MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI
KIBERXAVFSIZLIK FAKULTETI
710-20 GURUH TALABASI
BURXONOV MUSLIMBEKNING
PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA FANIDAN
1-AMALIY ISH
30.03.2023
1. Shaxs rivojlanishining yoshga bog’liq xususiyatlari.
Shaxsning rivojlanishi murakkab jarayon bo'lib, unga
turli omillar,
jumladan, genetika, atrof-muhit va tajribalar ta'sir qiladi. Shaxsni
shakllantirishda muhim rol o'ynaydigan omillardan biri bu yoshdir. Biz
o'sib ulg'ayganimizda, bizning shaxsiyatimiz ko'p jihatdan o'zgaradi. Ushbu
maqolada biz shaxsiyat rivojlanishining yoshga bog'liq xususiyatlarini
o'rganamiz.
Bolalik (0-12 yosh)
Bolalik davrida bizning shaxsiyatimiz hali rivojlanishning dastlabki
bosqichida. Chaqaloqlarda o'zini his qilish juda kam yoki umuman yo'q va
ular hamma narsada o'z g'amxo'rlariga ishonishadi. Bolalar o'sib ulg'aygan
sari, ular avtonomiya va mustaqillik tuyg'usini rivojlana boshlaydi.
Shuningdek, ular ijtimoiy me'yorlar va qadriyatlarni o'rganishni
boshlaydilar va bu e'tiqodlarni o'z shaxsiyatlariga kirita boshlaydilar.
Ushbu bosqichda bolalarning shaxsiyatiga ota-onalari, oila a'zolari va
tengdoshlari katta ta'sir ko'rsatadi. Tarbiyalanuvchi va qo'llab-quvvatlovchi
muhitda o'sgan bolalar ishonch, ishonch va hamdardlik kabi
ijobiy shaxsiy
xususiyatlarni rivojlantirishi mumkin. Aksincha, beparvolik yoki
zo'ravonlikka duchor bo'lgan bolalarda tajovuzkorlik, ishonchsizlik va
tashvish kabi salbiy shaxsiy xususiyatlar paydo bo'lishi mumkin.
O'smirlik (13-18 yosh)
O'smirlik davrida bizning shaxsiyatimiz sezilarli o'zgarishlarga
uchraydi. Bu davr o'z-o'zini anglash va o'z shaxsini aniqlash istagi ortishi
bilan ajralib turadi. O'smirlar o'sib ulg'aygan qiyinchiliklarni
engishda turli
rollar, qadriyatlar va e'tiqodlarni o'rganishni boshlaydilar.
Ushbu bosqichda tengdoshlar guruhlari muhimroq bo'lib, o'smirlar
guruh me'yorlariga moslashish uchun ijtimoiy bosimga duch kelishlari
mumkin. Bu shaxsiyatdagi ijobiy va salbiy o'zgarishlarga olib kelishi
mumkin. Ijobiy tengdoshlar guruhiga mansub o'smirlar sadoqat, saxiylik va
hamdardlik kabi fazilatlarni rivojlantirishi mumkin. Biroq, salbiy
tengdoshlar guruhlariga mansub bo'lganlar tajovuzkorlik, giyohvand
moddalarni suiiste'mol qilish va huquqbuzarlik kabi salbiy xususiyatlarni
rivojlantirishi mumkin.
Voyaga etganlik (19-65 yosh)
Voyaga etganimizda, bizning shaxsiyatimiz rivojlanishda
davom etadi,
lekin bolalik va o'smirlik davridagiga qaraganda sekinroq. Ushbu bosqichda
biz ko'proq martaba yaratish, oila qurish va shaxsiy maqsadlarga intilamiz.
Voyaga etgan davrda shaxsiyatdagi eng muhim o'zgarishlardan biri bu
hissiy barqarorlikning rivojlanishi. Yoshimiz o'tgan sari biz stressli
vaziyatlarni engish va his-tuyg'ularimizni boshqarish uchun yaxshi
jihozlangan bo'lamiz. Biz, shuningdek, ish joyida
va shaxsiy
munosabatlarda qadrlanadigan vijdonli, mas'uliyatli va ishonchli
fazilatlarga aylanamiz.
Qarilik (65+ yosh)
Keksalikda bizning shaxsiyatimiz o'zgarishda davom etadi, lekin har xil
yo'llar bilan. Biz nafaqaga chiqqanimizda, hayotning yangi
bosqichiga
moslashganimizda, yo'qotish va yo'qotish hissi paydo bo'lishi mumkin.
Biroq, ko'plab keksalar ham o'zlarining yutuqlari va munosabatlari haqida
o'ylashda qoniqish va qoniqish hissini boshdan kechirishadi.
Ushbu bosqichda keksa kattalar ham jismoniy va kognitiv
qobiliyatlarida o'zgarishlarni boshdan kechirishi mumkin, bu ularning
shaxsiyatiga ta'sir qilishi mumkin. Misol uchun, harakatchanlik yoki
xotiraning pasayishi umidsizlik yoki tashvishga olib kelishi mumkin,
ijtimoiy va intellektual faoliyatda davom etish esa ijobiy shaxsiy
xususiyatlarni saqlashga yordam beradi.
Xulosa
qilib aytganda, bizning shaxsiyatimizni shakllantirishda yosh
muhim rol o'ynaydi. Bizning shaxsiyatimiz hayotimiz davomida
rivojlanishda davom etadi, ammo bu o'zgarishlarning tabiati
hayotimizning
bosqichlariga qarab o'zgaradi. Shaxs rivojlanishining yoshga bog'liq
