|
-amaliy ish. e-Learning standartlari
|
| bet | 47/69 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 3,69 Mb. | | #228151 |
Bog'liq ILMIY VA O’QUV-USLUBIY FAOLIYATDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI8-amaliy ish. e-Learning standartlari
E-learning standartlari bu nima va nima uchun zarur?
Insonlarga qanchalik bir-biri bilan suhbatlasha olishlari uchun bir til zarur bo`lganidek, electron ta’lim kurslari va ta’limni boshqarish tizimlari(LMS) o`rtasida ya’ni talabalardan LMS ga axborotni qaytara olish uchun ularni bog’lovchi vosita zarur. Bu maqsadga erishish uchun sanoatda bir qancha electron ta’lim standartlari ishlab chiqilgan. Quyidagi maqolada biz shu standatlarning tarixini ko`rib chiqamiz.
World Wide Web hali dunyoni o'rab olmagan bir paytda, e-ta'lim bilan bog'liq AICC Qo'mitasining birinchi hujjatlari (Aviation Industry CBT Committee, o'z navbatida, Kompyuterga asoslangan ta'limni anglatadi) paydo bo'ldi. 1993 yilda chop etilgan standartning birinchi versiyasi, veb-hamkorlikni o'z ichiga olmagan edi. Aslida, bu hujjat (qayta-qayta ko'rib chiqilgan va doimiy to'ldirib borilgan) bugungi kunda ham standart asosi hisoblanadi. (Hozirgi versiyasi: CMI001.
Biroq, bugungi kunda “AICC standarti” haqida gapirilganda, odatda 1998-yilda chiqqan AGR 010 - WEB-BASED COMPUTER-MANAGED INSTRUCTION hujjati bilan mos kelishi nazarda tutiladi. Bu hujjatda birinchi bo`lib HTTP-посылки (HACP - HTTP AICC/CMI Protocol) orqali to`g`ridan-to`g`ri ta’limni tizimli boshqarish va ta’lim materiallari bilan ma’lumot almashish usuli tashkil etilgan. O`sha paytda metama`lumotlarni yaratish qoidalari va joriy etilgan ta’lim materiallarini joylashtirish modifikatsiya qilingan.
Bir yildan so`ng (1999) ta’lim materiallari va maxsus interfeys JavaScript modul funksiyalari bilan ma’lumot almashishning yana bir usuli Appendix B (API-Based CMI Communication) ishlab chiqildi.
AICC standarti electron ta’lim bozorida eskirgan bo`lishiga qaramay, ko`pgina masofaviy ta’lim tizimlarini qo’llay olish xususiyatiga ega bo`lganligi uchun hali ham dolzarbligini yo`qotmagan. Bundan tashqari u bir joyda to`xtab qolgan emas. Bugungi kundagi AICC kommiteti faoliyati ta’lim materiallarini yaratish usullari (authoring tools) va ta’limni boshqarish tizimlari (PENS – Package Exchange Notification Services) o`rtasidagi o`zaro ta’lim materiallarini almashish standartlariga uzviy bog’liqdir. Standartning bu qismini qabul qilish yuklab olish jarayonlarini avtomatlashtirish imkonini beradi va tizimga electron kurslarni import qilish operatsiyasini avtomatlashtiradi.
SCORM
Scorm 1997-yilda, DOD standartlashtirish va ta'lim modernizatsiya qilish Adl tashabbusini tashkil etdi. 2001-yilda, yangi standart birinchi ishlab chiqarish versiyasi chop etildi va Sharable tarkib Ob'ektni etalon modeli (Scorm) 1.1 sifatida tanildi. O’sha yildan keyin bugungi kunda electron ta’lim standartlari ichida eng keng tarqalgan SCORM 1.2 yaratildi. Ko’pgina SCORM standartlari zamini AICC standartidan olingan va JavaScriptda ishlashi uchun shakllantirilgan. Bu JavaScript kurs va LMS o`rtasidagi o`zaro bog`lanishda ishlashini ta’minlashi zarur.
SCORM yaratilganidan beri yangi versiyalari chiqa boshladi. Ulardan eng so`nggi ishlab chiqilgani SCORM 2004 4- nashrdir.2009-yilda ishlab chiqilgan SCORM 2004 ga kurs obyektlarini izchilligi konsepsiyasi kiritilgan. Bundan tashqari LMS qobiliyatlari ya’ni, tarkibidagi yo`nalish aniqlanishini boshqarish qobiliyati kiritilgandir.
Scorm AICC ko'proq zamonaviy bo'lgan bo'lsa-da, u doimo onlayn bo'lishni talab etardi hamda bir ish stoli muhitida ishlash uchun yaratilgan edi. Scorm ham axborot almashinuvda juda cheklangan Kurs uning tilidan saqlashingiz mumkin, ma'lumotlar cheklangan faqat ballar, tugatish va savollarga javoblar mavjud. 2010-yilda, Adl yangi ancha moslashuvchan eLearning standarti tadqiqotlarini boshlagan edi va uning kod nomi Tin Can API.
xAPI
xAPI 2013-yil aprel oyida Tin Can API 1.0 spetsifikatsiyasi rasman ozod etildi, va loyiha nomi "Tajriba API" yoki xAPI ga o'zgartirildi. Tin Can API yoki Tin Can nomlari xAPI nomi bilan mashxur edi. xAPI ma'lumotlar axborot keng ko'lamli masalalar yuzasidan to'plangan, oddiy, moslashuvchan standart hisoblanadi. Bundan tashqari xAPI agnostic usulda ma’lumotlarni yuborish imkonini beradi. bayonotlar bir tugmani bir veb-brauzerida ishlash davomida harakatlari bir qurilmada preslendikten yuborilishi mumkin, xAPI juda moslashuvchan bo'lish imkonini beradi.
xAPI haqida yaxshi narsalar hamma uchun, faqat ma'lumotlarni uzatish uchun til belgilaydi, va bu ma'lumotlar qanday saqlanishi kerakligi ko`rsatiladi. Bu electron standartga faqatgina yuqorida keltirilganlar emas balki, kursga qabul qilish va o`cherish zarur bo`lgan ma’lumotlar ham ko`rsatilishi kerak. Elektron ta’lim standartlari ichida cmi5 keyingi avlod hisoblanadi.
Cmi5
AICC standarti eskirishidan oldin SCORM ni o`rnini bosa oladigan yangi standart ustida izlanishlar olib borilgan edi. Cmi5 sifatida tanilgan standart xAPI ning “profile” deb yuritiladi. Cmi5 da LMS bilan muloqot qilish mumkin. Bu standartni amalga oshirishni ADL olib brogan edi, va bugungi kunda ham faol rivojlanmoqda.
xAPI va cmi5 ildamlab ta’lim oluvchilar uchun taraqqiy etishi uchun, ko'proq va ko'proq tushunish uchun imkoniyatlar va o'quv dasturlarining takomillashuvi davom etadi.
|
| |
