|
Tema: Informaciya texnologiyaların shınıǵıwlarda qollaw metodikası
|
| Sana | 17.12.2023 | | Hajmi | 17.54 Kb. | | #121782 |
Bog'liq Oz.betinshe jumis
Tema:Informaciya texnologiyaların shınıǵıwlarda qollaw metodikası.
REJE:
1. Zamanagóy informatika reti kelgendede oqıw -tárbiya jumısların shólkemlestiriw.
2. Informatika hám informaciya texnologiyaları páninen ámeliy shınıǵıwların shólkemlestiriw.
3. Informatika hám informaciya texnologiyaları páninen laboratoriya shınıǵıwların shólkemlestiriw.
<
Ámeliy shınıǵıwlardıń tiykarǵı waziypası oqıwshılarda bilimler payda etiw, oqıw hám ilmiy tájriybelerdi qáliplestiriw hám de olar oylawın jetilistiriwden ibarat eken. oqıwshılarǵa oqıw, jazıw, sóylew, tıńlaw, pikirlew kónlikpelerin birdey rawajlantirib barıw kerek. Bul maqsetti ámelge asırıw ushın informatikadan ámeliy shınıǵıw processinde túrli mazmundagi shınıǵıwlardı atqartirib barıw zárúrli áhmiyetke iye boladı.
Dástúriy oqıtıw sistemasında zárúr ilmiy tájriybelerdi qáliplestiriw kóp sandaǵı shınıǵıwlardı tákiraran atqartırıw arqalı erisiwge tiykarlanǵan. Ámeldegi sabaqlıq hám jıynaqlarda birdey túrdegi shınıǵıwlardıń kóp sanda beriliwin da usınıń menen anıqlama beriw múmkin. Bizińshe, ilmiy tájriybe payda etiwde shınıǵıwlardıń bul shekem júzeki orınlanıwın tákirarlamasdan, shınıǵıwlardıń hár túrlı túrin tańlaw hám olardı oqıwshılar tárepinen sanalı, aktiv orınlawların támiyinlew arqalı erisiw kerek.
Informatika páninde paydalaniletuǵın shınıǵıwlardı bir neshe túrge ajıratılǵan. 1. Túsinikler mazmunın ashıwǵa qaratılǵan shınıǵıwlar. Oqıwshı oqıw materialın túsiniw ushın tema daǵı hár bir túsinik mazmunın ańlap yetmog'i zárúr. Túsinikler mazmunın ashıwǵa qaratılǵan shınıǵıwlar bunday wazıypanı ámelge asırıwda zárúrli faktor bolıp esaplanadı. Bul túrge tiyisli shınıǵıwlardıń shártini bul
formada beriw múmkin: «Tómendegi pikirlerden qaysıları tuwrı (nadurıs ):», Úlgi ushın tómendegi shınıǵıwdı keltiremiz:
1-shınıǵıw. Tómendegi pikirlerden qaysıları tuwrı?:
a) Ham , Yaki baylawları, EMAS tolıqsız fe'li qatnasqan bildirgi gáp quramalı
oy-pikir boladı ;
b) oy-pikir ma`nisi anıq ras yamasa ótirik mániske ıyelewi shárt emes;
v) quramalı oy-pikir ekinen artıq ápiwayı oy-pikirden dúzilisi de múmkin. II. Processni túsiniwge tiyisli shınıǵıwlar. Málim bir ob'ektti úyreniw ushın onıń quramındaǵı elementler qanday tártipte jaylasqanlıǵı yamasa qandayda bir processni úyreniw ushın ol jaǵdayda atqarılatuǵın ámellerdiń qanday izbe-izlilikde ámelge asırılıp atırǵanlıǵın tuwrı túsiniw zárúrli áhmiyetke iye. Bul maqsette shárti «>, <
shınıǵıwlardan paydalanıw maqsetke muwapıq Shınıǵıw úlgisin keltiremiz:
2-shınıǵıw. Berilgen sannıń pútkil yamasa pútkil emesligin tekseriwshi programma tuzib,
buyrıqları tómendegi kóriniste almastırıp jaylastırılǵan. Olardı tuwrı izbe-izlilikde jaylastırıń hám qatar nomerlerin jazıń : If n int (n) then as «<-pútkil son» else as «butun san emes>>>WriteLn (n, a$):
End.
ReadLn ('sonni kiriting", n);
III. Buyrıq hám ańlatpalardı oqıwǵa tiyisli shınıǵıwlar. Oqıwshılarda bilimlerdiń tuwrı qáliplesiwi ushın buyrıq hám ańlatpalardı tuwrı o'qiy alıw ilmiy tájriybelerin qáliplestiriw zárúrli áhmiyetke iye. Oqıwshılardıń ol yamasa bul buyrıqtı tuwrı o'qiy alıwlarına erisiw ushın <«
paydalı bolıp tabıladı.
Mısal keltiremiz:
3-shınıǵıw. Tómendegi operatorlardı oqiń:
a) RESTORE: b) DATA: v) READ. Iv. Jazba sóylew hám jazıw ilmiy tájriybelerin qáliplestiriwge tiyisli shınıǵıwlar. Jazba sóylew hám jazıw ilmiy tájriybelerin qáliplestiriwge tiyisli shınıǵıwlardıń «>, <
a) A (21); v) SUZ% (9. 9 ); g) KS (N%, M%).
b) L$ (19 ):
v. Nadurıs berilgenlerdi ońlawǵa tiyisli shınıǵıwlar. Nadurıs berilgenlerdi ońlawǵa tiyisli shınıǵıwlardıń «>, <
vI. Sózli jazıwdan belgili jazıwǵa hám, kerisinshe, belgili jazıwdan sózli jazıwǵa ótiwge tiyisli shınıǵıwlar. Jazıwdı sózli tilden belgili jazıwǵa ótkera alıw oqıwshılar pikirlew qábiletiniń zárúrli kórsetkishi esaplanadı. Bunday shınıǵıwlar oqıwshın óz pikirin awızsha sóylewde de, jazba bayanda da anıq ańlatıwǵa uyretedi. Bul maqsette «
ótiwge tiyisli shınıǵıwqa mısal retinde tómendegi shınıǵıwdı kórsetiw múmkin:
5-shınıǵıw. Tómendegi buyrıq formasında berilgen shártlerdi Paskal tilinde jazıń : a) AS belgili shamanıń 5-belgisinen baslap ush belgisin qırqıp alǵanda
«LAR» qosımshasınan ibarat bolsa, S dıń ma`nisi bir asırilsin; b) v$ belgili shamanıń 8-belgisi «A» hárıbinen ibarat bolmasa, bul belgi ekranǵa shıǵarılsin; menen
v) uzınlıǵı L bolǵan LS sózdiń úshinshi hárıbi «B» bolsa, onı «v» hárıbi almastırilsin.
vII. Esaplawǵa tiyisli shınıǵıwlar. Informatikadan túrli mazmundagi esaplawǵa tiyisli shınıǵıwlardı atqartırıw oqıwshılar oylawın ósiriwdiń zárúrli faktorı bolıp tabıladı. Esaplawǵa tiyisli shınıǵıwlardıń «> kórinislerinen paydalanıw múmkin.
Mısal :6 -shınıǵıw. Tákirarlaw operatorı bası tómendegishe bolǵanda onıń denesi neshe ret atqarıladı :
FOR Z = 5 TO 7 DO....
VIII. Algoritm hám programma dúziwge tiyisli shınıǵıwlar. Bunday shınıǵıwlardıń «<.... algoritmın dúziń. », «... algoritmın blok -sxema kórinisinde suwretlang. », «<...programmasın dúziń. >> kórinislerinen paydalanıw múmkin. XI. Temalardıń óz ózgeshelikinen kelip shıǵıs shınıǵıwlar. Informatikada sonday shınıǵıwlar da atqartiriladiki, olardı orınlawda talap etiletuǵın iskerlik joqarıda kórilgen shınıǵıw túrlerinen bir neshesinde qatnasadı hám olardıń hár biri shınıǵıw orınlanıwında zárúrli esaplanadı. Sol sebepli olardı joqarıdaǵı shınıǵıw túrlerinen qandayda-birınıń quramına kirgiziw tuwrı bolmaydı. Biz olardı temalardıń óz ózgeshelikinen kelip shıǵıs shınıǵıwlar dep ulıwma bir túrge ajratganmizki, bunday shınıǵıwlar túrli mazmunda beriliwi sebepli olardı sanap ótiwdiń múmkinshiligi joq. Mısal :
7-shınıǵıw. AAK-8 hárip cifrlı kodlaw usılınan paydalanıp, tómendegi gapni on oltili kodlang:
«Ana ullı zot! >> Bul shınıǵıwda túsinik mazmunın ashıw, processni túsiniw, oqıw, jazıw, esaplawǵa tiyisli xızmetlerdiń hár biri hám tiykarǵısı, kodlashtirishning ózi jónindegi bilimlerge ıyelew talap etiledi. Shınıǵıwdı orınlaw processinde tiykarǵı itibar kórsetilgen iskerlik túrlerine emes, kodlashtirishni úyreniwge qaratıladı. Informatikadan ámeliy shınıǵıwlarda ótken temasın tákirarlaw hám ilmiy tájriybe payda etiwge baǵıshlanıp, shınıǵıwlar jańa oqıw materialın úyreniw hám bekkemlew sabaǵınıń dawamı retinde oǵan baylanıstırıp shólkemlestiriledi. Bul shınıǵıwlarda kóbirek hár túrli shınıǵıwlardan paydalanıladı, úyrenilgen bilimler ústinde oqıwshılar iskerligi shólkemlestiriledi, bilimler túrli oqıw sharayatlarına qollanıladı. Bilimlerdi eske túsiriw, olardı oqıw hám turmıslıq sharayatlarǵa qollanıw etiw nátiyjesinde oqıwshılarǵa sol bilimlerge tiyisli ilmiy tájriybeler qáliplesedi.
Ámeliy shınıǵıw tiykarlanıp ush basqıshdan ibarat : a. úyrenilgen bilim hám iskerlik usılların sanalı eske túsiriw:
b. eske tushurilgan bilim hám iskerlik usılların jańa oqıw sharayatlarına qollanıw qılıw ; c. bilimlerdi jańa dáliller menen bayıtıw.
Bunday shınıǵıwlar kónlikpelerdi ilmiy tájriybe dárejesine kóteriw, tema sheńberinde jańa baylanısıw, baylanıslardı ajıratıw hám dizimnen ótkeriw menen ayriqsha áhmiyetke iye boladı. Mısal retinde «
Islenbesi
Maksad: Windows operatsion sisteması buyicha oqıwshılar bilimin tekseriw.
Materiallar : 8-ta bas bet jazılǵan betlerden ibarat kontekst komplektlar sanı hár biri 8-ta oqıwshınan ibarat gruppalar sanına teń bolıwı kerek.
waqıt: eki akademikalıq saat.
Forma : gruppalarda islew.
Usıl : «Aylanba stoli». Sabaqtıń barıwı
1. Quralǵan bólek.
Klass oqıwshıları hár biri 8-ta oqıwshınan ibarat gruppalarǵa bolınıp, sheńber boylap o'tqaziladi. Hár bir gruppa aldındaǵı stolga 8 bas bet jazılǵan betler qóyıladı.
2. Oqıtıwshı tómendegishe túsindiriw jumısın júrgizedi.
Stol ústindegi 8-ta bettiń hár birewiniń basında málim bir termin jazılǵan. Hár birińiz onıń tiyine, bul termin menen baylanıslı bolǵan qandayda bir pikir, ideya yamasa túsinikti jazasız. Sonnan keyin bul betti qońsılasngizga uzatasiz. Siz ońıngizdan kelgen qogozni toldırasız hám taǵı ko'shningizga uzatasiz, tokı birinshi toldırılǵan betińiz qaytıp kelguncha.
3. Gruppalar jumısın baslaydılar.
4. Talqılaw basqıshı baslanadı. Ol tómendegishe shólkemlestiriledi : a) qandayda bir gruppanıń wákili óziniń betasini doskaǵa ilib, óz toparınıń ideyaların oqıp beredi. Mısalı :
Ayna -bul Windowstıń tiykarǵı elementi.
Ayna aktivlashgan bolıwı múmkin, ol jaǵdayda ol kók reńde bóleklengen boladı. Hár bir aynani óziniń bası bar. > Áynekler úsh kóriniste boladı - tolıq ekranlı, normal hám piktogramma. Aynanı aktivlestiriw ushın onıń ústinde tıshqansha tuymechasini bir ret basıw kerek.
Hújjetler áynegi hám baylanısıw aynası bar.
x-aynanı jabıw.
b) bir gruppa wákili doskada túsintirip atırǵan waqtında, qalǵan gruppa daǵı oqıwshılar bir hil ideyalardı sızıp taslaydılar. Sonnan keyin ekinshi gruppa wákili óziniń varog'ini doskaǵa ilib, qalǵan ideyaların oqıp beredi; v) qalǵan gruppalar oqıwshıları da óz ideyaların oqıp bergennen keyin talqılaw toqtatıladı.
Informatikadan laboratoriya shınıǵıwların ótkeriw metodikası
<
tema : ajıratılǵan saat ;asosiy oqıw maqseti;
kerekli apparat hám programmalıq támiynatlar ; wazıypalar hám olardı orınlaw ushın usınıslar ;
Ǵárezsiz orınlaw ushın soraw hám wazıypalar.
Mısal retinde tómendegi laboratoriya jumısın keltiremiz. Windows xp operatsion sistemasında
Papka hám fayllarlar menen islew teması boyınsha
Laboratoriya jumısı (2 saat )
Maqset: studentlerde Windows XP operatsion sistemasında fayl hám papkalar menen islew, jaratıw, nusqalaw, olardı basqa papkalarǵa kóshiriw kónlikpe hám mamanlıǵın payda etiw.
Kerekli apparat hám programmalıq támiynatlar : zamanagóy kompyuter, Microsoft Windows operatsion sisteması.
Tapsırmalar : 1. Windows XP operatsion sistemasınıń jumıs stolida jańa papka jaratıw. Jumıs stolining bos ornında kontekstli payda etiń. Dizimnen menyu Papku buyrıqlar izbe-izligin saylań. Nátiyjede jumıs Sazdat'
stolida jańa papka belgisi hám Novaya papka sózi aktivlashgan jazıw maydanshası payda boladı. Klaviatura daǵı Delete tuymeshesi arqalı jazıw maydanshasın tazalap jańa papka ushın «> qosımshasın jumısqa túsiriń. Payda bolǵan aynadan qandayda bir fayl yamasa papkani belgileń.
3. Ob'ektten nusqa alıw. Gorizontal menyu qatarınan Pravka▸ Kopirovat buyrıqların saylań.
4. Nusqalanǵan ob'ektti papkaǵa jaylaw. «Informatika»papkasın jumısqa túsiriń. Aynanıń gorizontal menyu qatarınan <> papkasında
Pravka vstavit buyrıǵın saylań.
Laboratoriya tekstli hújjet jaratıw. «Informatika>> papkasın jumısqa túsirip, menyu qatarınan Fayl Sazdat Tekstoviy dokument
Otkrit'
Pechat'
Izmenit'
buyrıqların saylań hám tekstli hújjetke
Check by Dr. Web<
6. Papkadagi fayldan nusqa alıw hám qoyıw. «Laboratoriya» atlı ob'ekt ústinde kontekstli menyu payda etiń. Menyudan Kopirovat buyrıǵın saylań. Nusqalanǵan ob'ekt qoyılıwı kerek bolǵan aynanı jumısqa túsiriń (Mısalı,
WinRAR
Otpravit'
Virezat'
Kopirovat'
<«> papkasında sawlelenedi. Bul ámel nátiyjesinde fayldıń túp nusqası óz ornında qaladı. Onıń nusqası bolsa «
kontekstli menyu payda etiń. Menyudan virezat buyrıǵın saylań. Keyin 4- wazıypanı yamasa papkaning ob'ektlerden bos bóleginde tıshqanchaning oń tuymesi járdeminde kontekstli menyu payda etiń hám odan vstavit buyrıǵın saylań. Nátiyjede saylanǵan fayl papkaga jaylasadı. Bul ámel orınlanǵannan keyin fayldıń túp nusqası «Informatika>>> papkasına kóship ótedi.
8. Tıshqansha járdeminde fayllardı kóshirip ótkeriw. Jumıs stolidagi qandayda bir ob'ekt ústine tıshqansha kórsetkishin keltiriń. Tıshqanchaning shep tuymesin bir ret basıp ob'ektti saylań hám tıshqansha tuymesin qoyıp jibermesten «
Paydalanilgan adebiyatlar dizimi:
Симонович С.В. Windows-98. учебный курс.19 для освоения операционной системы. С.
, Москва 1999.
T.X. Xolmatov, N.I. Taylakov, U.A.Nazarov Informatika ya Hisoblash texnikasi. «Uzbekiston milliy
» Davlat ilmiy nashriyoti, T 2001
*Симонович С.В ва бошкалар “Общая информатика”, “Специальная информатика”,
“Практическая информатика”, Москва, 2000.
www.ziyonet.uz
|
| |
