Yaxlit m ato bo'lagidan kiyim ishlab chiqish -

bilan foydalanish usullariini namoyon etadi. Masalan, ro'mol- 
karedan (90x90 sm) bo'yni va belida bog'lanadigan lif, xalqa 
yordamida lif-bikini, o'rab kiyiladigan yubka-sarong, bo'yin 
bezaklarni va h.k. barpo etish mumkin.
Matoda kesim qilib, har xil kiyim turlarini taqdim etish 
m um kin."Origam i" 
usulni 
qo'llab 
kompanon-materiallar, 
ikkiyuzli gazlamalar, turli matolar, har xil bezak, moslamalar, 
kesimlar, qo'shimchalar va turli geometrik shaklda mato 
bo'laklarini qo'llab kostyum qismlarining turlicha variantlarini 
taqdim etish mumkin.
Loyihalashning 
m odul usuli.
Dizayn buyumlarini ishlab 
chiqishda modul loyihalash usuli - standartizastiya sohasida eng 
samarali faoliyat. Bu usul buyumning tarkibiy elementlarini 
unifikastiyalashga muxtojlik to'g diradi. Unifikastiyaning asosiy 
prinstipi 
-
unifikastiyalashgan 
elementlardan 
(modullar) 
foydalanganda har xil dizayn buyumlarini hosil qilish. Modulga 
oid loyihalash konstruktiv, texnologik va funkstional yakunlikni 
barpo etadi.
Modul - m e'yor o'lchovidir. Avval odam tanasining ayrim 
qismlari m e'yor o'lchovi bo'lgan: dyuym - katta barmoq 
bo'g'im ining uzunligi; pyad - ikki tomonga surilgan katta va 
ko'rsatkich barmoqlar orasidagi masofa; 
fut - odam oyoq 
kaftining o'rtacha uzunligi va b. Masalan, Angliya - o'rta asr 
m e'morchiligida fut modul bo'lgan, Italiyada - kvadrat va 
to'g'riburchak va h.k. Shu tarzda, m e'm orchilikda modul bilan 
foydalanish yaxlit va uning qismlarini uyg unligiga erishi uchun 
badiiy vositadir.
Modul 
-
bu 
yaxlit 
shaklda 
takrorlanib, 
qoldiqsiz 
joylanadigan asos qilib olingan o'lchov me'yori. Karralik -
modulni qoldiqsiz joylanishi. Zamonaviy m e'morchilik moduli -
10 sm; quruvchilikda - 30 yoki 40 sm; stanoksozlik va 
asbobsozlikda - 5 sm; interer jihozlarida - 5 va 15 sm. Badiiy 
shakllarni variantligi - xalq ijodini o'ziga xosligi. Masalan, xalq
76

naqshi, odatda, bir necha takrorlangan elementlardan iborat. 
Dog'iston zargarlarining naqshi 27 standart elementlardan 
tuzilgan, Ozarbayjon 
kashtalarida 3-5 bir xil mavzular 
qo'llangan.
"H ozir 
barchasi 
shunchalik 
"kutyur" 
ko'rinishda 
kimmatbaho 
bo'lgani 
bois, 
yangicha 
o'ylashni 
boshlash, 
qandaydir bir yangi narsani taqdim etish vaqti keldi" - degan 
mashhur yapon dizayneri I.Miyake. Mashhur dizayner Pako 
Rabane metall plastinkalaridan modul usuluda ajoyib kiyim 
kolleksiyasini yaratgan. 
Bu yangi moduldagi kiyimni taqdim 
etishdir.
Modul murakkab shaklli bo'lgan holda (gul, yaproq, 
kapalak, qushlar va b.), ularni bir-biriga tikib qo'yish, bir-biriga 
kashta usulida ("rishele" kashta elementi) yoki furnitura 
yordamida biriktirish mumkin. Har xil shaklli modullarni 
birining ustiga biri biriktirilganda murakkab kompozistiyalarni 
yaratish mumkin.
Xalq amaliy-dekorativ san'atida modul prinstipi keng 
qullangan. Masalan, o'zbek amaliy-dekorativ san'atida "quroq 
usuli"da maishiy buyumlar (yostiq, choyshab va b), bolalar 
kiyimi ishlanardi. Zamonaviy kostyum dizaynida modul usulida 
mashhur dizayner P.Rabbane modellar kolleksiyalari ishlangan. 
Modul 
sifatida 
har 
xil 
geometrik 
figuralar 
(kvadrat, 
to'g'riburchak, oval, doira, uchburchak va trapestiya) va 
murakkab elementlarni qo'llangan. Material sifatida asosan 
metallni olgan. Modul elementlari tunog ich, skrepka va b. 
furnituralar yordamida biriktirilgan yoki ustima-usti biriktirilgan.
"Pechvork" usuli ham zamonaviy dizaynerlar ijodida keng 
qo'llanmoqda.

Download 5,14 Mb.