273
Butun dunyoda LPWAN ning bir nechta tijorat tarmoqlari mavjud:
Sigfox,
«STRIJ»,
LoRaWAN
asosida
qurilgan
tarmoqlar.
Rivojlanishning turli bosqichlarida yangi texnologiya va standartlar
ishlab chiqilgan va tadbiq qilingan. Ular: eMTC, NB-IoT, EC-GSM-IoT,
Weightless. LPWAN ning asosiy texnologiyalari tarkibiga kiruvchi
LoRaWAN texnologiyasini tahlil qilamiz.
LoRaWAN standarti texnik
xususiyatlari ochiq hisoblanib,
tarmoqni kengaytirish uchun ishlab chiqaruvchi va hamkorlar tomonidan
hech qanday cheklovlar va qandaydir shartnomalarni tuzishni talab
qilmaydi. Shu va boshqa omillar LoRaWAN texnologiyasini tanlashga
boʻlgan ehtiyojni oshirdi.
LoRaWAN (Long Range Wide-Area Networks) – bu katta radiusli
keng polosali tarmoqlar deb tarjima qilinib, OSI ning kanal darajasidagi
MAC protokoli hisoblanadi. LoRaWAN tarmogʻi
oddiy arxitekturali
«yulduz» topologiyasida qurilgan boʻlib, tarmoq bogʻlamalar kam
quvvat sarf qiluvchi (10 yilgacha xizmat qiluvchi oddiy batareyka),
maʻlumot almashish uchun katta boʻlmagan tezlikda lekin uzoq
masofalarga (qishloq hududlarda 15 km gacha,
zich qurilgan shahar
hududida 5 km gacha) aloqa va kam sarf xarajatli oxirgi qurilmalar
(terminallar) bilan xarakterlanadi.
LoRa texnologiyasi past chastotali litsenziyasiz chastota
diapozonida, spektorni kengaytirishga asoslangan (Spread
Spectrum
Modulation, SSM) va toʻgʻridan toʻgʻri xatolarni tuzatish (Forward
Error Correction, FEC) orqali chiziqli chastota oʻzgarishiga (Chirp
Spread Spectrum, CSS) asoslangan modulyasiyalardan foydalanadi.
Radiochastotalar boʻyicha davlat
komissiyasi qaroriga muvofiq,
texnologiyalar xususiyatini hisobga olgan holda va LoRaWAN
uskunasida amalga oshirish imkoniyatidan kelib chiqib chastotalar rejasi
ishlab chiqildi.
LoRaWAN tarmogʻi uchun 125 kGs kenglikdagi 864-865 MGs
chastota diapazoni (ishchi sikl 0,1% gacha) va 868,7-869,2 MGs ga teng
ettita chastota kanali aniqlandi. LoRaWAN tarmogʻi tuzilishi quyidagi
5.3.4-rasmda keltirilgan: Oxirgi qurilmalar (end-node),
baza stansiyasi
(shlyuzlar), tarmoq serveri, (MQTT-serveri), ilovalar serverlardan (ORS
serveri, SCADA-tizimi, GIS serveri) iborat boʻladi.
