|
Kompyuter dasturining komponentlari
| | bet | 7/8 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 26,29 Kb. | | #234399 |
Bog'liq Tizimli dasturiy taKompyuter dasturining komponentlari
Kompyuter dasturi komponentlari o'zgaruvchan bo'lishi mumkin, lekin ba'zi asosiy qismatlar doimiy ravishda joriy qilinadi:
1. **Central Processing Unit (CPU)**: Kompyuterda ma'lumotlarni boshqarish uchun muhim qisqa. Barcha hisob-kitob va amaliyotlar bu qurilmada amalga oshiriladi.
2. **Memory (RAM)**: RAM, jarayonlarni va dasturlarni vaqtincha saqlash uchun ishlatiladi. Dasturlar RAM ga yuklanadi va ishlayotgan vaqtda o'chiriladi.
3. **Hard Disk Drive (HDD) yoki Solid State Drive (SSD)**: Bu ma'lumotlarni saqlash uchun qurilma. HDD lar ko'p ko'rish yoki ishonchli SSD lardan foydalanish mumkin.
4. **Motherboard**: Barcha komponentlarni bir-biriga bog'laydigan qurilma.
5. **Power Supply Unit (PSU)**: Kompyuter qurilmalari uchun zarur bo'lgan elektr energiyasini ta'minlaydi.
6. **Graphics Processing Unit (GPU)**: Yorqinligi va tasvirni yaxshi ko'rsatish uchun qo'shimcha yorqinlikni qo'llash uchun komponent.
7. **Cooling System**: Kompyuter qurilmasidagi yuqori haroratni keltirish uchun ventilatorlar yoki to'rtkanlar mavjud bo'ladi.
Bu, asosiy komponentlardir, lekin ba'zi tizimlar va maxsulotlar qo'shimcha komponentlarga ega bo'lishi mumkin, masalan, boshqaruv paneli, ovozli modul, va boshqalar.
-
Protsessor arxitekturasi.
Kompyuterning asosiy kismi – prosessor. Bilamiz ma'lumotlar tashki kurilmalardan operativ xotiraga tushadi. Bunda eng kiyin muammo kirish-chikish jarayoni dasturlash. Bunday dasturlar yaratishda prosessor arxitekturasini bilishi shart.
Prosesssor – kompyuterni eng muxim kismi. Bu kichkina elektron sxema ma'lumotni kayta ishlab, xamma xisoblash amallarini bajaradi va shularni boshkaradi.
Mikro prosessor – bu yarimutkazgich kristall sxemada amalga oshirilgan prosessor.
Mikroprosessor – bu bitta yoki bir nechta maxsus sxemalarda amalga oshirilgan prosessor.
Shu kristall sxemada tugunlarni (uzellarni) joylashish tartibi - prosessor arxitekturasi deyiladi.
Prosessor arxitekturasini turlari kup bulsa xam ular barchasi bir xil printsip buyicha ishlaydi.
Prosessor (ingliz tilidagi processing – ishlash, ishlov berish) xotirada joylashgan ma'lumotlarni ishlash bilan shugullaniladi. Ma'lumotlarni ishlash prosessori aloxida elementar xarakatlar – operatsiyalardan iborat. Prosessorning vazifasi – xar bir operatsiyani bajarishdan iborat, yani kaysi operatsiyani bajarish kerakligini aniklash, operantlarni topish, natija xosil kilish va uni saklab kolish, navbatdagi bajariluvchi operatsiyani aniklash. Bunda navbatdagi operatsiyani tanlash xosil bulgan natijaga boglik bulishi mumkin.
Xar bir operatsiyani bajarish jarayonida prosessor bir necha bor xotiraga murojaat kilishi mumkin, chunki xotirada aynan operatsiyaga mos bulgan komanda joylashgan bulib, u erdan operandlar ukiladi va xotiraga natija yoziladi. Yukoridagilarni kayd kilganimiz asosida xotiraga ikki talab kuyiladi: xisolash tezligi yukori bulishi va katta xajmdagi ma'lumotlarni saklash.
Bir vaktda ikki talabni bajarish amalga oshmaydi. Shuning uchun zamonaviy kompyuterlarda ikki tipdagi – nisbatan katta xajmda bulmagan tezkor operativ xotira (u ichki deb xam ataladi) va murojat vakti nisbatan katta bulgan va shu bilan birga xajmi xam katta bulgan tashki xotira mavjud. Tashki xotiradagi ma'lumotlarni ishlash uchun ular avval operativ xotiraga kuchirilishi kerak. Ichki va tashki xotiralar orasida ma'lumotlarni ayrboshlash uchun maxsus komandalar mavjud.
-
Struktura, xotira, registrlar.
“Tizimli dasturlash” fanida “Struktura”, “Xotira” va “Registrlar” haqida quyidagi ma’lumotlarni topdim:
-
Struktura: Tizimning strukturasi, sinflari va tizimni tashkil etish masalalari tizimli tahlilning muhim qismlaridir1. Tizim strukturasi (system structure), murakkab tizim (complex system), tizim sinflari (system classes), struktura aspekti (structural aspect), dekompozitsiya (decomposition), analiz (analysis), sintez (synthesis), tizimni tashkil etish (system organization) kabi tushunchalar tizimli tahlilning asosiy tayanch iboralaridir1.
-
-
Xotira: Operatsion tizimlar (masalan, macOS, Linux, Android va Microsoft Windows) xotira va disklar oʻrtasida maʼlumotlarni uzatib berish yoki displey qurilmasiga chiqish kabi vazifalarni bajarish orqali kompyuter qismlariga birgalikda ishlash imkonini beradi2. Yadro – bu operatsion tizimning asosiy qismi boʻlib, u amaliy dasturlar (shu jumladan baʼzi tizim dasturlari) uchun API va qurilma drayverlari interfeysini belgilaydi2.
-
-
|
| |
