• Foydalanilgan adabiyotlar
    		•

    Birinchi kaskadni hisoblash




    Download 1.36 Mb.
    bet8/8
    Sana04.06.2023
    Hajmi1.36 Mb.
    #69544
    1   2   3   4   5   6   7   8
    Bog'liq
    8 variant
    Xatamov Farrux 1, Abdurahimov B B dissertatsiya 1.VI.2023 eng yangi, 1706378363
    Birinchi kaskadni hisoblash
    Ilgari ko‘rsatilgandek, kuchaytirgichning Kp parametrik teng bo‘lishi kerak Kp=5.5 105 Chiqish kaskadini esa Kp.ok=105, demak, Kp.okp.
    Shunday qilib, chiqish kaskadini “tebrantirish” (qo‘zg‘atmoq) uchun, quvvat bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti 5.5*105 dan kam bo‘lmagan yana bir kaskad – birinchi kaskad zarur.
    Birinchi kaskad quyidagi shartlarni qanoatlantirishi zarur:

    1. Kp2 — 5.5 105 dan kam emas.

    2. Ukir = Um = 1.4 V

    3. Ikir = Im = Um / Rm = 1.4 / 95 103 = 14.7mkA

    4. Uchiq = 1.64 V dan kame mas.

    5. Ichiq = Ikir.ok = 14.7mkA dan kam emas.

    Chiqish kaskadi uchun tanlangan mikrosxemaning kirish qarshilik qiymati qo‘llanmada berilgani uchun, Ukir.okYuqorida aytilgan shartlarga binoan, birinchi kaskad uchun K140УД5А tipli mikrosxema tanlaymiz.
    K140УД5А mikrosxemaning elektr parametrlari:

    1. Iste’mol manba kuchlanishi: ±12 V

    2. Istemol toki: 12 mA dan kam emas

    3. Kirish kuchlanishi: ±3 V dan kam emas

    4. Chiqish kuchlanishi: ±6.5 V dan kichik emas

    5. Chiqish toki: 3 mA dan kam emas

    6. Kirish qarshiligi: 5 kOm dan kam emas

    7. Chiqish qarshiligi: 20 kOm

    8. Kirish toki: 5 mkA dan katta emas

    9. Kuchlanish bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti: 500

    10. Tok bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti: 50

    11. Quvvat bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti: 20*104

    12. Chastota oralig‘i: 0 ÷ 14 MGs

    13. Garmonika koeffitsienti: 0.2%.


    2.6-rasm. Tuzatish zanjirining ulanish sxemasi
    2.6-rasmda birinchi kaskad operatsion kuchaytirgichini ulash sxemasi keltirilgan.
    Birinchi kaskad kuchaytirish koeffitsientini aniqlaymiz

    Bu yerdan topamiz:

    R4 = R3 Ukyu2 = 95 103 1.17 = 111 kOm.


    Teskari bog‘lanishdan fiydalanganda, chiqish qarshiligi bir muncha kamayadi va quyidagi formula bilan hisoblanadi
    R’chiq.os=Rchiq/(1+βKyu)
    Bu yerda:
    β=R3/(R3+R4)=95*103/(95*103+111*103)=0.46
    U holda
    R’chiq.os=20*103/(1+0.46*1.17)=13 kOm
    Shunday qilib operasion kuchaytirgichning teskari bog‘lanish zanjiri bilan birgalikdagi chiqish qarshiligi 13 kOm gat eng. Unda Rsh qarshilikni (26 kOm) tanlaymiz. Shuni hisobga olgan holda, oxirgi kaskad kirish qarshiligi
    Rkir.ok=Rkir*Rsh/(Rkir+Rsh)=100*26/(100+26)=20.6 kOm
    Rsh orqali o‘tadigan tok
    Ish=Ush/Rsh=Ukir.ok/Rsh=1.64/26*103=63 mkA
    Shuni hisobga olgan holda, birinchi kaskad operatsion kuchaytirgichining chiqish toki aniqlanadi,
    Ichiq2=Ish+Ikir.ok=63 mkA+16.4 mkA=79.4 mkA.
    Ko‘rinib turibdiki, chiqish toki K140УД5А mikrosxemani mumkin bo‘lgan maksimal chiqish tokidan katta emas va -100C dan +700C gacha haoratda ishlash qobilyatini saqlab qoladi. Shunday qilib, hisoblardan so‘ng quyidagi parametrli quyi chastotali kuchaytirgichga egamiz:
    1.Chiqish quvvati: 15 Vt
    2.Chiqish kuchlanishi: 15 V
    3.Kg=Kg1+Kg2=0.7%
    Past chastotalarda ulanish kondensatorlari kirish, chiqish va bosqichlar o'rtasida chastota buzilishini keltirib chiqaradi. Har bir C1, C2, C6 kondensatorlari uchun past chastotalarda 0,2 dB qo'shiladi.
    4.Mn= Mn1 +Mc1=1+0.5+0.2+0.2+0.2=2.1 db
    5.Mv= Mv1 +Mc2=1.5 db
    Keltirilgan hisoblardan ko‘rinib turibdiki, Kg va Mn ish vazifasida berilgandan katta bo‘lgani uchun, ularni kamaytirish lozim.Garmonika va chastota xatoligini kamaytirish uchun RC zanjirdan manfiy teskari bog‘lanish zanjiri sifatida foydalaniah mumkin.
    Manfiy teskari bog‘lanish zanjirini hisoblash.

    MTA zanjirini hisoblash



    1. Manfiy teskari bog‘lanish kiritilsa, kuchaytirgichning kuchaytirish koeffitsienti

    Ku.os=K/(1+βKu)
    Bu yerda β-teskari bog‘lanish zanjirining uzatish koeffitsienti bo‘lib, kuchlanish bo‘yicha ketma-ket teskari bog‘lanish uchun topiladi.
    β=1/Ku.os-Ku
    Pchiq=15 Vt bo‘lganida Ku ni aniqlaymiz, bunda Uchiq=15 V (Uchiq max dan kichik lekin, Un dan katta) deb qabul qilgan holda, Pchiq=11.5 Vt va Un=1.4 V bo‘lgan holda Ku.os nianiqlaymiz. Ularning qiymati quyidagicha: Ku=15/1.4=10.7; Ku.os=7.791/1.4=5.56 unda; β=1/5.56 – 1/10.7 =0.086
    Teskari bog‘lanish chuqurligini aniqlaymiz.
    F=1+0.086*10.7=1.92

    1. Rd=R3+R4 bo‘luvchining qarshiligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

    Rd={(1-β)/ }*
    R’kir=Rkir+Ru=5*103+95*103=100 kOm
    R’chiq=Rchiq*Ryu/(Rchiq+Ryu) =15*5.3/(15+5.3)=3.91 om
    Rchiq ni oxirgi kaskad mikrosxemasi passportidan aniqlaymiz
    Rchiq=U2chiq/Pchiq = 152 / 15 =15 om

    1. Bu yerda: Uchiq chiq kuchlanishi, Uchiq max dankam bo‘lishi kerak.

    Unda:

    R’kir qarshiligi bilan shuntirlangan, yuqori yelka qarshiligi teng bo‘ladi
    R’3=βRd=0.086*9.3*103=799.8 om
    Unda:
    R3=799.8*50*103/(50*103-799.8)≈812.8 Om
    Pastki resistor qarshiligi
    R4=9.3*103-812.8≈8.4 kOm

    1. Bo‘luvchidagi quvvat nisbiy yo‘qotilishini aniqlaymiz.

    Pd/P=5.3/9*103=5.8*10-4

    1. Quyi, o‘rta va yuqori chastotalarda manfiy teskari bog‘lanishli kuchaytirgichning kuchaytirish koeffitsienti

    Ku.sr.os=Ku.sr/F=10.7/1.92=5.57

    1. Manfiy teskari bog‘lanishli kuchaytirgichning kirish qarshiligini hisoblaymiz

    Rkir.os=5*103*1.92=9.6 kOm

    1. Kin=10.7*1.4=14.98 Kiv =10.7*1.4=14.98

    bo‘lganda, quyi va yuqoru chastotali chastota xatoligi koeffitsienti aniqlanadi
    Mn.os=1.8*(1+0.086*14.98)/(1+0.086*10.7)=2.14 db
    Mv.os=1.5*(1+0.086*14.98)/(1+0.086*10.7)=1.78 db

    1. Manfiy teskari bog‘lanish garmonika koeffitsientini aniqlaymiz

    Kg.os=Kg/F=0.9/1.92=0.46%
    Shunday qilib, manfiy teskari bog‘lanish kiritib, Mn,Mv va Kg ning vazifa talablarini qoniqtiradigan qiymatlarni topdik.


    Xulosa
    Loyihalashtirilgan kuchaytirgich -5 ° C dan +25 ° C gacha bo'lgan muhit haroratida birinchi OK uchun ±12V va ikkinchi OK uchun 18V ikki kanalli ta'minotda ishlaydi. Chastotasi 40 Hz dan 20 kHz gacha bo'lgan, shuningdek, chiziqli bo'lmagan buzilish koeffitsienti 0,46% ni tashkil qiladi.
    Kuchaytirgichning afzalliklari - katta quvvat ortishi – 20*1010. Bundan tashqari, nisbatan katta kirish qarshiligi mavjud.
    Loyihalashtirilgan kuchaytirgichning kamchiliklari nisbatan ko'p sonli elementlar bo'lib, kuchaytirgich sxemasini o'rnatishda qiyinchiliklarga olib keladi.


    Foydalanilgan adabiyotlar

    1. Петухов В.M. “Микросхемы для бытовой радиоап-парвтуры”// Справочник. Москва: радио и связь,.1989г.

    2. Пулатов Р., Аминова Д.Н. “Интеграл миттисхема-лардан тузилган қуйи частотали кучайтиргичларни ӽисоблаш”// Методичка. Тошкент-1991г.

    3. www.операционные усилители.ru
    4. Akbarov G‘. A. Maruzalar matni. “Sanoat elektronikasi” Toshkent 2011й.
    5. Забродин Ю. С. “Промышленная электроника” Москва: 2002г.
    6. Титце У., Шенк К. Полупроводниковая схемотехника. 12- изд. Том I,II: Пер. с нем. – М.: ДМК Пресс, 2008.



    Download 1.36 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8




    Download 1.36 Mb.