish va aloqanishni amalga oshirishda ishtirok etadi. Masalan, veb-servislar boshqa modullarga HTTP, SOAP, REST kabi amalga oshirish protokollari orqali aloqalanishni o‘tkazadi.

  4. Dasturlar: Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida modullar yordamida amalga oshiriladigan dasturlar yoki funksiyalar mavjud bo‘ladi. Dasturlar modullarga ma’lum operatsiyalarni amalga oshiradi. Ular modullar orasidagi ma’lumotlarni o‘tkazishda, hisoblamalarda, foydalanuvchi interfeyslarida ishtirok etadi.

  5. Konfiguratsiyalar: TaqsimlangTaqsimlangan ishlov berish tizimlarining dasturiy tarkibi uning arxitekturasi, modullari va komponentlari orqali aniqlanad

  1. Ma’lumotlar bazasi serverining vazifasi


Assistant
Poe
Ma’lumotlar bazasi serveri, ma’lumotlar bazasini saqlab qoladigan server kompьyuterdir. Uning asosiy vazifalari yoni ma’lumotlarni effektiv tarzda saqlash, ma’lumotlarga muvaffaqiyatliroq ro‘y berish va ma’lumotlarni me’yorli va mustaqildan amalga oshirishni ta’minlashdir.
Ma’lumotlar bazasi serverining asosiy vazifalari yoni:

  1. Ma’lumotlarni saqlash: Ma’lumotlar bazasi serveri, ko‘plab ma’lumotlarni yoki ma’lumotlar bo‘yicha ma’lumotlarni saqlab qoladi. Uning o‘ziga xos informatsion modellari bo‘ladi, kishisellashtirilgan ma’lumotlarni yoki organizatsiyalardagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Masalan, maxsus foydalanuvchilar bazasi, ma’lumotlar tarixi, maxsus identifikatorlar bazasi kabi.

  2. Ma’lumotlarni boshqarish: Ma’lumotlar bazasi serveri, ma’lumotlarni ko‘plab operatsiyalarni amalga oshirish orqali boshqaradi. Uning ma’lumotlarni qo‘shish, o‘chirish, o‘zgartirish, izlash va boshqa ma’lumotlarni boshqarish funksionalari mavjud. Bularni amalga oshirish uchun, serverga ma’lumotlarni boshqarish tillari (masalan, SQL) yordamida boshqaruvchi so‘rovlarni yuborish mumkin.

  3. Ma’lumotlarni amalga oshirish: Ma’lumotlar bazasi serveri, ma’lumotlarni effektiv tarzda amalga oshirish uchun yordam beradi. Uning indekslash dasturi, tashqi hamjamiyatlardan olingan ma’lumotlarni birlashtirish, ma’lumotlarni bo‘lish va qoplablash, boshqa serverlar bilan aloqanishni yaxshilash va tanlash, ko‘plab ma’lumotlarni bir vaqtda qidirish kabi amallarni o‘tkazish mumkin.

  1. Taqsimlangan tizim elementidagi perifeyrik qurilmalarning vazifasi


Assistant
Poe
Taqsimlangan tizim elementlari yoki komponentlari, biror ishni bajarish uchun ishlov berish tizimida funksionalni amalga oshirish uchun qurilgan qurilmalardir. Periferiyalar yoki periferiya qurilmalari deb o‘zlashtiriladigan qurilmalar, kompьyuterga bog‘lanish uchun qurilmalar, ko‘plab xavfsizlik, kuzatish va boshqarish operatsiyalarini bajarish uchun qurilmalar bo‘lishini anglatadi.
Periferiyalarning asosiy vazifalari yoni:

  1. Ma’lumotlarni kiritish va chiqarish: Kompьyuterga ma’lumotlarni kiritish va chiqarish uchun klaviatura, musida, skanerlar, sanoatiy devorlar, sanoatiy plotterlar, printerlar, skanerlar, tarjimonlar va boshqa qurilmalardan foydalaniladi. Ular ma’lumotlarni kiritish, ma’lumotlarni chiqarish va kommunikatsiyani amalga oshirishda ishtirok etadi.

  2. Ma’lumotlarni saqlash: Xotirani ko‘paytirish, ma’lumotlarni saqlash va bo‘yicha operatsiyalarni amalga oshirish uchun harddisklar, SSDlar, flesh maqolalari va qurilmalar, katta saqlash unitlari (NAS) va boshqalardan foydalanadi. Ular ma’lumotlarni saqlash, bir saralash boshqarish, saqlash tizimlariga ma’lumotlarni uzatish va chiqarishda ishtirok etadi.

  3. Audio va video chiqarish: Audio va video materiallarni o‘zlashtirish, chiqarish va bajarish uchun dinamiklar, monitorlar, mulьtimedia proektorlar, kameralar va boshqa audio/video qurilmalaridan foydalanadi. Ular ses, video va audio materiallarni chiqarishda, etiborga olinadigan mushtari ko‘rsatishda, mulьtimedia ishlov berishda, veb-video konferensiyalarda va boshqalarda ishtirok etadi.

  1. Taqsimlangan tizim arxitekturasi modeliga ta’rif bering.


Assistant
Poe
Taqsimlangan tizim arxitekturasi modeli, kompьyuter tizimining arxitekturasini asosiy komponentlarga bo‘lib tasniflaydigan modelьdir. Ushbu modelьlar, tizimning ijtimoiy, texnikaviy va dasturiy aspektlarini ushbu komponentlar asosida tashkil etadi. Bu modellar, tizim arxitekturasini ta’riflash, tahlil qilish, arxitekturani o‘rnatish va boshqa operatsiyalarni amalga oshirishda foydali bo‘ladi.
Mashhur taqsimlangan tizim arxitekturasi modellari masalan, OSI modeli, TCP/IP modeli, klient-server modeli va hokazolarga misol berish mumkin.
Ortiqcha, taqsimlangan tizim arxitekturasi modelida aslan ushbu komponentlar mavjud:

  1. Klientlar: Klientlar - tizimning foydalanuvchilari, ular tizim bilan muloqot qiladigan uchuni so‘rovlarni yuboradilar va qayta natijalarni oluvchi funksiyalarni ijro etadilar. Klientlarning asosiy vazifasi serverlarga so‘rovlar yuborish, ma’lumotlarni ko‘rish va tizimning funksionallaridan foydalanishdir.

  2. Serverlar: Serverlar - tizimning hizmat ko‘rsatuvchi komponentlari, ular klientlardan kelgan so‘rovlarni qabul qiladilar va qayta natijalarni ularga yuboradilar. Serverlarning asosiy vazifasi klientlardan kelgan so‘rovlarni ijro etadi, ma’lumotlarni saqlash, bajarish va ma’lumotlarni klientlarga javob berishdir.

  3. Kommunikatsiya kanallari: Kommunikatsiya kanallari - klientlar va serverlar orasidagi aloqanishni yaxshilash uchun ishtirok etadigan fizikaviy yoki logikaviy qurilmalardir. Bular maңgitlar, kabellar, telekommunikatsiyalar, internet aloqalari, bog‘lanuvchi modemlar va boshqalarni o‘z ichiga oladi.

  4. Protokollar: Protokollar - klientlar va serverlar orasidagi muloqotni reglamentlash uchun muqarrarlashtirilgan qoidalar

  1. Ma’lumotlar bazasi serverining ishchi yuklamasini kamaytirish uchun kanaqa chora ko‘rish kerak bo‘ladi


Assistant
Poe
Ma’lumotlar bazasi serverining ishchi yuklamasini kamaytirish uchun kanaqa chora ko‘rish mumkin bo‘ladi. Buni amalga oshirish uchun ko‘plab strategiyalar va usullar mavjud. Bu jarayonlarni kamaytirish uchun ko‘riladigan kanallarga namunalar kiritilgan:

  1. Indekslash: Ma’lumotlar bazasi serverida ma’lumotlarni effektiv topish uchun indekslarni qo‘yish mumkin. Indekslar, ma’lumotlar bazasida e’lon qilingan maydonlarni biror qaydagi kriteriylar bo‘yicha tartiblashni ta’minlaydi. Buning orqali ma’lumotlar bazasi serveri tarafidan so‘rovlarning biriktirish sifati va ishlab chiqishni tezlashtirish mumkin.

  2. Ma’lumotlarni tartiblash: Ma’lumotlar bazasida ma’lumotlarni tartiblash orqali ishchi yuklamani kamaytirish mumkin. Ma’lumotlarni ma’lum kriteriy bo‘yicha tartiblash, masalan, maydonlar bo‘yicha indekslash yoki atributlarni bitta indeks mavjud bo‘lganda tartiblash, ma’lumotlarni effektiv qidirishni va birlashtirishni oldin keltiradi.

  3. Ma’lumotlarni arxivlash: Eskimish ma’lumotlarni arxivlash uchun kanaqa chora ko‘rish mumkin. Arxivlangan ma’lumotlar serveri yuklamasini kamaytiradi, zero ma’lumotlar bazasi serverida faqat foydalanadigan ma’lumotlar saqlanadi. Eskimish ma’lumotlarni boshqa saqlash unitlarida yoki oblaklarda saqlash mumkin.

  1. Oraliq qatlam servisining dasturiy ta’minoti


Assistant
Poe
Oraliq qatlam (middleware) servisi, bir necha ishtirokchi komponentlar orasidagi aloqanishni boshqarish va ta’minlashda muhim rol o‘ynaydigan ta’minot vazifasini o‘taydi. Ushbu servislar, tizimning foydalanuvchilari va asosiy ishlovchilari orasidagi aloqanishni ishonchli va tezlashtirish maqsadida ishlatiladi.
Oraliq qatlam servisining dasturiy ta’minoti uchun unday aspektlarga ijtimoiy hamda texnikaviy ta’sir etishadi:

  1. Baholash va monitoring: Oraliq qatlam servisi, komponentlar orasidagi aloqanishni baholash, monitoring qilish va ishonchlilikni ta’minlash imkoniyatini beradi. Masalan, servisning ishlab chiqishini, ishlovchilar orasidagi kuchoni, aloqalarning kechikish va javob vaqtlarini baholash mumkin.

  2. Autentifikatsiya va avtorizatsiya: Oraliq qatlam servisi, ishtirokchilarni tanishtirish, autentifikatsiya va avtorizatsiyani amalga oshirishda ko‘maklashadi. Ushbu servis arqivida ishtirokchilarning ma’lumotlar bazasi, ruxsatnomalar va ko‘proq quyidagi muhim ma’lumotlar saqlanadi.

  3. Xatolarni boshqarish: Oraliq qatlam servisi, ishtirokchilar orasidagi aloqalarda yuzaga keluvchi xatolarni boshqarishda muhim rol o‘ynaydi. Unda xato ta’minlash, xato xabarlarini tarqatish va xatoning tiklangan vaqtiga qadar bajarilishini kuzatish mekanizmlari mavjud bo‘ladi.

  1. Taqsimlangan tizimning oraliq muhit dasturining asosiy xizmat turi


Assistant
Poe
Taqsimlangan tizimlarda oraliq muhit dasturi asosiy xizmat turi ko‘plab arizalarni bajarish va ma’lumotlarni uzatish bilan bog‘liq operatsiyalarni bajarishdir. Asosiy xizmat turi ko‘plab funksiyalarni o‘z ichiga oladi, ular orqali muhim operatsiyalarni amalga oshirish mumkin.
Muhim asosiy xizmatlardan bazilari:

  1. Aloqa bilan bog‘liq xizmatlar (Communication Services): Oraliq muhit dasturi aloqa bilan bog‘liq operatsiyalarni amalga oshirishda kerakli xizmatlarni takomillashtiradi. Bu xizmatlar arqali komponentlar orasidagi aloqanishni o‘rnatish, ma’lumotlarni uzatish va murakkab aloqa protokollarini ishlab chiqishni o‘z ichiga oladi.

  2. Sinxronizatsiya va muvaffaqiyatlilik (Synchronization and Success Services): Bir necha komponentlar orasidagi operatsiyalarni sinxronlashtirish va muvaffaqiyatlilikni ta’minlash uchun muhim xizmatlarni o‘z ichiga oladi. Ular muxitda o‘tkazilgan amallarni boshqarish, dasturlarning muvaffaqiyatli tamomlanganligini tekshirish va xato xolatlarini boshqarishni omada qiladi.

  3. Jurnallashtirish va baholash (Logging and Monitoring): Oraliq muhit dasturi ishlashini jurnallashtirish va monitoring qilishda muhim xizmatlarni o‘z ichiga oladi. Ular muxitda yuzaga kelgan xatolarni aniqlash, yoqoqlangan holatlarni kuzatib borish va tizim faoliyatini baholashni o‘z ichiga oladi.

  4. Autentifikatsiya va avtorizatsiya

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarning o‘zaro bog‘lanish modellari


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlari, ko‘plab komponentlardan iborat bo‘lib, ularning o‘zaro bog‘lanish modellariga ega bo‘lishi mumkin. Bu modellar, komponentlar orasidagi aloqanishni boshqarish, ma’lumotlarni uzatish, bir komponentning ishini qayta ishlata olmasa, uning ijrochisiga xabar berish va boshqa o‘zaro amallarni amalga oshirishni tashkil etadi. Bu ishlov berish tizimlari uchun ko‘plab o‘zaro bog‘lanish modellari mavjud. Bu eng ma’ruza bo‘lganlardan bajarilgan modellar:

  1. SHlyuz (Gateway) modeli: SHlyuz modelida komponentlarning boshqa tizimlar bilan aloqasi orqali o‘zaro bog‘lanishi ko‘rsatiladi. SHlyuz modelida shlyuz komponenti, tizimning bir tomonlaridan kelib tushgan ma’lumotlarni qabul qiladi va ularni tizimning ijrochi komponentiga yuboradi. Ushbu modelda shlyuzlar tarmoq arqividan foydalanadi va bir necha tizimlar orasidagi aloqanishni o‘rnatishda ishlatiladi.

  2. Barcha-barcha (Publish-Subscribe) modeli: Barcha-barcha modelida komponentlar aloqa o‘rnatadigan biror ma’lumot kanaliga obuna bo‘lishadi. Ma’lumot kanaliga ma’lumot yuborilishi bilan uni obuna bo‘lgan komponentl

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarda sinxronizatsiyaning ahamiyati


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida sinxronizatsiya ahamiyatli rol o‘ynaydi. Sinxronizatsiya, komponentlar orasidagi amallarni muvaffaqiyatli bajarish va muhim ma’lumotlarni munosabatdagi komponentlar orasida munosabatlarni ta’minlashda muhim asosiy xizmatlardan biridir. Bu ahamiyatni ko‘rsatish uchun quyidagi muhim nuqtalarni ko‘rishimiz mumkin:

  1. Amallarning tartiblanishi: Sinxronizatsiya, komponentlar orasidagi amallarni tartiblangan tartibda bajarishni ta’minlaydi. Bundan foydalanib, masalan, ishlov beriladigan ma’lumotlar o‘zaro bog‘lanishini kuzatish, bir komponentning ishini boshlab tashlashdan oldin ilgari amallarning tugatilganligini tekshirish mumkin.

  2. Komponentlar orasidagi resurslarni boshqarish: Sinxronizatsiya, komponentlar orasidagi umumiy resurslarni boshqarishni ta’minlaydi. Masalan, biror komponent belgilangan vaqtda ma’lumotlar bazasiga yozish va uni o‘qishga ruxsat berilganda, u juda aniq vaqtda boshqa komponentlar tomonidan orqali o‘qilmaydi.

  3. Xato xolatlarini tashqari qilish: Sinxronizatsiya, komponentlar orasidagi xato xolatlarni tashqari qilishda muhim rol o‘ynaydi. Agar bir komponent ishini bajarish va natijada xatolik yuz bersa, sinxronizatsiya mexanizmi uning hatoligini aniqlash va boshqa komponentlarga ta’sir etish mumkin.

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlarda sinxronizatsiyaning ahamiyati


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlarida sinxronizatsiya ahamiyatli rol o‘ynaydi. Sinxronizatsiya, komponentlar orasidagi amallarni muvaffaqiyatli bajarish va muhim ma’lumotlarni munosabatdagi komponentlar orasida munosabatlarni ta’minlashda muhim asosiy xizmatlardan biridir. Bu ahamiyatni ko‘rsatish uchun quyidagi muhim nuqtalarni ko‘rishimiz mumkin:

  1. Amallarning tartiblanishi: Sinxronizatsiya, komponentlar orasidagi amallarni tartiblangan tartibda bajarishni ta’minlaydi. Bundan foydalanib, masalan, ishlov beriladigan ma’lumotlar o‘zaro bog‘lanishini kuzatish, bir komponentning ishini boshlab tashlashdan oldin ilgari amallarning tugatilganligini tekshirish mumkin.

  2. Komponentlar orasidagi resurslarni boshqarish: Sinxronizatsiya, komponentlar orasidagi umumiy resurslarni boshqarishni ta’minlaydi. Masalan, biror komponent belgilangan vaqtda ma’lumotlar bazasiga yozish va uni o‘qishga ruxsat berilganda, u juda aniq vaqtda boshqa komponentlar tomonidan orqali o‘qilmaydi.

  3. Xato xolatlarini tashqari qilish: Sinxronizatsiya, komponentlar orasidagi xato xolatlarni tashqari qilishda muhim rol o‘ynaydi. Agar bir komponent ishini bajarish va natijada xatolik yuz bersa, sinxronizatsiya mexanizmi uning hatoligini aniqlash va boshqa komponentlarga ta’sir etish mumkin.

  4. Parallel ishlashni muno

  1. www asosidagi tizimning xavfsizlik chora tadbirlari


Assistant
Poe
www (World Wide Web) asosidagi tizimlarning xavfsizligi ko‘plab chora tadbirlar bilan ta’minlanadi. Internetda axamiyatli ma’lumotlarni saqlash va aloqalarni xavfsizligi muhim muammolardan biridir. Bu muammolarni hal etadi:

  1. SHifrlash (Encryption): Ma’lumotlarni shifrlab ularni shaxsiy murojaatlar uchun nozlikdan ximoyalash mumkin. HTTPS (HTTP Secure) protokoli, ma’lumotlarni shifrlab yuborishni ta’minlaydi. Bu shifrlash texnologiyasi, ma’lumotlarni uchrashuvchi va qabul qiluvchi kompyuterlar orasida shifrlangan kanal yaratadi.

  2. Autentifikatsiya (Authentication): Autentifikatsiya mexanizmi, foydalanuvchilarning tizimga kirish uchun to‘g‘ri shaxsiylikni tasdiqlaydi. O‘zaro aloqa ma’lumotlarini o‘zgartirishga populyar usullar, masalan, parollar, havolalar (URL) bilan autentifikatsiyani amalga oshirish mumkin.

  3. Avtorizatsiya (Authorization): Avtorizatsiya, foydalanuvchilarga ma’lumotlarga kirish va ularni qanday amallarni amalga oshirishga ruxsat berishni belgilaydi. Muvaffaqiyatli avtorizatsiya uchun, foydalanuvchilarning rollari, pravalari va to‘g‘riligi belgilanadi.

  4. Xavfsiz parollar va xavfsiz sesiyalar: Foydalanuvchilarning xavfsiz parollarni ishlatishi kerak. Kuzatishlar uchun parollar yarim avtomatik tarzda tayyorlanadi va hamda tizimlarning kirish sesiyalari muhim xavfsizlik mexanizmi bilan ximoyalanadi.

  1. Taqsimlangan ishlov berish tizimlar larning ma’lumot almashinishdagi roli


Assistant
Poe
Taqsimlangan ishlov berish tizimlari ma’lumot almashinishda asosiy rol o‘ynaydi. Ma’lumot almashinishi, komponentlar orasidagi ma’lumotlarni o‘zaro aloqa bilan almashtirishni ta’minlaydi. Bu aloqa komponentlar orasidagi ma’lumotlarni yuborish, qabul qilish va ularni uzatishni o‘z ichiga olgan bo‘lishi mumkin. Ma’lumot almashinishining rollarini quyidagi tarzda ko‘rsatish mumkin:

  1. Ma’lumot yuborish: Taqsimlangan ishlov berish tizimlari komponentlarning yuborish usullari orqali ma’lumotlarni boshqa komponentlarga yuborishda faollik o‘kishadi. Bu usullar ma’lumotlarni boshqa komponentlarga yuborish uchun aloqa protokollari, qatorlikda HTTP, MQ (Message Queue) sistemalari, veb servislari, REST APIlari va boshqalarni o‘z ichiga olgan.

  2. Ma’lumot qabul qilish: Taqsimlangan ishlov berish tizimlari komponentlarning ma’lumotlarni qabul qilish usullari orqali ma’lumotlarni boshqa komponentlardan olishda faollik o‘kishadi. Bu usullar ma’lumotlarni boshqa komponentlardan olish uchun aloqa protokollari, qatorlikda HTTP, MQ sistemalari, veb servislari, REST APIlari va boshqalarni o‘z ichiga olgan.

  3. Ma’lumot resurslariga murojaat: Taqsimlangan ishlov berish tizimlari komponentlarning ma’lumot resurslariga murojaat qilishda faollik o‘kishadi. Ma’lumot resurslari fayllar, bazalar, servislar yoki boshqalar bo‘lishi mumkin. Komponentlar ma’lumot resurslariga murojaat qilish orqali ma’lumotlarni olish, o‘zgartirish va yuborish imkoniyatini topadi.

  1. Tarmoqni ximoyalash orqali xavfsizlikni ta’minlash


Assistant
Poe
Tarmoqni ximoyalash orqali xavfsizlikni ta’minlash uchun bir nechta muhim tadbirlar mavjud. Bu tadbirlarni quyidagi tarzda amalga oshirish mumkin:

  1. SHifrlash (Encryption): Ma’lumotlarni shifrlab ularni shaxsiylikdan ximoyalash mumkin. SHifrlangan ma’lumotlarni uchrashganda quyidagi amallardan iborat bo‘ladi: uni o‘qish, yozish va uni ishlash. SHifrlangan ma’lumotlarga ega bo‘lgan shaxslarga faqat to‘g‘ri shifrni eslatib olish uchun shifrlash algoritmlari va kalitlaridan foydalaniladi.

  2. Autentifikatsiya (Authentication): Autentifikatsiya mexanizmi, foydalanuvchilarning shaxsiylikni tasdiqlaydi. Bu mexanizm arqali foydalanuvchilarning kimligi, parol, sertifikatlar, biometrik ma’lumotlar yoki qaysida-qaysi turdagi autentifikatsiya ma’lumotlari asosida tasdiqlanadi.

  3. Avtorizatsiya (Authorization): Avtorizatsiya, foydalanuvchilarga ma’lumotlarga kirish va ularni qanday amallarni amalga oshirishga ruxsat berishni belgilaydi. Muvaffaqiyatli avtorizatsiya uchun, foydalanuvchilarning rollari, pravalari va to‘g‘riligi belgilanadi.

  4. Faqat kerakli ma’lumotlarni yuborish: Tarmoqda faqat kerakli ma’lumotlarni yuborish kerak. Ma

Download 269,81 Kb.




Download 269,81 Kb.
Bosh sahifa
Aloqalar
    Bosh sahifa
Dərs
Mühazirə
Qaydalar
Referat
Xülasə
Yazı


Taqsimlangan tarmoqlar va tizimlar tushunchasi

Download 269,81 Kb.