17
infratuzilmasini yaratishda qurilish materiallari sanoatining oʻziga xos oʻrni bor.
Zero, u iqtisodiyotimizning muhim tarmoqlaridan hisoblanib, mazkur jabhada
erishilayotgan
yutuqlar Vatanimiz ravnaqi, xalqimiz turmush tarzining
yaxshilanishiga munosib hissa boʻlib qoʻshilmoqda.
1991
yilda
“Oʻzqurilishmateriallari”
aktsiyadorlik
kompaniyasi
korxonalarida atigi 48 turdagi 1,28 mlrd. soʻmlik (36,7 mln. dollarlik) mahsulot
ishlab chiqarilgan boʻlsa, soʻnggi 25 yil ichida ularning turi yangilanib,
zamon
talablari darajasiga Yetkazildi. Bundan tashqari, qoʻshimcha 70 turdagi zamonaviy,
energiya tejovchi, import oʻrnini bosuvchi hamda eksportbop qurilish materiallari
tayyorlash oʻzlashtirilib, 2015 yilning oʻzida 2,2 trln. soʻmlik (760,1 mln.
dollarlik) mahsulot buyurtmachilarga tortiq qilindi. Ya`ni qurilish materiallari
sanoatida mustaqillik yillari davrida ishlab chiqarish hajmi 20,7 barobar oʻsdi.
Bugungi kunda respublikamizda 6000 dan ziyod qurilish
materiallari ishlab
chiqaruvchi korxonalar faoliyat koʻrsatmoqda. Yiliga 10 mln. kvadrat metr oyna
tayyorlovchi “Kvarts” AJ, 60 ming tonna quruq qurilish qorishmalari ishlab
chiqaruvchi “Buxorogips” qoʻshma korxonasi, 20 mln. kv. m.
gipsokarton
tayyorlash quvvatiga ega “Knauf Gips Buxoro” XK, 3,5 mln. kv. m sopol plitkalari
ishlab chiqaruvchi “Moderna Ceramic Industries Fergana” QK, 75 ming dona
sanitar-texnika buyumlari tayyorlash quvvatiga ega “Grand Art Ceramics” QK
shular jumlasidandir.
Qolaversa, tizimda 900 dan ortiq korxonalarda yiliga 3,6 mlrd. dona
devorbop materiallar tayyorlash yoʻlga qoʻyilgan, sopol plitkalar ishlab chiqarish
hajmi yiliga 0,6 mln. donadan 11 mln. donaga koʻpaytirildi, sement tayyorlashning
yillik hajmi esa 3,6 mln. tonnadan 8,2 mln. tonnaga oshirildi.
Bozor iqtisodiyotiga oʻtish davrida qurilish materiallari sanoati korxonalarini
davlat tasarrufidan chiqarish deyarli yakunlandi. Pirovardida aksiyadorlik
jamiyatlari (AJ), mas’uliyati cheklangan jamiyatlar (MCHJ),
xususiy korxonalar
(XK), qoʻshma korxonalar (QK), xorijiy korxonalar (XK) va boshqa koʻrinishdagi
mulkchilik shakllari yaratildi. Bunday korxonalar qarorlar qabul qilishda erkin
18
boʻlib, oʻz faoliyatini bozor talablariga muvofiq olib boradi. Shu tariqa ularda
mavjud quvvatlar oshirilib, zarurat tugʻilganda, ishlab chiqarish tuzilmasi yangidan
shakllantiriladi. Kompaniya tarkibidagi “Qizilqumsement” AJ, “Bekobodsement”
AJ, “Kvarts” AJ hamda “Ohangaronshifer” AJlardagi davlat ulushlari savdoga
qoʻyilib, xorijiy investorlarni keng jalb qilish ishlari davom ettirilmoqda.
E`tiborli jihati, mustaqillik yillarida jadal rivojlanayotgan va butunlay qayta
tiklangan qurilish materiallari sanoati xorijiy investorlar
uchun eng jozibador, ya`ni
oʻziga jalb qiluvchi tarmoqqa aylandi. Soʻnggi 10 yil ichida unga kiritilgan
investitsiyalar 270 mln. AQSH dollaridan ortiq boʻlib, yillik oʻrtacha oʻsish sur`ati
49,2 foizni tashkil etgani ana shundan dalolat beradi.
Hissаdоrlik jаmiyati nizоm (ustаv) vа fоndgа egа boʻlishi, tеng nоminаl
nаrхi koʻrsаtilgаn mа’lum sоnli аksiyalаri boʻlgаn vа fаqаt oʻz mulkining
mаjburiyatigа jаvоbgаrlikni оlgаn jаmiyat dеb tаn оlinаdi.
Hissаdоrlik jаmiyati оchiq yoki yopiq turdа boʻlib, u nizоmdа yoritilаdi vа
kоrхоnаni qаytа tuzish yoki yangi kоrхоnа оchish yoʻli bilаn tа’sislаnishi mumkin.
Hissаdоrlik jаmiyatining tа’sischilаri boʻlib huquqiy
vа jismоniy shахslаr
chiqishi mumkin. Tа’sischilаr, hissаdоrlik jаmiyatini tuzish boʻyichа ulаr
tоmоnidаn birgаlikdа fаоliyatni аmаlgа оshirish tаrtibini аniqlоvchi shаrtnоmаni
tuzаdilаr.
Hissаdоrlik jаmiyatlаrining аsоsiy vаzifаsi quyidаgilаr hisоblаnаdi:
qurilish vа qurilish ob’yektlаri hаmdа quvvаtlаrini ishgа tushirish
boʻyichа vаzifаlаrni oʻz vаqtidа vа sifаtli bаjаrish;
