- rasm. Smart Campus tuzilmasi

282 
koʻplab oʻquv muassasalar uchun maqsad boʻlgan boʻlishi mumkin, 
ammo bu Smart Campus ning boshlanishi edi. Talabalar shaharchasidagi 
barcha 
insonlar, qurilmalar va ilovalar umumiy texnologiya 
infratuzilmasidan foydalansa, ular ilgari mumkin boʻlmagan tajriba va 
malakalarni almashishi uchun bir-biri bilan oʻzaro aloqada boʻlishlari 
mumkin. 
Bu kabi yangi tajribalar talabalarni kampus hayotiga yanada 
chuqurroq jalb qiladi. Ular sizning institutingizni zamonaviy talablar, 
yaʻni talabalar, oʻqituvchilar va tadqiqotchilar boʻlishni xohlaydigan 
muhit deb bilishadi. Ammo bu masalaning faqat bir tomoni. Koʻproq 
qurilmalarni ulanish infratuzilmasiga - sensorlar, kameralar, yorugʻlik, 
transport vositalari, ID kartalar bilan bogʻlab tursangiz, siz kampus 
xizmatlarini avtomatlashtirilgan tarzda boshqarishni boshlashingiz 
mumkin. Siz ilgari koʻrilmagan tendensiyalarni aniqlash uchun 
tahlillarni toʻplashingiz mumkin. Siz ushbu vizuallikdan operatsion 
tejashni amalga oshirish uchun foydalanishingiz mumkin. Ushbu 
tejashlar keyinchalik koʻproq oʻqituvchilarni yollash, yangi ilmiy 
dasturlarni amalga oshirish va kampus bazalari va xizmatlarini 
kengaytirish uchun yoʻnaltirilishi mumkin. 
Xavfsiz, oddiy tarmoqqa kirish WAP2-Enterprise shaklida EAP-
TLS sertifikatga asoslangan Wi-Fi dan boshlanadi. Sertifikatga 
asoslangan kirish, shifrlashda asosiy standartni, koʻp sonli moslamalarni 
qoʻllab-quvvatlash uchun oʻlchovliligini va siyosatga asoslangan 
moslashuvchanlikni birlashtiradi. Bunda qurilmalarni bir marta 
roʻyxatdan oʻtkazish imkoniyati mavjud, hattoki uydan turib talabalar 
kampusga kirishi mumkin. Roʻyxatdan oʻtgandan soʻng, talabalar 
kampusda rouming paytida doimiy ravishda tizimga kirish maʻlumotlari 
talab qilinmaydi. IT parol va bort bilan bogʻliq muammolar bilan 
shugʻullanadigan koʻplab vaqt sarflashlari yoʻqoladi. 
AirPlay-dan videoni iPad ga Wi-Fi orqali uzatish, doʻstlar bilan 
video oʻyinlar oʻynash, oʻnlab tarmoq va qurilmalarisiz printerga ulanish 
kabi amaliy ishlarni bajaruvchi keng miqyosli kampus tarmoqlarini 
shunday tashkil etish katta vazifa. Sertifikatga asoslangan bortli 
platformalar bir nechta qurilmalarni bitta foydalanuvchi bilan oʻzaro 
bogʻlash uchun siyosat tizimini taʻminlaydi. Bitta foydalanuvchi bitta 
SSID-ni almashishi mumkin, bunda har bir talabaning qurilmalari 
boshqa foydalanuvchilardan xavfsiz ravishda ajratilgan shaxsiy virtual 
LAN-da faoliyat yuritadi. 

283 
Wi-Fi qulay boʻlsa ham, talabalar hali ham uyali tarmoqqa ulanish 
bilan shugʻullanishadi. LEED tomonidan taklif etilgan yangi loyiha - 
toʻlqin signallarining kirishiga xona devorlari toʻsqinlik qilishining 
oldini olish maqsadida raqamli antenna tizimlari (DAS) boʻldi. Ammo 
hozirda universitetlar OpenG bilan bogʻliq muammoni chetlab 
oʻtmoqdalar. Yangi LTE modulini mavjud Wi-Fi kirish moslamalariga 
bogʻlab qoʻyish orqali ular har qanday joyda beshta uyali tarmoq 
qamrovini uzatishlari va bu jarayonda koʻplab tejashlar amalga 
oshirilishi mumkin. 
Kredit va debet kartalari, mobil toʻlovlar bilan integratsiya qilish 
uchun talaba shaxsini tasdiqlovchi toʻlov tizimlari mavjud. Davomat, 
ovoz berish, chet elda tarqatish va hatto yashash xonalari va maktab 
binolariga kirishni avtomatlashtirish va raqamlashtirish uchun Smart ID 
kartalarini talabalar maʻlumot tizimlari bilan birlashtirishadi. 
Isitish, havoni tozalash, shamollatish va xavfsizlik uskunalarini 
ulangan. Binolar sezgirroq boʻlib ularda yashaydigan, ishlaydigan va 
oʻqiydigan insonlar soni va faoliyatiga nisbatan elektr energiya sarfini 
kamaytiradi. Energiyani tejash va xavfsizlikni oshirish uchun real vaqt 
rejimida yoqish yoki oʻchirish, xira qilish yoki yoritish yoki hatto ichki 
va tashqi yoritishni rangini oʻzgartirishi mumkin. Insonlar makondan 
qanday foydalanishi haqida yangi maʻlumotlar olish va investitsiyalar va 
yangilanish qarorlarini yaxshiroq qabul qilish uchun qurilish nazorati 
sensorlarini analitika va joylashuvga asoslangan xizmatlar bilan 
bogʻlaydi.
Smart transit va parking tizimida talabalar smartfonlariga real 
vaqtda joylashish va kelish maʻlumotlari bilan taʻminlash uchun kampus 
avtobuslari, velosiped va transport vositalari ulangan. Odamlar uchun 
toʻxtab turish joyini topish, rezervlash va toʻlovlarni osonlashtirib 
tirbandliklarni kamaytiradi. 
Anʻanaviy kampus xavfsizlik tizimlari kirishni boshqarish 
tizimlari, bezovtalanish signallari, vahima tugmalari, video nazorati va 
boshqalarni oʻz ichiga oladi. Biroq, aksariyat hollarda, bu tizimlar bir-
biridan 
ajratilgan 
texnologik 
vositalar, 
shuningdek, 
boshqa 
avtomatlashtirish va yoritish nazorati kabi kampus tizimlaridir. Turli xil 
xavfsizlik texnologiyalarini birlashtirilgan tizimga qoʻshib, ularning 
yigʻindisidan koʻproq xavfsizlik xizmatlarini yaratadi. Yoritish, kuzatuv 
kameralari, signal va aqlli ID kartalari endi barchasini birgalikda 
kampus xavfsizligini taʻminlab, real vaqtda avtomatlashtirilgan 
qarorlarni qabul qilish uchun ishlashi mumkin. Anʻanaviy yopiq 

284 
tarmoqli xavfsizlik kameralari kommutatorga fizik ulanishni talab qiladi 
- bu juda qimmatga tushadi va baʻzi ochiq joylarda deyarli imkonsizdir. 
Smart Campus da sizda quvvat manbai boʻlgan har qanday joyda aqlli 
IP-video kamerasini oʻrnatib, uni ulash uchun simsiz ulanishdan 
foydalanishingiz mumkin. 
Ta’lim tizimi sohasida Smart Campus yangi oʻquv va oʻqitish 
modellarini amalga oshirish uchun har bir talabaga yakka personal 
hisoblash vositalarini yaratadi. Talabalar, qurilmalar va ilovalarning 
barchasi bir vaqtning oʻzida bir xil texnologiya infratuzilmasini 
birlashtirgan holda Smart Campus maʻruza zallari, hamkorlikdagi ish 
joylari va hatto oʻzini oʻzi qayta oʻrganishi mumkin. Maxsus ish 
sessiyalarini yaratish uchun va videokonferensaloqa hamda raqamli 
hamkorlik vositalaridan foydalaniladi, shuningdek, kampus yoki butun 
dunyo boʻylab mutaxassislar jalb qilinadi.
Bunda talabalar, oʻqituvchilar va maʻmurlar endi fazoviy 
cheklovlar, joylashuv yoki ob-havo haqida tashvishlanmaydilar. 
Talabalar uchun darslarni va maʻruzalarni biron bir joyda, bitta maʻruza 
zaliga siqib qoʻymasdan video va hamkorlik vositalaridan foydalaniladi. 
Talabalar kasal boʻlganida, yomon ob-havo sharoitida kampusga borish 
qiyinlashtirganda, darsni davom ettirilishi mumkin. Talabalar oʻzlarining 
shaxsiy kompyuterlaridan jonli maʻruzalarga kirishlari, munozaralarda 
qatnashishlari, dars materiallarini yuklab olishlari va topshiriqlarni 
topshirishlari mumkin.
Smart Campus texnologiyalari talabalar va oʻqituvchilarni 
jismoniy boʻshliqdan xalos qilgani kabi, ular vaqt oʻtishi bilan koʻproq 
moslashuvchanlik va erkinlikka ega boʻladilar. Barcha maʻruzalarni 
yozib olish va arxivlash orqali, kasal talaba darsni oʻtkazib yuborganida 
yoki shunchaki nazoratdan oldin koʻrib chiqishni xohlaganida, har bir 
maʻruzaning har soniyasini koʻzdan kechirishi mumkin. 
Smart 
Campus 
dasturlarida 
ishtirok 
etadigan 
koʻplab 
texnologiyalar mutlaqo yangi emas - ular yangi usulda qoʻllaniladi. 
Smart Campus platformasi uchun juda muhim boʻlgan narsa - bu ochiq 
API (Ochiq interfeys). 
Ochiq API - bu turli xil qurilmalar va tizimlarni, hatto turli xil 
kirish usullaridan foydalanganda ham, real vaqt rejimida bir-biri bilan 
oʻzaro aloqa qilish uchun bogʻlaydigan vosita. Ammo ochiq API -lar 
oʻquv muassasalar faoliyatini yaxshilaydigan innovatsion yangi 
ilovalarni ishlab chiqishda oʻqituvchilar, xodimlar va hattoki 
talabalarning ijodlaridan foydalanishga imkon beradi. Smart Campus da 

285 
talabalar va oʻqituvchilar oʻzlari hal qilishni istagan muammolarni 
aniqlashi va bogʻliq boʻlgan yangi tajribalarini yaratish uchun 
imkoniyatlarga ega. 
Horijiy mamlakatlarda bugungi kunda SMART – texnologiyalar va 
IoT - “buyumlar interneti” ning ta’lim jarayonida qoʻllanilishi haqida 
toʻxtalib oʻtamiz. 
Singapur politexnika universitetida “Aqlli kampus” mavjud boʻlib, 
unga kirgan har bir talaba elektron konserj tomonidan identifikatsiya 
qilinadi. Elektron konserj – bu Internet xizmati tizimi boʻlib, turli 
sohalar boʻyicha tezkor maʻlumotlar, soʻrovlarga javoblar, navigatsiya 
va boshqa xizmatlarni bajaradi. Bu tizim talabalarni universitetdagi 
yangiliklar, professor oʻqituvchilar tomonidan tavsiya etilayotgan 
adabiyotlar roʻyxati bilan tanishtiradi. Maʻlumotlar tahlili ishi 
mukammal tizimlashgan boʻlib, hatto, kurs ishlarini oʻz vaqtida topshira 
olmaydigan talabalarni oldindan aniqlab, ular haqida fan oʻqituvchilarini 
ogohlantirishga imkon beradi.
Avstraliyadagi Jon Kertin nomidagi universitet oʻzining 
shaharchasida buyumlar internetidan foydalanishni yoʻlga qoʻygan. 
Ushbu tizim yordamida olingan maʻlumotlar asosida auditoriya va 
kutubxonalar bandligi, davomat hamda professor - oʻqituvchilar va 
talabalar kundalik hayoti toʻgʻrisida xulosalar qilinadi. 
Malayziya texnologik universiteti ta’limning boshidan to 
oxirigacha talabalar haqida maʻlumotlar yigʻadi. Bunday kuzatuv 
yordamida talabalarning darslardagi ishtiroki oʻrganiladi va bu 
maʻlumotlar keyingi qarorlar qabul qilish uchun asos boʻlib hisoblanadi. 
Sun’iy intellekt orqali oʻtilgan dars mashgʻulotlarini tahlil etib, uni 
sifatini yanada oshirish yoʻllari haqida maslahatlar beradi. 
Yaponiyada oʻquvchilar virtual reallikning toʻla komplektidan 
foydalanib, “virtual maktab”ga qatnashishlari mumkin ekan. Smartfonlar 
uchun chiqarilgan maxsus dastur yordamida oʻqituvchilarni tinglashlari 
va testlar topshirishlari mumkin. Alohida tashkil etilgan platforma orqali 
esa boshqa maktab oʻquvchilari bilan muloqot qilishlari mumkin. 
Oʻquvchilarga alohida oʻqituvchilar biriktirilgan boʻlib, oʻquvchilar 
savollariga telefon orqali yoki elektron pochta orqali javob olishlari 
mumkin. Zarurat tugʻilganda oʻqituvchi bilan uchrashishlari ham 
mumkin. Buning uchun Okinavadagi yoki Tokio va Osakodagi 
kampuslarga tashrif buyurishlari kerak boʻladi. Virtual maktabda ta’lim 
olishning yillik harajati 100 ming ien ($972) ni tashkil etadi. Analitiklar 

286 
ta’limning bu turi fanlarni oʻzlashtirish koʻrsatkichini oshirishini 
taʻkidlamoqdalar.
AQSH ning Kaliforniya shtati San-Fransisko shahrida SweetRush 
tizimi (

Download 7,35 Mb.