Bahs – munozara metodining afzalliklari

Bahs – munozara metodining kamchiliklari:

Ta`lim beruvchidan yuqori boshqarish mahoratini talab qiladi;

Ta`lim oluvchilarning bilim darajasiga mos va qiziqarli bo`lgan mavzuni tanlash talab etiladi. Ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar davrida jamiyat hayotiga yangiliklarning kirib kelishi inson mehnatining takomillashishi, qulaylikka ega bo'lishi ta'lim sohasida ham bir qator o'zgarishlar bo'lishi taqazo etmoqda. Hozirgi kunga kelib erishilgan yutuqlarni asrab-avaylagan holda ma'lum steriotiplardan voz kechish vaqti keldi.

O'zbekiston respublika Kadrlar tayyorlash milliy dasturida “ta'lim muassasalarining moddiy texnika va axborot bazasini mustahkamlash davom ettiriladi. O'quv tarbiy jarayoni sifatli o'quv adabiyotlari va ilg'or pedagogik texnologiyalar bilan ta'minlanadi” deyilgan. Bo'lajak mutaxassislarni tayyorlashda ta'lim jarayonini yangi texnologiyalar asosida tashkil etishga e'tibor qaratish zarur.

Bunda o'qituvchining innovasion faoliyati asosida ta'lim jarayonini interfaol metodlar orqali tashkil etishi yaxshi samara beradi. Ayniqsa talabalarni maqsadni anglashga, shu maqsadni ta'lim jarayonida nechog'li amalga oshganini tahlil qilishga o'rgatish, talabalarni o'z-o'zini anglashga, o'zining faoliyati va o'zgalar faoliyatiga to'g'ri baho bera olishga o'rgatishda muhim o'rin tutadi. Bo'lajak mutaxassislarni kasbga tayyorlashda pedagogik motivlarning shakllanishiga e'tibor qaratib, ta'limni zamonaviy tashkil etish pedagogik amaliyot tarzida tashkil etilishi lozim. Faqat shundagina bo'lajak mutaxassisda kasb ko'nikma va malakasi hosil bo'ladi. Bunda o'qituvchining innovasion faoliyati asosida ta'lim jarayonini interfaol metodlari orqali tashkil etilishi yaxshi samara beradi. Ta'lim jarayonini yangi texnologiyalar asosida tashkil etishga e'tibor qaratish zarur.

Mamlakatda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar uchta buyuk maqsadga, ya'ni yurt tinchligi, vatan ravnaqi va xalq farovonligiga erishishga qaratilgandir.

Islohotlar negizida aholini turmush darajasini oshirish buning uchun ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatish tarmoqlarini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini ta'minlash yotadi.

Bozor munosabatlariga asoslangan iqtisodiyotni bosqichma-bosqich, izchil isloh etish davrida samarali faoliyat yurituvchi korxonalarni shakllantirish va ularni rivojlantirish O’zbekiston Respublikasi iqtisodiy siyosatining ustuvor yo’nalishi va xo’jalik yuritish tamoyillari jihatidan bozor iqtisodiyoti talablariga to’liq mos keladi. Mazkur xo’jalik yuritish sub’ekti tadbirkorlik faoliyatining muhim shakli sifatida iqtisodiy taraqqiyotga turtki beruvchi omil hisoblanadi.

Yuqoridagi muammolardan kelib chiqib, bugungi bozor munosabatlari sharoitida korxonalarda tovar mahsulotlari ishlab chiqarish va sotishni takomillashtirish mavzusi dolzarb bo’lib, ush bu tadqiqot obekti bo’lib hisoblanadi, hamda ush bu mavzuni o’qitishning yangi zamonaviy usullari asosida qiziqarli va talaba-o’qituvchi faolligi asosida o’quvchi yoshlar ongiga singdirish muhim ahamiyat kasb etadi.

Talabalar bilan yangi mavzuni o’rganishga kirishar ekan , oliy o’quv yurtio’qituvchisi oldida har doim savol tug’iladi : metod qanday tanlanadi , qaysididaktik materiallardan foydalanish kerak , o’quv vazifalarini qaysi usullar bilan samarali yechish mumkin ? Har bir mashg’ulot turining pedagogik maqsadlariga erishish uchun o’qituvchi o’zining intellektual salohiyatini safarbar etish , ilg’or pedagogik tajribadan foydalanishi va nihoyat ,metodni tanlash haqiqiy ijodiy aktga aylanishi lozim.

Ta’lim mazmuning interfaol metodlar bilan aloqasi. Pedagogikada an’anaviy metodlarni tanlash mezonlari katta miqdorda ishlab chiqilgan , keyingi yillarda didaktik olimlarning ishlarida ularning yigirmadan ortig’i keltiriladi . Interfaol metodlarni tanlash mezoni – ularning ta’lim va tarbiyani rivojlantirish masalarni yechishga yuqori yo’nalganligidir . Bu mezon turli xil metodlarni u yoki bu doiradagi vazifalarni yechish imkoniyatlarini baholash yo’li bilan joriy etiladi , chunki ijtimoiy tajriba elementlarini o’zlashtirishda ularning imkoniyatlari turlichadir . Interfaol metodlarni tanlashning navbatdagi mezoni ularning ta’lim mazmuni xususiyatiga mos kelishdir. Metod mazmuni harakatlanish qismi sifatida ham aniqlanadi . Shu bousdan bu mezonning hisobga olinishi shubhasiz . Bir metod yordamida mavzu mazmuni to’laroq ochib berilsa , boshqasi uni ijobiy o’zlashtirishga imkon tug’diradi . Interfaol metodlarning tanlashning yana bir mezoni ularning talabalar o’quv imkoniyatlariga to’liq mos kelishi , ya’ni samarali o’quv faoliyati uchun ichki va tashqi shart- sharoitlarining birligini ta’minlashdir . Interfaol o’qitish metodlaridan foydalanishda pedagogning xususiy imkoniyatlariga mos kelishi lozim.Bu pedagogning o’qitish metodlari nazariyasi va amaliyoti bilan o’qitsh jarayoning qonuniyatlari bilan bilish nazariyalari ta’lim mazmuni nazariyasi va boshqa mavjud qonunlar bilan qurollanganllik darajasini hisobga oladi. Interfaol metodlarni tanlash mezonlaridan keyingisi-ularning o’quv jarayonini tashkil etish shakllari bilan mos kelishidir.Darvoqe, o’qitishning yalpi,guruhli va individual shakllari turlicha metodlarni talab etadi.Misol uchun debat metodi ikki talaba o’rtasidagi bahs hisoblansa, “aqliy hujumda” guruhdagi barcha talabalarning ishtiroki zarur bo’ladi. Interfaol mtedlarning pedagogik texnologik prinsiplariga mos kelishi umumlashtiruvchi mezon hisoblanadi.Ma’lumki,pedagogik texnolgik ham ma’lum qonuniyatalar asosida loyihalanadi va o’quv jarayonini tashkil etishga asos yaratadi, joriy qilingach esa yakuniy natijani,talabaning u yoki mavzuni mustaqilligini ta’minlaydi. Ta’limning umumiy maqsadidan kelib chiqib o’qitishning ayni bosqichidagi tarbiyaviy va rivojlantiruvchi masalarni yechish zaruratni hisobga olgan holda ajratilgan variant tahlillanadi va baholanadi. Zamonaviy ta’limni tashkil etishga qo’yiladigan muhim talablardan biri ortiqcha ruhiy va jismoniy kuch sarf etmay ,qisqa vaqt ichida yuksak natijalarga erishishdir.Qisqa vaqt orasida muayyan nazariy bilimlarni o’quvchilarga yetkazib berish,ularda ma’lum faoliyat yuzasidan ko’nikma va malakalarni hosil qilish,shuningdek,o’quvchilar faoliyatini nazorat qilish,ular tomonidan egallangan bilim,ko’nikma,malaka darajasini baholash o’qituvchidan yuksak pedagogik mahorat hamda ta’lim jarayoniga nisbatan yangicha yondoshuvni talab etadi. Pedagogik texnologiya o’z mohiyatiga ko’ra subyektiv xususiyatiga ega,ya’ni,har bir pedagogo ta’lim va tarbiya jarayonini o’z imkoniyati,kasbiy mahoratidan kelib chiqib holda ijodiy tashkil etishi lozim.Qanay shakl,metod va vositalar yordamida tashkil etilishidan qat’iy nazar pedagogik texnologiyalar: