10
Ayniqsa, mukammal qurilishda bitta yirik shaxba (ob’yekt)ni qurib foydalanishga
topshirish uchun ayrim hollarda bir necha yillar zarur boʻladi.
Qurilishning serashyo ekanligi esa unda ishlatiladigan xomashyo turlarining
xilma – xilligidadir. Xalq xoʻjaligining barcha sohalarida ishlab chiqarilayotgan
mahsulotlar qurilishda u, yoki bu maqsadda ishlatiladi desak mubolagʻa boʻlmaydi.
Jumladan, mashinasozlik sanoati qurilishni
mashina va mexanizmlar bilan,
metallurgiya – armatura, prokat va metall tuzilmalar bilan, kimyo sanoati lak,
boʻyoq, linoleum kabilar bilan ta’minlaydi va h.k. Faqatgina qurilish materiallari
ishlab chiqaruvchi sanoat tarmogʻining sement, ohak, gips, temirbeton tuzilmalar,
gʻisht, shifer kabi yuzlab mahsulotlarning qurilish uchun zarur boʻlishi yuqoridagi
fikrimizning yaqqol dalilidir.
Mukammal qurilishning Oʻzbekiston xalq xoʻjaligida tutgan oʻrni
beqiyosdir. Chunki, qurilishsiz xalq xoʻjaligining hech bir sohasini tasavvur qilib
boʻlmaydi. Qurilish har bir sohaga qarashli asosiy fondlarni yaratadi va bu
sohaning iqtisodiy fikr, barkamol boʻlishiga asos soladi.
Shuning uchun ham
respublikamizda qurilish sohasiga katta e’tibor bilan qaralmoqda. Prezidentimiz
Sh.M.Mirziyoyevning
2018 yil 2-aprelda qabul qilingan PF-5392 sonli «Qurilish
sohasida davlat boshqaruvi tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari
toʻgʻrisida»gi
Farmoni
va «Oʻzbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi faoliyatini
tashkil etish toʻgʻrisida»gi
PQ-3646
-sonli qarori shular jumlasidandir.
Loyihalash – qurilishni amalga oshirishning eng muhim bosqichidir. U
taraqqiyotni rivoji, yangi qurilma va texnologiyani joriy etishda asosiy bosqich
boʻlib xizmat qiladi. Loyihaning sifati, boʻlgʻusi korxonaning yoki boshqa
ob’yektning (jamoat yoki turar - joy binosi) qanday boʻlishiga chambarchas
bogʻliqdir.
Loyiha deb, boʻlgʻusi korxona yoki binoning
texnologiya va qurilmalari
boʻyicha, me’moriy-rejaviy va konstruktiv yechimlari, texnikaviy – iqtisodiy
hisoblar va asoslashlar, smeta va kerakli sharoitlarni oʻz ichiga olgan jadval va
yozma materiallar majmuiga aytiladi.
11
Foydalanish belgilariga koʻra loyihalar yakka hol loyihalarga va qayta
qoʻllanuvchi loyihalarga boʻlinadi.
Yakka hol loyihalarni ishlab chiqishda ikki bosqichli loyihalash usuli
qoʻllaniladi:
1-bosqich – asosiy texnik yechimlari, smeta
narxi hisobi va ishlarni
tashkillashtirish loyihasidan, texnik loyiha ishlab chiqishdan iborat.
2-bosqich – texnik yechimlarni toʻla ishlab chiqilishi, smeta narxini
oydinlashtirish va ish olib borish loyihasi boʻyicha ishlanish yuz beradigan - ishchi
chizmalar.
Loyihalashning loyiha oldi bosqichi qurilish tumanini tanlash,
qurilish
maydonini tanlash, TIA tuzishdan iborat.
TIA da quyidagilar koʻrsatiladi: moʻljallangan tuman; qurilish maydonlari
va ob’yektlari roʻyxati; mazkur va qoʻshni tumanlardagi turli korxonalar haqida
batafsil ma’lumotlar; qurilish uchun berilgan muddat va hokazo.
TIA da iqtisodiy va texnik izlanishlar oʻtkaziladi va bular asosida
loyihalashga vazifa tayyorlanadi.
Sanoat ob’yektini loyihalashga vazifa quyidagilardan iborat: qurilish
joyining nomi; chiqariladigan mahsulot tavsifi; quvvat koʻrsatgichlari; korxona
rivojlanishining istiqboli; ishlab chiqarishni resurslar bilan ta’minlash manbalari;
qurilish muddatlari va hokazolar.
Turar – joy va fuqaro qurilishi ob’yektlarini loyihalashdagi vazifalar
quyidagilardan iborat: aholining soni, aholining moʻljaldagi demografik tarkibi,
qurilishning qavatliligi, muassasalar tarkibi va hokazolar.
Qurilishni uyushtirish loyihasi (QUL)
ikki bosqichli loyihalashda, texnik
loyiha bosqichida ishlab chiqiladi. QUL qurilish davomiyligi haqida, asosiy
ishlarni olib borish usullari haqida yechimlar va kerakli resurslarni hisobini oʻz
ichiga oladi. Ishlarni bajarish loyihasi (IBL) uch asosiy tur texnologik hujjatlardan
iborat: grafiklar (taqvimiy, tarmoqli); bosh qurilish rejasi va texnologik xaritalar.
12
IBL da ish hajmlari ishchi chizmalar va smetalarga koʻra hisoblanadi, barcha
turdagi resurslarni hisobini ishlab chiqarish me’yorlariga koʻra amalga oshiriladi.
IBL tayyorgarlik va qurilish davrlariga qarab tuziladi.
Qurilish ishlarini tashkillashtirish loyihasiga loyihaning mavqeini belgilab
beruvchi asosiy koʻrsatkichlar kiradi: qurilishning davomiyligi; asosiy ish
turlarining
mexanizatsiyalanish
darajasi;
mehnat;
mashina
vaqti;
energoresurslarning nisbiy sarfi; qurilish mahsuloti birligiga toʻgʻri
keladigan ish
narxi.
