|
“UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABLARIDA MADANIY MUHITNI YARATISHNING PEDAGOGIK
“UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABLARIDA MADANIY MUHITNI YARATISHNING PEDAGOGIK
TEXNOLOGIYALARI: MUAMMO VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY
ANJUMANI, MAY 15-16, 2023
233
zerikarli. Robotlar yig‘ish, yetkazib berish, yer va kosmik tadqiqotlar, tibbiy operatsiyalar, qurol,
laboratoriya tadqiqotlari, xavfsizlik sifatida keng qo‘llaniladi.
Hozirgi kunda turli xil muhitda turli xil qo‘llaniladigan robotlarning ko‘p turlari mavjud.
Maqsad va tashqi ko‘rinish har xil bo‘lsa ham, ularning barchasi tuzilishi jihatidan 3
o‘xshashlikka ega:
1-rasm. Robotlarning tuzilish
1)
Har bir robotning mexanik asoslari ramkadan tashkil topgan qurilma. Robotning
ishlatilish maqsadiga qarab turlicha bo‘ladi. Agar robot loy va qum ustida harakatlansa,
traktorlardan foydalanish mumkin. Ixtirochining alohida e’tibor qaratiladigan mexanik tomoni
robot harakatlanadigan muhitga bog‘liq. Robotning shakli uning bajaradigan ish funktsiyasiga
bevosita bog‘liq.
2) Har bir robot elektr qismlardan iborat. Ushbu qismlar robot tizimlarini to‘liq
boshqaradi. Zanjir bo‘ylab harakatlanadigan robotni olaylik va bu zanjirlarni haydash uchun
kuch talab etiladi. Ushbu quvvat elektr energiyasi sifatida keladi, simlardan o‘tadi va batareyada
saqlanadi. Gaz bilan ishlaydigan mashinalar, shuningdek, gazni qayta ishlash uchun elektr
energiyasini talab qiladi. Shu sababli, gaz bilan ishlaydigan vositalar kabi avtoulovlarda ham
batareyalar mavjud. Elektr tizimi robot (dvigatel) harakatida o‘lchov (issiqlik, tovush, joy va
energiya miqdorini aniqlash uchun elektr signallari) va umumiy foydalanish uchun ishlatiladi
(robot o‘z motorlari va sensorlariga umumiy energiyani bajarish uchun bir oz energiya yuborishi
kerak) asosiy operatsiyalar).
3)
Barcha robotlar kompyuter kodlari orqali boshqariladi. Xuddi shu algoritm
robotning qanday ishlashini ko‘rsatadi. Kodni yozgan odam dasturda robot qanday va qachon
qaror qabul qilishini va qanday ishlashini yozadi. Mexanik dizayni va konstruktsiyasi tufayli
ushbu zanjir bo‘ylab harakatlanadigan robot, batareyadan kerakli miqdordagi energiyani simlar
orqali yutsa ham, kompyuter dasturisiz harakat qilmaydi. Chunki dastur robotga qachon va
qayerda harakat qilish kerakligini aytadi. Dastur robotning asosiy qismidir. Agar robotning
mexanik va elektr qismlari mukammal tarzda ishlab chiqilgan bo‘lsa-da, ammo yozma dastur
yomon bo‘lsa, robot ishlay olmaydi va u ishlagan taqdirda ham uning harakati va ishlashi
tartibsiz bo‘ladi.
Robotlarning tuzilishidagi
o‘xshahliklar
Har bir robotning mexanik
asoslari ramkadan tashkil
topgan qurilma
Har bir robot elektr
qismlardan iborat
Barcha robotlar
kompyuter kodlari orqali
boshqariladi
|
| |
