Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali s 11- 21guruhi taqdimoti mavzu: Ovqatlanish tartibi

. Buning uchun ovqat hazm qilish yo‘lidagi maxsus bezlardan shiralar ajraladi va oziq moddalari ular bilan aralashib hazm bo‘lish boshlanadi. Oziq moddalarining parchalanishi yoki gidrolizlanishi bir yo‘la bo‘lmasdan peshmapesh boradi. Masalan, kraxmalning shakargacha parchalanishida bir ferment qatnashsa, shakarning glyukozaga aylanishida o‘z navbatida ikkinchi ferment ishtirok etadi. Kraxmaldan tashqari oqsil va yog‘lar ham peshmapesh o‘z fermentlari ta'sirida oddiy molekulalar holigacha gidrolizlanganidan keyingina qonga so‘riladi xolos. Bu fermentlar maxsus hujayralar tomonidan har bir ovqatlanishga xos alohidaalohida miqdorlar bilan ishlab chiqariladi, ya'ni nonushta davrida ajratilgan fermentlar tushlik ovqatni hazm qilishda qatnashmaydi, balki uning uchun yangidan fermentlar ishlab chiqariladi. Shuningdek, kechki ovqat fermentlari ham mustaqil ravishda sintezlanadi. Hali bu bilan ovqatning to‘liq hazm bo‘lishi tugamaydi.

• . Buning uchun ovqat hazm qilish yo‘lidagi maxsus bezlardan shiralar ajraladi va oziq moddalari ular bilan aralashib hazm bo‘lish boshlanadi. Oziq moddalarining parchalanishi yoki gidrolizlanishi bir yo‘la bo‘lmasdan peshmapesh boradi. Masalan, kraxmalning shakargacha parchalanishida bir ferment qatnashsa, shakarning glyukozaga aylanishida o‘z navbatida ikkinchi ferment ishtirok etadi. Kraxmaldan tashqari oqsil va yog‘lar ham peshmapesh o‘z fermentlari ta'sirida oddiy molekulalar holigacha gidrolizlanganidan keyingina qonga so‘riladi xolos. Bu fermentlar maxsus hujayralar tomonidan har bir ovqatlanishga xos alohidaalohida miqdorlar bilan ishlab chiqariladi, ya'ni nonushta davrida ajratilgan fermentlar tushlik ovqatni hazm qilishda qatnashmaydi, balki uning uchun yangidan fermentlar ishlab chiqariladi. Shuningdek, kechki ovqat fermentlari ham mustaqil ravishda sintezlanadi. Hali bu bilan ovqatning to‘liq hazm bo‘lishi tugamaydi.

Oddiy molekulalar holiga keltirilgan oziq moddalarining ichak devorlaridan qonga o‘tishi uchun ham maxsus tashuvchi molekulalar bo‘ladi, agar ular o‘z vaqtida yetarli miqdorda hosil qilinmasa, qonga hyech bir oziq modda o‘tmaydi. Aniqlanishicha, mana shu ferment molekulalari va tashuvchi molekulalarning sintez qilinishi va faoliyati bir kecha-kunduzlik biomaromlarga bo‘ysunadi. Bir kunda belgilangan vaqtda 3 yoki 4 marta ovqatlanishga o‘rgangan odamda ovqatlanish vaqti yaqinlashishi bilan qayd qilingan hazm suyuqliklari sintezlanib tayyorgarlik ko‘riladi, natijada iste'mol qilingan ovqat oson hazm bo‘ladi. Birinchi misolimizda bemahal, ochiqmasdan yeyilgan ovqatni hazm qilish uchun me'daichaklar tomonidan hyech bir tayyorgarlik ko‘rilmagan bo‘ladi, ovqat tushganidan keyingina tegishli fermentlar ajrala boshlaydi, oqibatda gidrolizlanish ancha kechikib, uning to‘lato‘kis kechishi qiyin bo‘ladi. Bunday yo‘l bilan boradigan hazm jarayonlari albatta o‘z vaqtida yeyilgan ovqatga qaraganda qiyin va og‘ir bo‘ladi.

• Oddiy molekulalar holiga keltirilgan oziq moddalarining ichak devorlaridan qonga o‘tishi uchun ham maxsus tashuvchi molekulalar bo‘ladi, agar ular o‘z vaqtida yetarli miqdorda hosil qilinmasa, qonga hyech bir oziq modda o‘tmaydi. Aniqlanishicha, mana shu ferment molekulalari va tashuvchi molekulalarning sintez qilinishi va faoliyati bir kecha-kunduzlik biomaromlarga bo‘ysunadi. Bir kunda belgilangan vaqtda 3 yoki 4 marta ovqatlanishga o‘rgangan odamda ovqatlanish vaqti yaqinlashishi bilan qayd qilingan hazm suyuqliklari sintezlanib tayyorgarlik ko‘riladi, natijada iste'mol qilingan ovqat oson hazm bo‘ladi. Birinchi misolimizda bemahal, ochiqmasdan yeyilgan ovqatni hazm qilish uchun me'daichaklar tomonidan hyech bir tayyorgarlik ko‘rilmagan bo‘ladi, ovqat tushganidan keyingina tegishli fermentlar ajrala boshlaydi, oqibatda gidrolizlanish ancha kechikib, uning to‘lato‘kis kechishi qiyin bo‘ladi. Bunday yo‘l bilan boradigan hazm jarayonlari albatta o‘z vaqtida yeyilgan ovqatga qaraganda qiyin va og‘ir bo‘ladi.