| Juwmaqlaw
Juwmaqlap aytatugin bolsaq, elektromagnit terbelislerdiń keńislik tarqalıwı elektromagnit tolqın dep ataladı. Elektromagnit tolqın kese tolqın bolıp, ol jaǵdayda elektr hám magnit maydan kúshlanganliklari óz-ara hám tarqalıw baǵdarına perpendikulyar tegislikte ózgeredi. Elektromagnit tolqınlar da materiya menen óz-ara ta'sir qılıwı ájayıp qábiletine iye. Elektromagnit tolqın materiyaga dus kelip, ol sıpalıwı, uzatılıwı yamasa sawleleniwi múmkin. Bul óz-ara tásir sımsız baylanıs, radar sistemaları hám medicinalıq suwretler sıyaqlı kóplegen texnologiyalardıń tiykarı bolıp tabıladı. Elektromagnit tolqınlardıń element menen óz-ara tásirin túsiniw arqalı ilimpazlar hám injenerler túrli tarawlarda revolyuciya etetuǵın innovciyalıq programmalardı islep shıǵıwları múmkin. Radio hám mikroto'lqinlar sıyaqlı, infraqızıl nurlanıw (IQ) metallardan sawlelenedi (sonıń menen birge, ultrafioletoviy diapazonındaǵı elektromagnit shawqımlardıń kópshiligi). Biraq, tómen chastotalı radio hám mikroto'lqinli nurlanıwdan ayrıqsha bolıp esaplanıw, infraqızıl nurlanıw ádetde bir ximiyalıq baylanısıwdıń úshlerinde atomlar tebranganda ózgerip turatuǵın bólek molekulalarda ámeldegi bolǵan dipollar menen óz-ara tásir etedi. Antenna (latınsha : antenna — shıbın-shirkey murti) — elektromagnit tolqınların keńislikke taratıwshı (uzatıwshı antenna) yamasa qabıl etiwshi (qabıl etiwshi antenna) qurılma. Hár qanday uzatıwshı antennani qabıl etiwshi antenna ornında yamasa, kerisinshe, qabıl etiwshi antennani uzatıwshı antenna ornında isletiw múmkin, sebebi olardıń hámme elektr qásiyetleri birdey. Házirgi kúnde elektromagnit tolqınlardıń qollanılıw tarawı kóp tarmaqlardı óz ishine qamragan: Kamunikatsiya (radio, televidenie, telefon, internet hám t.b. ); Meditsina (diagnostika, emlewler); Xalıq-xojalıǵı ; Ilim; Xojalıq texnika (mikroto'lqinli pech). Elektromagnit tolqinlar kundelikli turmısımızda ken qollanıladı.
Paydalanılǵan ádebiyatlar
Douglas C, Giancoli. “PHYSICS”. PRINCIPLES WITH APPLICATIONS. Pearson.2014, 1079 page
Абдураҳмонов К.П., Эгамов У. “Физика курси”. Дарслик. Тошкент. 2011. 508 б
Кравченко В.Ф., Рвачев ВЛ., Талдыкин И.В.Ц ДАН. 1988. Т. 302. № 1. С. 72.
Кравченко В.Ф., Чаплин А.Ф. // ДАН. 1992. Т. 326. Mb 2. С. 272 - 27
|
