O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
KAMPYUTERNI TASHKIL ETISH fanidan
Amaliy ish-10
Gurux 213-22
Topshirdi
Mamatova Zuxra
Toshkent-2024
RAID tizimida qattiq diskning ishlashini baholash.
RAID saqlash tizimi. Kompyuterda ma'lumotlarni yozib olish va o'qish tez
bo'lgani uchun katta disklar oldini oladi. Kompyuter vaqtining ko'p qismi
disk ma'lumotlarini kutishga kiradi. Shuning uchun ham ba'zi disk ishlab
chiqaruvchi agentliklar bir nechta kichikroq disklarni birlashtirib, ularni
katta diskdek rivojlantirmoqdalar. O'rnatilgan kichik disklar guruhi RAID
(arzon diskning ortiqcha arra) saqlash tizimi deb ataladi va arzon disklar
massasidan iborat. RAID texnologiyalari
2
RAID (Redundant Array of Independent Disks) tizimlari disk ma'lumotlarini
boshqa diskga nusxalab, yoki bir-biriga o'rnalash orqali ma'lumotlarning
ishlab chiqilishini oshiradi va xavfsizligini yoki ishlab chiqish tezligini
oshiradi. Disklarning ishlashini baholash uchun quyidagi asosiy
parametrlarni ko'rib chiqish mumkin:
1. **Xavfsizlik (Fault Tolerance):** Agar bir disk arizalanib bo'lsa, qolgan
disk(lar) avtomatik ravishda ma'lumotlarni saqlayadi va tizim davomida ishlashini
ta'minlaydi. Bu parametrning baholashida "RAID Level"ni o'rganish kerak,
masalan, RAID 0, RAID 1, RAID 5, va hokazo.
2. **Ishlab chiqish tezligi (Performance):** RAID tizimlarining ishlab chiqish
tezligi, diskning qat'iy diskdagi yozish va o'qish tezligiga bog'liq. Har bir RAID
levelining o'ziga xos ishlab chiqish tezligi bor.
3. **Ma'lumot o'lchami va samaradorligi:** Ba'zi RAID tuzilmalari ma'lumotlarni
nusxalash uchun katta disk o'lchamini talab qiladi, bu esa qanchalik ma'lumot
saqlanayotgan va disk tayyorlanayotgan vaqtga bog'liqdir.
4. **Tuzilma tuzilish va boshqarish qulayligi:** Ba'zi RAID tizimlari tuzilma
tuzilish va boshqarishni osonroq qilish uchun yaxshi tizimlarga ega.
5. **Narxi:** O'zining xavfsizlik va ishlab chiqish tezligi darajasiga ko'ra RAID
tizimlarining narxlari o'zgaradi.
Bunday faktorlarni ko'rib chiqib, RAID tizimining sizning talablaringiz va
maqsadlaringizga qanday mos kelishi kerakligini aniqlashingiz mumkin.
3
Qattiq disk (HDD), yoki qattiq disk, kompyuterlarda
ma’lumotlarni saqlash uchun magnit yozish printsipiga
asoslangan tasodifiy kirish xotirasi. Bu ko’pgina kompyuterlarda
asosiy saqlash vositasidir. HDDning asosiy xususiyatlari
quyidagilardir:
1. Ovoz balandligi: Diskda joylashishi mumkin bo’lgan
maksimal ma’lumotlarning ko’rsatkichi. Odatda HDD
tanlashda birinchi narsaga e’tibor berishadi. Bu ko’rsatkich
10 TB ga yetishi mumkin, garchi uy kompyuteri uchun 500
GB - 1 TB ko’proq bo’lishi mumkin.
2. Uzoq muddatli saqlash: Qattiq disk RAMdan farqli
o’laroq, ma’lumotlarni saqlash uchun quvvat talab
qilmaydi. Shunday qilib, siz kompyuteringizni tarmoqdan
o’chirib qo’yishingiz va ma’lumotlarning xavfsiz bo’lishini
bilishingiz mumkin.
3. Energetik mustaqillik: HDD, ma’lumotlarni saqlash
uchun energiya iste’moli kam bo’lgan qurilma. Bu, sizga
tarmoqni o’chirib qo’yish imkonini beradi.
4. Ferromagnit material bilan qoplangan: Qattiq disklar
magnitli yozib olish texnologiyasiga asoslangan.
4
Ferromagnit material bilan qoplangan yumaloq qattiq
disklar mavjud. Ular plitalarning aylanish tezligiga katta
e’tibor bermaydilar. Disk o’chirilganda, bosh maxsus
zonada (to’xtash joyi), yana ferromagnit qoplamani
shikastlanishdan himoya qilish uchun.
5. Shakl omili: HDDning jismoniy hajmini anglatadi. Uy
kompyuteri uchun 500 GB - 1 TB ko’proq bo’lishi
mumkin.
Qattiq disk, albom javonda bo’lsa-da, barcha ma’lumotlar
saqlanib qoladi. Bu holatda ikkita muhim jihat bor: uzoq
muddatli saqlash va energetik mustaqillik. Ushbu qutining
jargon nomlari qayerdan kelganligi haqida umumiy versiya
mavjud. Bugungi kunda qattiq disk ko’pincha qattiq disk yoki
vint deb ataladi. Bu birinchi bunday qurilma Vinchester miltiq
patronlariga o’xshash kodga ega ekanligidan kelib chiqdi. Bu
qanchalik to’g’ri ekanligini aytish qiyin, ammo versiya eng
haqiqiy deb hisoblanadi. Agar e’tibor bergan bo’lsangiz, men
HDD qisqartmasi haqida bir necha bor va biron bir sababga
ko’ra aytib o’tganman. Gap shundaki, bu qutining texnik nomi
qattiq disk yoki qattiq (magnit) disk hisoblanadi. Biroq,
5
qurilmaga qayting qattiq disk. Bu quti axborotni magnitli yozib
olish texnologiyasiga asoslangan. Va bu qanday ishlaydi.
Ferromagnit material bilan qoplangan (uning magnit
xususiyatlarini o’zgartirishi mumkin) yumaloq qattiq disklar
mavjud (ular ko’pincha krep deb ham ataladi). Maxsus
harakatlanuvchi bosh (ikki qismdan iborat) mavjud, u aslida
ma’lumotlarni o’qiydi va yozadi (o’qish uchun boshning bir
qismi, yozish uchun). Jarayon
| 