KVALIM ETRIYA TO 'G 'R ISID A TUSHUNCHA

namunaga muvofiqlik yoki ishlab chiqarish aniqligi iste'molchi 
talablariga javob berishi juda muhimdir.
Har bir ishlab chiqarilgan mahsulotga uning bir turini 
ikkinchi turdan ajratish imkonini beradigan ma'lum xususiyatlar 
yig indisi berilgan. Xususiyat - mahsulotning ishlab chiqarish, 
ekspluatatsiyasi yoki ishlatishida namoyon b o lad ig an ob'ektiv 
o'ziga xos jihatidir. Xususiyatar mahsulotga ob'ektiv xos bo'ladi, 
va u yoki bu usul bilan ishlab chiqarish, ekspluatatsiyasi yoki 
ishlatishida namoyon bo'ladi, va sifat yoki miqdoriy jihatdan 
ifodalanishi mumkin. Kiyim-kechakning material sistema sifatida 
xarakteristikasi tamoyilidan kelib chiqqan holda, kiyim-kechak 
xususiyatlarini fizikaviy, kimyoviy, mexanik va geometrik 
belgilar bo'yicha guruhlash mumkin.
Kiyim-kechak sifati haqida uning xususiyatlari va unga 
qo'yiladigan talablarga muvofiqligi bo'yicha xulosa qilinadi. 
Talablar - kiyim-kechakning qanday xususiyatlari va ularning 
belgilariga joriy vaqtda afzallik berilishi haqidagi o'ziga xos 
axborotdir. Kiyim-kechakka bo igan talablar juda ko'p va xilma- 
xildir. Ulardan asosiylari bo'lib iste'mol (iste’molchi talablari) va 
ishlab chiqarish (sanoat talablari) jarayoni bilan shartlangan 
talablar hisoblanadi.
Iste’molchilik talablari kiyim-kechak va odam orasidagi 
o'zaro munosabat, aloqa bilan ifodalansa, sanoat talablari kiyim- 
kechakning mehnat qurollari va ish kuchi orasidagi munosabat 
bilan belgilanadi. Eng yaxshi mahsulot, shu jumladan kiyim- 
kechak ham ishlab chiqarish, aylanishi va ist’emoli jarayonida bir 
nechta turli shakllarda mavjud bo'ladi: marketing ob’ekti; 
prognoz qo'yish va ishlanma ob’ekti (tadqiqot qilish, loyihalash, 
tajribaviy namunalarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish); 
ishlab chiqarishda mehnat ob'ekti (predmeti) moddiylashtirilishi 
(yarim tayyor mahsulot); ishlab chiqarishda tugatilgan mehnat 
mahsuloti (tayyor mahsulot); tovar; iste'mol predmeti.
Shunday qilib, sifat - bu mahsulotning murakkab kompleks 
xarakteristikasidir. Sifatni aniqlash - bu uni miqdoriy jihatdan 
o'lchash va baholash demakdir. Uning baholanishi uchun
99

kvalimetriyaning asosiy nazariy tamoyillariga asoslanadigan 
kompleks miqdoriy metodlar eng maqbul bo'ladi.
Kvalim etriya (lot. ualis - sifat ko'rsatkichi, metreo - o'lchov) 
mahsulot sifatini o'lchash va miqdoriy baholashning ilmiy 
asoslangan 
metodologiyasini 
ishlab 
chiqish 
bilag 
shug'ullanadigan fandir.
K valim etriyaning asosiy qoidalari:
sifat - turli xususiyatlarning yagona dinamik birikmasi; 
ierarxik strukturani yaratadigan sistema (xususiyatlar daraxti);

Download 5,14 Mb.