• Tayyor mahsulotlar nazorati.
  • Tayyor mahsulotlar nazorati. Iste'molchilaRa xizmat ko'rsatishga qo'yiladigan talablar




    Download 0,75 Mb.
    Pdf ko'rish
    Sana14.05.2024
    Hajmi0,75 Mb.
    #230645
    Bog'liq
    Xoʻjayeva Zuhraning Sanitariya va Gigiyena



    MTU_75 guruhi talabasi
    Xoʻjayeva Zuhraning
    Sanitariya va Gigiyena fanidan
    tayyorlagan
    Mustaqil ishi


    TAYYOR MAHSULOTLAR 
    NAZORATI.ISTE'MOLCHILARA 
    XIZMAT KO'RSATISHGA 
    QO'YILADIGAN TALABLAR


    Tayyor mahsulotlar nazorati.

    Sanoat korxonalarida mahsulot sifatini nazorat qilish yuzasidan 
    bajariladigan xizmatlar majmui. Texnik nazorat i.ch.ning barcha 
    qismlari (xom ashyo, materiallar, yoqilgʻi, yarim fabrikatlar, 
    butlovchi qismlar, texnologik jarayonlar, asboblar, dast-goxlar, 
    uskunalar, tayyor mahsulotlar va b.)da amalga oshiriladi. 
    Nazorat qilinadigan obyekt xususiyatiga koʻra, nazoratning 
    kuzatib nazorat qilish, mexanik xususiyatlarni nazorat qilish, 
    kimyoviy taxlil, metallografik tadqiqotlar oʻtkazish, sinab koʻrib 
    nazorat qilish va b. usullari bor. Tashkiliy jihatdan uning 
    texnologik ja-rayonlarni nazorat qilish; operatsion nazorat 
    (mahsulot i.ch. bilan bogʻliq operatsiya bajarib boʻlingach, 
    oʻtkaziladi); inspeksion (yoki tanlab) nazorat qilish; 
    boshlangʻich nazorat (korxonaga yetkazib berilgan materiallar, 
    xom ashyo, yarim fabrikatlar, butlovchi de-tallar nazorat 
    qilinadi); faol nazorat (mahsulotni i.ch. jarayonida oʻlchov 
    asboblari yordamida nazorat qilish);tayyor mahsulotni qabul 
    qilish jarayo-nidagi nazorat va b. turlari bor.



    I.ch.t. ning asosiy vazifasi korxonalardagi nazorat operatsiyalarning 
    bajarili-shini, ishlab chiqarilayotgan mahsulotning komplektligini 
    tekshirish, brakni yoʻqotish hamda mahsulotni belgilangan standart va 
    texnik shartlarga muvofiq qilib i.ch.ni taʼminlashdan iborat.
    I.ch.t.ni korxona 
    boʻlimlarida xodimlar, sexlarda ishchilar, sozlovchilar, ustalar, brigadirlar va 
    korxonalarning hamma muhim uchastkalarida texnika nazorati boʻlimi xodimlari 
    amalga oshiradi. Texnika nazorati boʻlimining vazifasi nazorat usullarini ishlab 
    chiqish, brakni hisobga olish va taxlil qilishidir. Hoz. vaqtda detallarni i.ch. jarayonida 
    nazorat qilishning eng zamonaviy usullari (avtomatlashtirish, yoppasiga nazorat 
    qilish)ni yaratishga keng eʼtibor qaratilgan.

    Oʻzbekistonda Asaka avtomobil zavodi, Buxoro neftni qayta ishlash zavodi, "Kabul 
    tekstaylz" korporatsiyasining Oʻzbekistondagi qoʻshma korxonalarida va b.larda 
    mahsulot i.ch.ni nazorat qilishning xuddi shunday zamonaviy usullari tadbiq etilgan


    Iste’molchining xizmatlardan 
    qoniqish darajasi xizmat sifatini, 
    uning bajarilishi va natijasiga 
    bog‘liq bo‘ladi. Xizmatlar sifati 
    iste’mol xususiyatlarining 
    normativ texnik hujjatlar 
    talablariga javob berishi 
    darajasi bilan baholanadi. 
    Xizmatlar ko‘rsatish sifatini 
    oshirish bugungi kunning 
    dolzarb masalalaridan biri 
    hisoblanadi. 
    Xizmatlar iste’molchiga 
    xizmatning bajaruvchisi va 
    iste’molchisi o‘rtasida 
    tuziladigan pudrat shartnomasi 
    (moddiy xizmatlar uchun) va 
    xizmat ko‘rsatish shartnomasi 
    (ijtimoiy va moddiy xizmatlar 
    uchun) asosida taqdim qilinadi.
    Xizmatlar sifatiga 
    shartnomalarga rioya qilish 
    (bajarilgan ishlar 
    nomenklaturasi, muddatlari, 
    ishlar sifatiga talablar) orqali 
    baho berish mumkin. Xizmat 
    sifati 
    – bu iste’molchining 
    belgilangan va ko‘zda 
    tutilayotgan ehtiyojlarini 
    qondirilishini ta’minlaydigan 
    jarayon va xizmat ko‘rsatish 
    shartnomalarining tavsiflari 
    yig‘indisidir.


    Barcha taqdim etilayotgan xizmatlar huquqiy-
    texnik hujjatlar talablarga mos kelishi lozim. 
    Xizmatlar bajaruvchisi davlat standartlari, 
    texnologik reglamentlar, sanitar, yong‘inga 
    qarshi qoidalar va boshqa normativ hujjatlarda 
    belgilangan xizmatlar sifati ularning insonlar 
    sog‘lig‘i, atrof
    -muhit va mulkka xatarsizligi 
    bo‘yicha majburiy talablarga rioya qilishi shart. 
    Xizmatlar sifati ularning iste’mol xususiyatlari 
    orqali aniqlanadi, iste’molchi nafaqat xizmat 
    natijasini ko‘radi, balki qator holatlarda uni 
    ko‘rsatish ishtirokchisi bo‘lib ham hisoblanadi, 
    chunki xizmatlar iste’molchining shaxsiy holatini 
    inobatga olgan holda, yakka tartibda 
    ko‘rsatiladi. 



    Xizmatlar sifatini qabul qilish, iste’molchilarning 
    psixologik xususiyatlariga bog‘liq bo‘ladi. 
    Iste’molchilarning shunday guruhlari mavjudki, ular 
    zaruriy axborotni qabul qilishga, xizmat ko‘rsatadigan 
    xodimlar yo‘riqnomalariga amal qilishga qodir emaslar. 
    Ular ko‘pchilik holatlarda o‘zlarini agressiv holda 
    tutadilar. Xizmat korxonasi xodimlari xizmat ko‘rsatish 
    jarayenida iste’molchilarning psixologik xususiyatlarini 
    tahlil qilishlari va har bir iste’molchining harakterini 
    inobatga olgan holda xizmat ko‘rsatishga o‘zgartirishlar 
    kiritishga to‘g‘ri keladi. Xizmat ko‘rsatish xodimlarining 
    o‘zi va harakatlari xizmat ko‘rsatish sifatining elementlari 
    hisoblanadi.

    Xizmat ko‘rsatish xodimlarining gapi mazmunli, aniq, 
    tushunarli, bilimli bo‘lishi lozim. Servis bo‘yicha 
    mutaxassisning iste’molchi bilan muloqati shoshilmasdan 
    amalga oshirilishi lozim. Iste’molchilarga xizmat 
    ko‘rsatish ish etiketi qoidalariga qattiq rioya qilgan holda 
    amalga oshirilishi lozim. 


    Xizmat ko‘rsatish xodimlarining muomala uslubi korxonaning xizmat ko‘rsatish 
    turiga mos kelishi lozim. Xizmat ko‘rsatish bo‘yicha mutaxassis yaxshi xotiraga 
    ega bo‘lishi, konkret iste’molchilarga xizmat ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan o‘z 
    vaqtidagi va kerakli ma’lumotni to‘g‘ri yetkaza oladagan bo‘lishi lozim. U 
    o‘zo‘zini nazorat qila oladigan faoliyat uslublari va natijalarini, ishdagi 
    kamchiliklar va sifatning kamayishi sabablarini operativ ravishda tahlil qila olishi 
    lozim. 
    Xizmat ko‘rsatish xodimi iste’molchilar bilan muomala jarayonida ularni diqqat 
    bilan eshtishi, assortiment va xizmat xususiyatlari to‘g‘risida ma’lumot taqdim 
    eta bilishi lozim. Ma’lumot har qanday iste’molchi uchun sodda, texnik jumlalar 
    tushunarli bo‘lishi lozim. Ehtiyojni qondirish uchun mutaxassis iste’molchiga 
    ma’qul bo‘ladigan xizmatlarni taqdim etishi va unga mustaqil to‘g‘ri tanlash 
    imkoniyatini beradigan axborotni (sifat, xususiyatlari, baho, xizmatga haq to‘lash 
    shartlari) taqdim etilishi lozim.
    Xizmat ko‘rsatish korxonasi xizmatni shartnoma shartlariga taaluqli ravishda 
    bajarishi kerak. Xizmatlar sifati meyoriy hujjatlar talablariga mos kelishi zarur. 
    O‘zbekiston Respublikasi qonuni yoki normativ huquqiy hujjatlarida xizmat 
    sifatiga majburiy talablar ko‘zda tutilgan bo‘lsa, unda taqdim qilinayotgan 
    xizmatlar ushbu talablarga mos kelishi lozim. 


    Hozirgi vaqtda xizmatlar sifatini oshirish muhim 
    muammo hisoblanadi. Xizmatlar sifatini oshirishga bir 
    qator omillar ta’sir qiladi: xizmat bilan band bo‘lgan 
    xodim mehnatining sifati; ularning yetarli malaka va 
    ko‘nikmalarga egalig darajasi; xizmat korxonasini 
    joylashgan o‘rni, ularning ish grafigi, zamonaviy 
    texnika va texnologiyalarning mavjudligi, 
    jihozlanganligi va boshqalar. 
    Xizmat ko‘rsatish korxonalarida mavjud bo‘lgan 
    kamchiliklarni bartaraf qilish, ish sifati va 
    samaradorligini oshrish maqsadida quyidagilarga 
    e’tibor qaratish lozim:
    – xizmatlarda tarkibiy o‘zgarishlarni 
    amalga oshirish;
    – aholi ehtiyojlarini to‘liqroq 
    hisobga olish;
    – sohadagi negotiv holatlarni (xufiya 
    faoliyatini) oldini olish;

    xizmatni ijtimoiy ahamiyatini 
    oshirish;

    xizmat sohasida 
    tadbirkorlikni rivojlantirish;

    sohada yangi tashkiliy 
    tuzilmalarni shakllanish.



    Xizmat sohasida xodimlar faoliyatini 
    tashkiliy jihatdan ta’minlashning 
    mazmunini xizmat ko‘rsatish sifatini 
    oshirish bilan bog‘liq uning tarkibiy 
    elementlari va yo‘nalishlari bilan 
    belgilanadi. Korxona faoliyatini 
    tashkiliy jihatdan ta’minlash ikki 
    yo‘nalishda: mehnatning buyumli 
    elementlarini tashkil etish hamda 
    mehnatning shaxsga oid elementlarini 
    tashkil etish asosida amalga oshiriladi. 


    O‘z navbatida xizmat ko‘rsatish xodimlari 
    faoliyatini tashkiliy jihatdan ta’minlash 
    elementlari quyidagilarda namoyon bo‘ladi:
    – tuzilmaviy bo‘linma 
    doirasida xizmat 
    turlariga qarab 
    mehnatni operatsion va 
    funksional taqsimlash;
    –ish joylarini 
    zamonaviy tartibda 
    tashkil etish;
    –xizmat ko‘rsatish 
    me’yorlarini ishlab 
    chiqish; 
    –xizmat ko‘rsatish 
    sharoitlarini yaratish; 
    –sohaga oid xodimlarni 
    tanlash, tayyorlash va 
    malakasini oshirish;
    –mehnatni moddiy 
    rag‘batlantirish;
    –ijtimoiy mehnat 
    munosabatlarini tashkil 
    etish va 
    takomillashtirish;
    –xizmat ko‘rsatishida 
    yuqori kasbiy ko‘nikma 
    va madaniy saviyani 
    ta’minlash;
    –xizmat ko‘rsatishda 
    intizomga qat’iy rioya 
    qilish. 



    Respublikamizda hozirgi paytda xizmat 
    ko‘rsatish sohasining rivojlanib borishi va 
    buning natijasi ularoq mazkur sohada 
    mehnat taqsimotining chuqurlashib 
    borishi kadrlarning kasbiy tayyorgarligini 
    oshirish, ularni sifat jihatidan 
    takomillashtirishini zarurat etmoqda. 
    Bozor iqtisodiyoti rivojlanishi sharoitida 
    esa malakali ishchi-kadrlar tayyorlash, 
    mehnat salohiyatini, sifat 
    ko‘rsatkichlarini jahon talablariga 
    ko‘tarish tobora muhim ahamiyat kasb 
    etmoqda. Chunki xizmat ko‘rsatish 
    korxonalarida xizmat ko‘rsatish sifatini 
    oshirishining asosiy omili bo‘lib, 
    xodimlarning malaka darajasi va kasbiy 
    mahorati hisoblanadi.


    Sifat jihatdan talab, mutaxassislik xodimlar 
    malakasi darajasi bo‘yicha talab quyidagilarga 
    asoslangan holda tahlil qilinadi:
    – ish jarayonida xizmat ko‘rsatish 
    texnologik hujjatlarda qayd 
    qilingan ishlarni kasbiy-malakaviy 
    bo‘lishi;

    lavozimlar tarkibi, belgilangan 
    korxona yoki uning bo‘limlari, 
    shtatlar ro‘yxati;

    ijrochilar tarkibining kasb-
    malaka bo‘yicha talablar ajratib 
    ko‘rsatilgan turli tashkiliy, 
    boshqaruv jarayonlarini aniq 
    belgilaydigan hujjatlarga rioya 
    qilishi.


    Xodimlarning sifat tarkibini tahlil 
    qilish kadrlarga bo‘lgan son va 
    sifat ehtiyojlarini oldindan bilish va 
    mavjud tarkibiy talablarga to‘g‘ri 
    kelishi uchun tadbirlar belgilash 
    (tanlash, ishga qabul qilish, 
    tayyorlash, moslashish, malakasini 
    oshirish, gorizontal va vertikal 
    joylashtirish, ishdan bo‘shatish va 
    hokazo), xodimni o‘qitish va 
    malakasini oshirish dasturini ishlab 
    chiqarish uchun kerak. 
    Yuqori texnik doiradagi 
    raqobatbardosh xizmat ko‘rsatish 
    uchun xodimlarning malakasi 
    xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish 
    talablariga mos kelishi zarur. 
    Xizmat ko‘rsatish standartlariga 
    iste’mol talablari doimo oshib 
    bormoqda va xizmatlarning
    yuqori sifatiga erishish 
    iqtisodiyotni diversifikatsiyalash 
    jarayonida xizmat ko‘rsatish 
    korxonalarining asosiy vazifasi 
    bo‘lib kelmoqda. 


    Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
    1. O‘zbekiston Respubilkasining “Standartlashtirish 
    to‘g‘risida” gi qonuni 1993- yil 28-dekabr.
    2. O‘zbekiston Respubilkasining “Mahsulot va xizmatlarni 
    sertifikatlashtirish to‘g‘risida” gi qonuni 1993-yil 28-dekabr. 
    3. Fayziyev E.S. “Cervis tizimi faoliyati asoslari” 
    Samarqand, 2010 y.
    4. Kulibanov V.V. “Сервисная деятельность” Sankt-
    Peterburg, 2011y.

    Download 0,75 Mb.




    Download 0,75 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Tayyor mahsulotlar nazorati. Iste'molchilaRa xizmat ko'rsatishga qo'yiladigan talablar

    Download 0,75 Mb.
    Pdf ko'rish