|
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
-
«TASDIQLAYMAN»
|
O’quv ishlari bo’yicha prorektor _______________t.f.n. M.X.Esanov
«___» ______________2019 yil
|
ENTOMOLOGIYA
fanining
ISHCHI O’QUV DASTURI
2019/2020 oquv yili kunduzgi ta’lim shakli, 2-kurslari uchun
Bilim sohasi:100000–gumanitar soha
Ta’lim sohasi: 140000-Tabiiy fanlar
Bakalavriat ta’lim yonalishi: 5140100-Biologiya(kunduzgi)
NAMANGAN – 2019
|
Fanning ishchi o`quv dasturi O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirining 2019 - yil - avgustdagi - sonli buyrug`i bilan tasdiqlangan namunaviy fan dasturi asosida tuzilgan.
Tuzuvchi: kat.o’qit. M.X. Egamberdiyev
Fanning ishchi o`quv dasturi Biologiya kafedrasining 2019 - yil ___ - avgustdagi 1–sonli yig`ilishida muhokamadan o`tgan va fakultet Kengashida ko`rib chiqish uchun tavsiya etilgan.
Kafedra mudiri: A. R. Batoshov
Ishchi o`quv dastur Tabiiy fanlar fakultetining 2019 - yil __ - avgustdagi 1-sonli Kengashida ko`rib chiqilgan va foydalanishga tavsiya etilgan.
Fakultet Kengashi raisi: A. A. Nazarov
Kelishildi:
O`quv- uslubiy boshqarma boshlig`i: Z. Mo`minov
Oquv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni
Oliy ta’lim tizimida yuksak malakali, ijodkorlik va tashabbuskorlik qobiliyatiga ega, kelajakda kasbiy va hayotiy muammolarni mustaqil hal qila oladigan, yangi texnika va texnologiyalarga tez moslanishga layoqatli kadrlarni tayyorlashda ta’lim jarayonini zamonaviy o’quv-metodik majmualar bilan ta’minlash muhim ahamiyatga ega.
Fanning maqsadi va vazifalari:
Fanning maqsadi: Entomologiya biologiya fanining tarkibiy qismi bo‘lib, hasharotlar olamini o‘rganadi. Hasharotlar o‘simlikxo‘rlar sifatida qishloq xo‘jaligi, o‘rmonchilik va bog‘dorchilikka zarar еtkazishi bilan birga ayrim turlarining hayvon va o‘simliklarga baktеrial, virus va zamburug‘ kasalliklarini tarqatishda ham ahamiyati katta.Talabalarga hasharotlar olami to’g’risida zarur bo’ladigan bilim va ko’nikmalarni o’rgatishdir.
Fanining vazifalari: hasharotlarning boshqa bo‘g‘imoyoqlilardan farqi va ularning turini to‘g‘ri aniqlash hamda o‘simlik, odam va hayvonlarga ziyon kеltiruvchi turlariga qarshi ilmiy asosda kurashish hamda entomofaglarni muhofaza qilish bo’yicha fundamental bilimlarni berishdan iboratdir.
Shuningdek, Entomologiya fani hasharotlarning anatomo-morfologik tuzilishi, hayot tarzi va biogеotsеnozda tutgan o‘rninito’laqonli yoritib bеradi.
Entomologiya fanini o‘rganish tarixida V. I. Plotnikov, N.V.Kurdyumov, M.S.Gilyarov, V.V.Yaxontov, R.O.Olimjonov, M.N.Narziqulov, S.N.Alimuxa-mеdov, A.M.Muhamadiеv, A.G.Davlеtshina, M.N.Rimskiy-Korsakov, A.A.Bеkuzin, A.Sh. Hamrayev, M.A. Axmedov va boshqalarning ilmiy va amaliy ishlari muhim ahamiyatga ega.
Fan bo`yicha bilim, ko`nikma va malakaga qo`yiladigan talablar. Talabalar quyidagi bilimlar bilan qurollangan bo‘lishlari lozim:
-tabiiy fanlardan o‘rta maktab doirasidagi bilimlarga ega bo‘lishi;
-tabiat va jamiyatning bog‘liqligi to‘g‘risidagi umumiy tushunchalarga ega bo‘lishi;
-zoologiya fanlarini chuqur o‘zlashtirgan bo‘lishlari;
-tirik organizmlar va atrof muhit omilllari to‘g‘risida bilimlarga ega bo‘lishlari lozim
-sanitariya va gigiena qoidalaridan yaxshi xabardor bo‘lishlari kerak.
Fanni o‘rganishda talabalar biologiya, zoologiya, kimyo va fizika fanlarining nazariy va amaliy xulosalariga tayanadi.
Umumiy o`quv ishlari turlari bo’yicha hajmi
Fanga umimy 134 soat ajratilgan bo’lib, shundan auditoriya mashg’ulotlari 69 soat bo’lib, semestr davomida haftasiga 2 soat o’tiladi.
Semestr (lar) bo'yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatning taqsimoti
-
Semestr
|
Yuklama
|
Auditoriya mashg’ulotlari turi bo’yicha o’quv yuklamasi taqsimoti (soat)
|
Mustaqil ta’lim
|
Jami
|
Ma’ruza
|
Amaliy
mashg’uloti
|
Seminar
|
3
|
134
|
69
|
34
|
35
|
-
|
65
|
Jami
|
134
|
69
|
34
|
35
|
-
|
65
|
Ma’ruza mashg’ulotlari mazmuni va unga ajratilgan soatlar
№
|
Mavzular
|
Qisqacha mazmuni
|
Soati
|
1
|
Entomologiyaga kirish.
|
Entomologiya tanlov fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. Kursning umumiy va maxsus biologiya fanlari bilan aloqasi. Entomologiya fanining O’zbekistonda shakllanishi, rivojlanish tarixi, fanni rivojlantirishda vatanimiz olimlarining qo’shgan hissasi, ushbu fan rivojlanishida hamdo’stlik davlatlari va chet el olimlarining xizmati va fanning istiqboli haqida qisqacha tarixiy ma’lumotlar.
|
2
|
2
|
Hasharotlarning morfologiyasi.
|
Hasharotlarning tashqi ko‘rinishi, teri qoplami. Hasharotlarning tana bo‘limlari va ulardagi organlarning tuzilishi hamda funksiyasi.
|
2
|
3
|
Hasharotlarning anatomiyasi.
|
Hasharotlar ichki organlarining joylashishi: muskullarining tuzilishi, ovqat hazm qilish, nafas olish, qon aylanish, ayirish, nerv va jinsiy sistemalari.
|
4
|
4
|
Hasharotlarning ko‘payishi va rivojlanishi.
|
Hasharotlarning ko‘payishi va rivojlanishi. Hasharotlarning embrional va postembrional rivojlanish bosqichlari.
|
2
|
5
|
Hasharotlarning ekologiyasi.
|
Hasharotlarning abiotik, biotik va antropogen omillar bilan munosabatlari.
|
2
|
6
|
Hasharotlar(Insecta), ya’ni Oltioyoqlilar (Hexapoda)) katta sinfining sistematikasi.
|
Hasharotlar(Insecta), ya’ni Oltioyoqlilar (Hexapoda)) katta sinfi. Yashirin jag‘li hasharotlar (Insekta-Entognatha) sinfi. Ochiq jag‘li hasharotlar (Insekta-Ectognatha) sinfi. Birlamchi qanotsiz hasharotlar (Apterygota) kenja sinfi to’g’risidagi ma’lumotlar. Qanotli hasharotlar (Pterygota) kenja sinfi. Qadimgi qanotli hasharotlar (Palaeoptera) infrasinfi.
|
8
|
7
|
Qanotli hasharotlar (Pterygota) kenja sinfi.
|
Qanotli hasharotlar (Pterygota) kenja sinfi. Qadimgi qanotli hasharotlar (Palaeoptera) infrasinfi. Chala o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar (Hemimetabola) bo’limi turkumlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar.
|
2
|
8
|
To‘liq o‘zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar
|
To‘liq o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar (Holometabola) bo’limiga kiruvchi-qattiqqanotlilar, to’rqanotlilar va kapalaklar, burgalar, pardaqanotlilar va ikki qanotlilar turkumlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar.
|
4
|
9
|
To‘liq o‘zgarish bilan rivojlanmaydigan hasharotlar
|
To‘liq o’zgarish bilan rivojlanmaydigan hasharotlar bo’limiga kiruvchi-turkumlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar.
|
4
|
10
|
Inson faoliyati va qishloq xo‘jaligi uchun foydali hasharotlar
|
Inson faoliyati va qishloq xo‘jaligi uchun foydali hasharotlar haqidagi ma’lumotlar.
|
2
|
11
|
Zararkunanda hasharotlar va ularga qarshi kurash choralari.
|
Zararkunanda hasharotlar va ularga fizik, agrotexnik, kimyoviy hamda biologik qarshi kurash choralari to‘g‘risidagi ma’lumotlar.
|
2
|
|
Jami:
|
34
|
Amaliy mashg’ulotlari taqsimoti
№
|
Mavzular
|
Qisqacha mazmuni
|
Soati
|
1
|
Hasharotlarning tashqi ko’rinishi. Hasharotlarning tеri qoplami va muskullarining tuzilishi.
|
Hasharotlarning tashqi ko’rinishi. Hasharotlarning tеri qoplami va muskullarining tuzilishi hamda ularning funksiyasi. Bosh va uning o’simtalari, hasharotlar mo’ylovlari turlari o’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar hamda rangli jadvallar asosida o’rganiladi.
|
2
|
2
|
Hasharotlarning bosh va uning o’simtalarini, og`iz apparati tuzilishini o’rganish.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar, mikropreparatlar hamda rangli jadvallar asosida turli guruhlarga kiruvchi hasharotlarning og’iz organlarining tuzilishi va ularning tiplari o’rganiladi.
|
2
|
3
|
Hasharotlarning ko’krak bo’limi va undagi organlarning tuzilishini o’rganish.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar, mikropreparatlar hamda rangli jadvallar asosida turli guruhlarga kiruvchi hasharotlarning ko’krak bo’limi organlari: oyoq va qanotlarining tuzilishi, turlari o’rganiladi.
|
4
|
4
|
Hasharotlarning qorin bo’limi, ovqat hazm qilish va ayirish tuzilishini o’rganish.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar, mikropreparatlar hamda rangli jadvallar asosida turli guruhlarga kiruvchi hasharotlarning qorin bo’limi va undagi organlarning tuzilishi, tiplari hamda funksiyasi Hasharotlarning qorin bo’limi va undagi organlarning tuzilishi hamda funksiyasi o’rganiladi.
|
4
|
5
|
Hasharotlarning qon aylanish, nafas olish va nerv tizimlarining tuzilishini o’rganish.
|
Har xil oziqa bilan oziqlanadigan hasharotarni yorib va rangli jadvallar asosida ularning ovqat hazm qilish va ayirish organlarining tuzilishi va funksiyasi o’rganiladi.
|
4
|
6
|
Hasharotlar ko’payish usullari.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar, mikropreparatlar hamda rangli jadvallar asosida ikki jinsli ko’payish, Hasharotlarda tirik tug’ish usuli, Bir jinsli kupayish ( partenogenez va pedogenez), turli guruhlarga kiruvchi hasharotlar tuxumlarining tuzilishi va tiplarini o’rganiladi. Turli guruhlarga kiruvchi hashoratlar tuxumlarining tuzilishi va tiplari bilan tanishadi.
|
4
|
7
|
Hasharotlar embrional rivojlanish usullari. Metamorfoz.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar, mikropreparatlar hamda rangli jadvallar asosida turli guruhlarga kiruvchi hasharotlar lichinkalarining tuzilishi va tiplari o’rganiladi. Turli guruhlarga kiruvchi hashoratlar lichinkalarining tuzilishi va tiplarini aniqlanadi.
|
2
|
8
|
Hasharotlarda postembrional rivojlanish davrlari. Lichinka va g’umbak turlari.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar, mikropreparatlar hamda rangli jadvallar asosida turli guruhlarga kiruvchi hasharotlar g‘umbaklarining tuzilishi va tiplari o’rganiladi.
|
2
|
9
|
Hasharotlar ekologiyasini asosiy tushunchalari. Atrof muxit omillari. Abiotik va biotik omillar.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar hamda rangli jadvallar asosida turli guruhlarga kiruvchi hashoratlarning hayotiy formalari va ularning o’simliklarga zarar yetkazish tiplari aniqlanadi.
|
2
|
10
|
Haroratni ta’siri abiotik omil misolida
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar, rangli jadvallar hamda aniqlagich kitoblar asosida hasharotlarning voyaga yetgan davridagi muhim turkumlari va to’g’ri qanotlilar turkumining muhim oilalari misolida aniqlanadi.
|
2
|
11
|
Namlikni hasharotlar xulq atvoriga va rivojlanishiga tasiri.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar, rangli jadvallar hamda aniqlagich kitoblar asosida teng qanotlilar va tripslar turkumlarining muhim oilalari misolida aniqlanadi.
|
2
|
12
|
Tuproq hasharotlar rivojlanish omili.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar va rangli jadvallar hamda aniqlagich kitoblar asosida yarim qattiq qanotlilar va qattiq qanotlilar turkumlarining muhim oilalari misolida tanishiladi
|
2
|
13
|
Ekstremal ekologik sharoitga hasharotlar moslashuvi.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar va rangli jadvallar hamda aniqlagich kitoblar asosida to’rqanotlilar va parda qanotlilar turkumlarining muhim oilalari aniqlanadi.
|
2
|
14
|
Ozuqani ekologik omil sifatida ta’siri. Oziqlanishni zarari va ahamiyati.
|
O’quv-dala amaliyoti davrida yig’ilgan va tayyorlangan kolleksiyalar va rangli jadvallar hamda aniqlagich kitoblar asosida kapalaklar va ikki qanotlilar turkumlarining muhim oilalari misolida aniqlanadi.
|
1
|
|
Jami:
|
35
|
Mustaqil ish mavzulari va shakllari
№
|
Mavzu nomi
|
TMI shakli
|
Soati
|
1
|
Ma’ruza mashg’ulotlariga tayyorlanish.
|
Ma’ruza mashg’ulotlarini takrorlash, konspekt qilish va adabiyotlar bilan tanishish
|
16
|
2
|
Laboratoriya va seminar mashg’ulotlariga tayyorlanish.
|
Amaliy mashg’ulotlarini takrorolash, konspekt qilish va adabiyotlar bilan tanishish
|
18
|
3
|
Kirish. Entomologiya kursining umumiy va maxsus biologiya fanlari bilan aloqasi. Entomologiya fanining rivojlanish tarixi
|
Entomologiya fanining predmeti, maqsadi va vazifa-lari. Kursning umumiy va maxsus biologiya fanlari bilan aloqasi. Entomologiya fani-ning O’zbekistonda rivojla-nish tarixi, ushbu fan rivojlanishida hamdo’stlik davlatlari va chet el olimlarining xizmati va fanning istiqboli haqida qisqacha tarixiy ma’lumotlar berish.
|
4
|
4
|
Hasharotlarning morfologiyasi va anatomiyasi.
|
Hasharotlarning tashqi ko‘ri-nishi, teri qoplami Hasharot-larning tana bo‘limlari va ulardagi organlarning tuzilishi hamda funksiyasi. Hasharot-larning ichki tuzilishi: muskullarining tuzilishi, ovqat hazm qilish, nafas olish, qon aylanish, ayirish, nerv va jinsiy sistemalarini tuzilishini o’rganish.
|
4
|
5
|
Hasharotlarning ko‘payishi va rivojlanishi. Hasharotlarning
ekologiyasi.
|
Hasharotlarning ko‘payishi va rivojlanishi. Hasharotlarning embrional va postembrional rivojlanish bosqichlari. Hasharotlarning abiotik, biotik va antropogen omillar bilan munosabatlarini aniqlash.
|
4
|
6
|
Hasharotlar katta sinfining sistematikasi. Yashirin jag‘li hasharotlar sinfi.
|
Hasharotlar katta sinfi. Yashi-rin jag‘li hasharotlar sinfi. Ochiq jag‘li hasharotlar sinfi. Birlamchi qanotsiz hasharotlar kenja sinfi hamda boshoqli don ekinlari zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari to’g’risidagi ma’lumotlarni bayon qilish.
|
4
|
7
|
Qanotli hasharotlar kenja sinfi. Qadimgi qanotli hasharotlar infra-sinfi. Chala o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar bo’limi turkumlari
|
Qanotli hasharotlar kenja sinfi. Qadimgi qanotli hasharotlar infrainfi. Chala o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar bo’limi turkumlari hamda bog‘ zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari to‘g‘risidagi motlarni yoritish.
|
4
|
8
|
To‘liq o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar bo’limiga kiruvchi-qattiq-qanotlilar, to’r-qanotlilar va kapalaklar turkumlari.
|
To‘liq o’zgarish bilan rivojla-nadigan hasharotlar bo’limiga kiruvchi-qattiqqanotlilar, to’r-qanotlilar va kapalaklar turkumlari hamda savzavot ekinlari zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari.
|
4
|
9
|
To‘liq o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar bo’limiga kiruvchi-burgalar, pardaqanotlilar va ikki qanot-lilar turkumlari.
|
To‘liq o’zgarish bilan rivoj-lanadigan hasharotlar bo’limiga kiruvchi-burgalar, pardaqanotlilar va ikki qanotlilar turkumlari hamda ombor zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari to‘g‘risidagi ma’lumot-arni yoritish.
|
4
|
10
|
Inson faoliyati va qishloq xo‘jaligi uchun foydali hasharotlar. Zararkunanda hasharotlarga qarshi kurash choralari.
|
Inson faoliyati va qishloq xo‘jaligi uchun foydali hasharotlar va zararkunanda hasharotlarga fizik, agrotex-nik, kimyoviy va biologik qarshi kurash choralari hamda beda zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni bayon qilish.
|
3
|
|
Jami:
|
65
|
Nazorat savolnomalari
Entomologiya fanining predmeti, maqsadi va vazifalari.
Entomologiya fanining rivojlanish tarixi.
Hasharotlarning tashqi tuzilishi.
Hasharotlar boshining tuzilishi va o‘simtalari.
Hasharotlarning nafas olish sistemasi.
Hasharotlarning ayirish sistemasi.
Hasharotlarning nerv sistemasi va sezuv organlari.
Hasharotlarning ovqat hazm qilish sistemasi.
Hasharotlarning qon aylanish sistemasi.
Hasharotlarning embrional rivojlanish davri.
Hasharotlarning ekologiyasi.
Hasharotlarning yashashi uchun muhit omillarining roli.
Hasharotlarning postembrional rivojlanishi.
Hasharotlarning sezgi organlari.
Hasharotlarning ichki organlari va yog‘ tanachalarining joylanishi.
Hasharotlarning skelet muskullari.
Hasharotlar qanotining tuzilishi va tiplari.
Hasharotlar oyoqlarining tuzilishi va tiplari.
Hasharotlarning teri qoplami va muskullari.
Gidro-edafik omillarning hasharotlar hayotidagi o‘rni.
Hasharotlarning hayotida biotik omillarning roli.
Hasharotlar urg‘chilik jinsiy sistemasining tuzilishi.
Hasharotlar erkaklik jinsiy sistemasining tuzilishi.
Hasharotlarning og‘iz apparati tiplari.
Abiotik omillarning hasharotlar hayotidagi o‘rni.
Hasharotlarda jinsiy polimorfizm.
Kemiruvchi og‘iz apparatining tuzilishini tushuntiring.
So‘ruvchi tipidagi og‘iz apparatining tuzilishini tushuntiring.
Hasharotlarning ko‘krak tuzilishini tushuntiring.
Hasharotlarning turq-atvori, ya’ni etologiyasi.
Hasharotlarning qon aylanish sistemasi.
Hasharotlarda uchraydigan metamorfoza tiplari.
Hasharotlarning ko‘payishi.
Hasharotlarning rivojlanish davrlari.
Hasharotlar qorin bo‘limining tuzilishi.
Hasharotlar mo‘ylovlarining tuzilishi va tiplari.
Birlamchi qanotsizlar kenja sinfining umumiy tavsifi va sistematikasi.
Mo‘ylovsizlar turkumi.
Qanotli hasharotlar kenja sinfining umumiy tavsifi va sistematikasi.
Qadimgi qanotli hasharotlar.
Chala metamorfozli yoki to‘liqsiz o‘zgarishli hasharotlar.
Bahorilar va ninachilar turkumlari.
Beshiktervatarlar turkumi.
Termitlar turkumi.
Cho‘psimonlar turkumi.
To‘g‘ri qanotlilar turkumi.
Teng qanotlilar turkumi.
Bitlar turkumi.
Parxo‘rlar turkumi.
Qandalalar yoki yarim qattiq qanotlilar turkumi.
To‘liq metamorfozli hasharotlar.
Qattiq qanotlilar yoki qo‘ng‘izlar turkumi.
To‘rqanotlilar turkumi.
Parda qanotlilar turkumi.
Burgalar turkumi.
Tangacha qanotlilar yoki kapalaklar turkumi.
Ikki qanotlilar turkumi.
Zararli hasharotlar haqida ma’lumot bering.
Hasharotlarning tabiiy kushandalari va kasalliklari.
Zararkunanda hasharotlarga biologik kurash choralari.
Foydali hasharotlar.
Gulli o‘simliklarni changlatuvchi hasharotlar.
Tibbiyotda foydali hashatotlar.
Oziqa muhitiga qarab og‘z apparatining tuzilishi.
Foydali mahsulot beruvchi hasharotlar.
Hasharotlar boshining tanasiga tutashishiga qarab qanday
guruhlarga bo‘linadi?
67. Hasharotlar bilan boshqa tirik organizmlar o‘rtasidagi munosabatlar.
68. Hasharotlar katta sinfining sistematikasi.
69. Yashirin jag‘li hasharotlar sinfining umumiy tavsifi va sistematikasi.
70. Ochiq jag‘lilar hasharotlar sinfining umumiy tavsifi va sistematikasi.
71. Yaydoqchilarning tuzilishi, ko‘payishi va ahamiyati.
72. Asalarilarning tuzilishi, yashash tarzi va ahamiyati.
73. Chumolilarning tuzilishi, yashash tarzi va ahamiyati.
74. Bo‘kalarning tuzilishi, yashash tarzi va ahamiyati.
75. Ipak qurtining tuzilishi, yashash tarzi va ahamiyati.
Tavsiya etilayotgan adabiyotlar ro’yxati
Asosiy adabiyotlar
1. Муродов С.А Умумий энтомология курси. Тошкент, Меҳнат, 1986й., 272 бет.
2. Dadayev S.D., Dadayeva G.S. Entomologiya fanidan o‘quv-uslubiy qo’llanma. Guliston. 2013 y., 121 bet.
3. Олимжонов Р.О.. Энтомология. Тошкент, “Ўқитувчи” 1977й., 276 бет.
4. Mavlonov О., Xurramov Sh., Eshova X. Umurtqasizlar zoologiyasi. Oliy o'quv yurtlari biologiya ixtisosligi bakalavr bosqichi talabalari uchun darslik. O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti.Toshkent. 2006., 464 bet.
Qo’shimcha adabiyotlar:
1. Бей-Биенко Т.Я. Общая энтомология. Изд.2. Изд.3. М.: Высшая школа, 1966 г., 496 сез.
2. Дадаев С. Фойдали ҳашаротлар. Тошкент. «Низомий номидаги ТДПУ» 2002й., 130 бет
3. Dadayev S.D., Dadayeva G.S. Umurtqasizlar zoologiyasidan o‘quv – uslubiy majmua. Guliston. 213 y., 476 bet.
4. Дадаев С.Д. Ўзбекистонда бошоқли дон экинларига зарар келтирувчи ҳашаротлар ва уларга қарши кураш чоралари. Ўқув-услубий қўлланма. Гулистон, 2011й., 132 бет.
5. Дадаев С.Д. Мевали дарахтларга зарар келтирувчи ҳашаротлар ва уларга қарши кураш чоралари. Ўқув-услубий қўлланма. Гулистон, 2011й., 104 бет.
6. Дубовский Г.П., Умматов А.М. Умуртқасизлар зоологияси. Ўқув қўлланма. Тошкент. 1996й.,248 бет.
7. Moисеев В.A., Дaвлетшина A.Г. Ўзбекистон ҳашаротлар дунёси. Тошкент. “Ўқитувчи”, 1997 й., 144 бет.
8. Тиловов Т. Полиз ва сабзавот экинларининг зараркунандалари. Тошкент. “Меҳнат”, 1987 й.,71 бет.
9. Шарова И.Х. Зоология безпозвоночных. Учебник для студентов биолог.спец. ВУЗов. М., ВЛАДОС, 2002г., 486 стр.
Internet resurslari
www.toucansolutions.com/pat/insects.html.
www.toucansolutions.com/pat/insects.html.
www.fi.edu/tfi/hotlists/insects.html.
http://www.uznature.uz.
http://www.ekonews.uz.
BAHOLASH MEZONLARI
Talabaning “Entomologiya” fani bo’yicha bilim, ko’nikma va malakalarini baholashda quyidagi mezonlarga asoslaniladi:
a) 5“a’lo” baho uchun: talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:
Hulosa va qaror qabul qilish;
Mustaqil mushohada yurita olish;
Olgan bilimlarini amalda qo’llay olish;
Mohiyatini tushunish;
Bilish, aytib berish;
Tasavvurga eaga bo’lish;
b) 4”yaxshi” baho uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:
Mustaqil mushohada yurita olish;
Olgan bilimlarini amalda qo’llay olish;
Mohiyatini tushunish;
Bilish, aytib berish;
Tasavvurga eaga bo’lish;
v) 3”qoniqarli” baho uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:
Mohiyatini tushunish;
Bilish, aytib berish;
Tasavvurga eaga bo’lish;
g) Fanning mohiyatini tushunmaydigan, tasavvurga ega bo’la olmaydigan talabalarga 0- 2 va undan past ball qo’yiladi.
Aniq tasavvurga ega bo’lmaslik;
Javoblarda xatoliklarga yo’l qo’yilganlik;
№
|
Baholash turlari
|
Soni
|
Ball
|
Jami ball
|
I.
|
I. Oraliq nazorat shakli:
1. Og`zaki so`rov (3 ta savol)
2. Test (30 ta savol)
|
2
1
1
|
5
(3 x 5/3=5)
(30x0,16=5)
|
5
5
5
|
II.
|
II. Yakuniy nazorat (dekanat belgilagan usulda)
2.1. Yozma ish (3 ta savol)
|
1
|
(3 x 5/3=5)
|
5
|
Jami
|
|
|
5
|
“Entomologiya” fani bo‘yicha reyting jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek joriy va oraliq nazoratlarining saralash ballari haqidagi ma’lumotlar fan bo‘yicha birinchi mashg‘ulotda talabalarga e’lon qilinadi.
Fan bo‘yicha talabalarning bilim saviyasi va o‘zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlari o‘tkaziladi:
Joriy nazorat (JN) – talabaning fan mavzulari bo‘yicha bilim va amaliy ko‘nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Joriy nazorat fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda laboratoriya amaliy mashg‘ulotlarda og‘zaki so‘rov, test o‘tkazish, suhbat, nazorat ishi, kollekvium, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi boshqa shakllarda o‘tkazilishi mumkin;
Oraliq nazorat (ON) – semestr davomida o‘quv dasturining tegishli (fanlarning bir necha mavzularini o‘z ichiga olgan) bo‘limi tugallangandan keyin talabaning nazariy bilim va amaliy ko‘nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Oraliq nazorat bir semestrda ikki marta o‘tkaziladi va shakli (yozma, og‘zaki, test va hokazo) o‘quv faniga ajratilgan umumiy soatlar hajmidan kelib chiqqan holda belgilanadi;
Yakuniy nazorat (YAN) – semestr yakunida muayyan fan bo‘yicha nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarni talabalar tomonidan o‘zlashtirish darajasini baholash usuli. Yakuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan “Yozma ish” shaklida o‘tkaziladi.
ON o‘tkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida muntazam ravishda o‘rganib boriladi va uni o‘tkazish tartiblari buzilgan hollarda, ON natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda ON qayta o‘tkaziladi.
Oliy ta’lim muassasasi rahbarining buyrug‘i bilan ichki nazorat va monitoring bo‘limi rahbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida YaN ni o‘tkazish jarayoni muntazam ravishda o‘rganib boriladi va uni o‘tkazish tartiblari buzilgan hollarda, YAN natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda YAN qayta o‘tkaziladi.
Birinchi oraliq nazorat. Oraliq nazorat og’zaki usulda o`tkaziladi. Oraliq nazorat 3 ta savoldan iborat bo’lib, maksimal 5 ball bilan baholanadi.
Ikkinchi oraliq nazorat. Oraliq nazorat test sinovi usulida o`tkaziladi. Oraliq nazorat 50 ta savoldan iborat bo’lib, maksimal 5 ball bilan baholanadi. Har bir to’g’ri test savoli javobiga 0,1 ball ajratiladi.
|
