|
Toshkent davlat texnika universiteti
|
| bet | 2/8 | | Sana | 04.06.2023 | | Hajmi | 1.36 Mb. | | #69544 |
Bog'liq 8 variant Xatamov Farrux 1, Abdurahimov B B dissertatsiya 1.VI.2023 eng yangi, 1706378363
Talaba: Qo’ziboyev Axror
Rahbar: O’ralboyev Xurshid
MUNDARIJA
Kirish ...…………………………………...……………………………….…..4
Nazariy qism
Operatsion kuchaytirgich…………………………………………..…….7
Operatsion kuchaytirgichning turlari……………………………….…..8
OK ning asosiy parametrlari va xarakteristikalari……………………12
Kuchaytirgichdagi manfiy teskari aloqa……………………………….15
Kurs ishining hisob-tushuntirish qismi
Chiqish kaskadini hisoblash…………………………………………………2
Birinchi kaskadni hisoblash…………………………………………………23
MTA zanjirini hisoblash……………………………………………………..27
Xulosa…………………………………….…………………………………...30
Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………………...31
KIRISH
Elektronika – bu ma’lumot to‘plash va o‘zgartirish, avtomatik va avtomatlashtirilgan boshqarish, energiya ishlab chiqarish va ma’lumotlarni qayta ishlash sohasidagi turli xil muammolarni hal qilish uchun universal va juda samarali vosita. Elektronika sohasidagi bilimlar ko‘pchilik mutaxassislar uchun zarur bo‘lmoqda.
Kuchaytirgich –radiotexnika sohasida eng ko‘p ishlatiladigan qurilmalardan biridir. Kuchaytirgichlarni ko‘plab mezonlarga ko‘ra turlarga ajratish mumkin: kuchaytiruvchi elementlarning turi, kuchaytiruvchi bosqichlarning soni, kuchaytiriladigan signallarning chastota diapazoni, chiqish signali, kuchaytirgichning yuklamaga qanday ulanishi va boshqalar.
Kuchaytirgichlar lampali, tranzistor va diodli turlarga bo‘linadi. Bosqichlar soniga ko‘ra, kuchaytirgichlar bir bosqichli, ikki bosqichli va ko‘p bosqichli bo‘lishi mumkin. Chastota diapazoniga ko‘ra, kuchaytirgichlar odatda past chastotali, yuqori chastotali, sohali, o‘zgarmas tokli (yoki kuchlanish) larga bo‘linadi. Kuchaytirgichning yuklama bilan ulanishi to‘g‘ridan-to‘g‘ri (galvanik bog‘lanish), ajratuvchi kondensator (sig‘imli ulanish) orqali va transformator (transformator ulanishi) orqali amalga oshirilishi mumkin.
Kuchaytirgichning barcha tavsiflarini uch guruhga bo‘lish mumkin: kirish, chiqish va uzatish. Kirish tavsifilariga quyidagilar kiradi: ruxsat etilgan kirish kuchlanishi yoki oqim, kirish empedansi va kirish sig‘imi. Odatda, bu tavsiflar kirish manbasining parametrlari bilan belgilanadi.
Ko‘pincha kuchaytirgichning ishlashi ma’lum bir chastota spektrida kerak bo‘ladi. Bunday muammolarni hal qilishning bitta varianti past chastotali kuchaytirgichlardan foydalanishdir.
Kurs ishi elektron qurilmalarning funktsional bloklari va qurilmalarini tadqiq qilish va ishlab chiqishga bag‘ishlangan. Ushbu bloklarga past chastotali kuchaytirgich kiradi.
Generatorning chiqish qarshiligi juda kichik. Undan eng yaxshi foydalanish uchun generatorning yuklama qarshiligini shunday tanlash kerakki, bunda uning ichki qarshiligi kamida ming marta kata bo‘lishi kerak:
Ryuk=10*Rgen=10*10 k·Om=100 k·Om=0.1 МОm.
Texnik mutaxassislarni tayyorlashda ma'ruza, laboratoriya mashg'ulotlaridan tashqari turli elektron qurilmalar sxemalarini sxematik hisoblash ham muhim rol o'ynaydi. Hozirgi vaqtda texnologiyada turli xil kuchaytiruvchi qurilmalar keng qo'llaniladi. Zamonaviy elektron kuchaytirgichlarning o'ziga xos xususiyati - ularni qurish mumkin bo'lgan sxemalarning juda xilma-xilligi. Kuchaytirgichlar kuchaytirilgan signallarning tabiatiga ko'ra farqlanadi: garmonik signal kuchaytirgichlari, impuls kuchaytirgichlari va boshqalar. Ular shuningdek, maqsadi, bosqichlar soni, quvvat manbai turi va boshqa ko'rsatkichlar bilan farqlanadi.
Shu bilan birga, eng muhim tasniflash xususiyatlaridan biri ma'lum bir kuchaytirgich qoniqarli ishlashi mumkin bo'lgan elektr signallarining chastota diapazoni hisoblanadi. Shu asosda kuchaytirgichlarning quyidagi asosiy turlari ajratiladi:
➢ chastota diapazoni o'nlab gertsdan o'nlab kilogertsgacha bo'lgan uzluksiz davriy signallarni kuchaytirish. ULF ning o'ziga xos xususiyati shundaki, yuqori kuchaytirilgan chastotaning pastki qismiga nisbati katta va odatda kamida bir necha o'nlablarni tashkil qiladi.
➢ DC kuchaytirgichlar - chastota diapazonidagi elektr signallarini noldan eng yuqori ish chastotasigacha kuchaytiruvchi. Ular sizga signalning o'zgaruvchan komponentlarini ham, uning doimiy komponentini ham kuchaytirishga imkon beradi.
➢ Selektiv kuchaytirgichlar-signallarni juda tor chastota diapazonida kuchaytiruvchi. Ular yuqori chastotaning pastki chastotaga nisbatining kichik qiymati bilan tavsiflanadi. Ushbu kuchaytirgichlar past va yuqori chastotalarda ham ishlatilishi mumkin va elektr tebranishlarining ma'lum chastota diapazonini tanlashga imkon beruvchi o'ziga xos chastota filtri sifatida ishlaydi. Chastota diapazonining tor tarmoqli kengligi ko'p hollarda bunday rezonansli elektron kuchaytirgichlarni yuk sifatida ishlatish bilan ta'minlanadi. Shu munosabat bilan selektiv kuchaytirgichlar ko'pincha rezonans deb ataladi.
➢ Juda keng chastota diapazonini kuchaytiruvchi keng polosali kuchaytirgichlar. Ushbu kuchaytirgichlar impulsli aloqa qurilmalari, radar va televizordagi signallarni kuchaytirish uchun mo'ljallangan. Keng polosali kuchaytirgichlar ko'pincha video kuchaytirgichlar deb ataladi. Asosiy maqsadiga qo'shimcha ravishda, bu kuchaytirgichlar avtomatlashtirish va kompyuter texnologiyalari qurilmalarida qo'llaniladi.
Ushbu kurs loyihasida operatsion kuchaytirgichlarga asoslangan past chastotali kuchaytirgichning tavsifi, asosiy parametrlari, qo'llanilishi, shuningdek, asosiy texnik echimlar mavjud. Ikkita operatsion kuchaytirgichni o'z ichiga olgan past chastotali kuchaytirgichning elektr sxemasi ham ishlab chiqilgan va sxemasi hisoblangan.
Shuningdek, past chastotali kuchaytirgichni loyihalash muammosi hal qilindi. Odatda ikki bosqichli chastotali kuchaytirgich sxemasi ishlatiladi, ikkinchi bosqichning chiqishida quvvat kuchaytiriladi. Kirish qarshiligini oshirish uchun operatsion kuchaytirgichda (OK) dastlabki bosqich ishlab chiqilgan.
Vazifa past chastotali kuchaytirgichning asosiy parametrlarini hisoblashni, shuningdek, kompozitsiyaga kiritilgan sxemaning elektron komponentlarini tanlashni o'z ichiga oladi.
Faol va passiv elementlarni tanlash sxemaning yuqori ishonchliligi va barqarorligini ta'minlashda muhim qadamdir. Kompozit komponentlarni tanlashni optimallashtirish shundan iboratki, loyihalashda bunday elementlardan foydalanish kerak, shunda ularning parametrlari berilgan xususiyatlarga muvofiq qurilmaning maksimal samaradorligini ta'minlaydi.
|
| |
