• - operating system ) qurilmalar (hardware
  • IBOB. OPERATSION TIZIMLAR VA ULARNING




    Download 3,88 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet3/242
    Sana07.01.2024
    Hajmi3,88 Mb.
    #131625
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   242
    Bog'liq
    os
    Matematik statistika elementlari, KO’PAYTIRISH Dras Ishlanma MATEMATIKA, Ko’rsatkichli va logarifmik tenglamalar mavzusini o’qitishda axb-www.hozir.org, Alixonto\'ra Sog\'uniy. Tarixi Muhammadiy, OS oz.betinshe, 11-sinf 4-blok,tarix,inf.ka,matem (yozma) @e baza ishreja, Windows OT, 8-sinf dars ishlanma, Яп-янги Аттестация саволлари 2024 й., USMON AZIM SHE’RIYATI, Ichki auditning o’ziga xos xususiyatlari va ichki audit turlari, FAXRIDDIN, 3-amaliy, Kriptografiya2 1amaliy ish
     
    IBOB. OPERATSION TIZIMLAR VA ULARNING 
    AHAMIYATI 
    1.1. Operatsion tizim tushunchasi va ularning ahamiyati 
    Ushbu kursda operatsion tizim va ularning asosiy funksiyalari 
    protsessorni boshqarish, jarayonlarni boshqarish, xotirani boshqarish, 
    qurilmalarni boshqarish, fayllarni boshqarish, tarmoqni boshqarish, 
    operatsion tizimlar xavfsizligi va xavfsizlikni boshqarish masalalari, 
    Unix, Linux, Windows va Android operatsion tizimlari, shuningdek, 
    tarmoq xizmatlari va ularning turlario‘rganiladi. Zamonaviy 
    kompyuter bir yoki bir nechta protsessorlardan, operativ xotiradan, 
    disklardan, printerdan, klaviaturadan, sichqonchadan, displeydan
    tarmoq interfeyslaridan va boshqa kiritish/chiqarish qurilmalaridan 
    iborat. Natijada ancha murakkab tizim kelib chiqadi. Bundan tashqari, 
    ushbu komponentlarning barchasini boshqarish va ulardan maqbul 
    foydalanish juda qiyin vazifadir. Shu sababli, kompyuterlar operatsion 
    tizim deb ataladigan maxsus darajadagi dasturiy ta’minot bilan 
    jihozlangan bo‘lib, ularning vazifasi foydalanuvchi dasturlarini, 
    shuningdek ilgari aytib o‘tilgan barcha resurslarni boshqarishdir. 
    Operatsion tizim (OT, ingliz tilidagi shakli - operating system
    qurilmalar (hardware), amaliy dasturlar (application software) va 
    foydalanuvchi (user) kompyuteri o‘rtasida vositachilik (interface
    qiladigan 
    va 
    kompyuter 
    resurslarini 
    boshqarish 
    va 
    foydalanuvchilarning o‘zaro munosabatlarini tashkil qilish uchun 
    mo‘ljallangan 
    bir-biriga 
    bog‘langan 
    dasturlar 
    to‘plamidir. 
    Foydalanuvchi nuqtai nazaridan qaralganda operatsion tizim – bu 
    qurilmalarning davomi bo‘lib kompyuter va kompyuter tarmoqlari 
    uchun qulay, ishonchli va xavfsiz foydalanishni ta’minlaydigan va 
    qurilmaga o‘rnatiladigan dasturiy vosita hisoblanadi. 
    Operatsion tizimda ishlashdan asosiy maqsad: 
     foydalanuvchi dasturlarini bajarishda qulaylik, samaradorlik, 
    ishonchlilik, xavfsizlikni ta’minlash. Foydalanuvchi birinchi navbatda 
    – foydalanuvchi xoxlagandagidek uni qanoatlantiridagan darajada 
    ishlashi uchun unga so‘rov natijalarini to‘g‘ri taqdim etishi, rad 
    etishlar bo‘lmasligi, tashqi xujumlardan himoyalangan bo‘lishi kerak. 



    Buni bajarish uchun hisoblash vositalari dasturni ishlata olishi va 
    operatsion tizim bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
     kompyuterdan 
    foydalanishda 
    qulaylik, 
    samaradorlik, 
    ishonchlilik, xavfsizlikni ta’minlash. Operatsion tizim kompyuter va 
    uning 
    resurslaridan 
    foydalanishda 
    maksimal 
    foydalilik 
    va 
    samarodorlikni ta’minlashi, uzilishlarni qayta ishlash, rad etilishlar va 
    buzg‘unchilar hujumidan kompyuterni himoyalashi kerak. OTning bu 
    ishi foydalanuvchi uchun ko‘rinmasligi mumkin, lekin u doimiy 
    ravishda mavjud bo‘ladi. 
     kompyuterga ulangan tarmoq, disk va boshqa tashqi 
    qurilmalardan foydalanishda qulaylik, samaradorlik, ishonchlilik, 
    xavfsizlikni ta’minlash. Operatsion tizimning asosiy funksiyasi – bu 
    tashqi qurilmalar bilan ishlash. Masalan, OT qattiq diskga istalgan 
    murojaatni qayta ishlashi, drayver (disk bilan axborotlarni almashish 
    uchun past darajali dastur) va kontrollerlarning (disk bilan 
    kiritish/chiqarishni bajaruvchi) birgalikda ishlashini ta’minlashi kerak. 
    Kompyuter USB – portiga ulangan istalgan “fleshka” operatsion 
    tizimda aniqlanishi, o‘zining mantiqiy nomini olishi va u 
    chiqarilmagunga qadar butun vaqt davomida kompyuter tizimi fayl 
    qismi bo‘lib qolishi mumkin. 
     bugungi kundagi OT larni muhim bo‘lgan xususiyatlari, ya’ni 
    xavfsizlik, ishonchlilik va ma’lumotlar himoyalanganlikni ta’minlash. 
    Tarmoq doirasida kompyuter va operatsion tizim bilan ishlashda 
    ishtirok etuvchilar unga va uning dasturlariga buzg‘unchilar 
    tomonidan bo‘ladigan xujumlarga (reklama yoki virus va boshqa 
    ko‘rinishlarda 
    kompyuterlarga 
    kirib, 
    foydalanuvchi 
    maxfiy 
    saqlaydigan login, parollarni o‘g‘irlash, kompyuter ish foaliyatini 
    buzish va shunga o‘xshash boshqa xodisalar) doimiy ravishda 
    uchraydilar. Ushbu kursda biz bugungi kundagi OTda qabul qilingan 
    ishonchlilik, xavfsizlik va ma’lumotlarni himoyalashni ta’minlash 
    usullarini ham ko‘rib chiqamiz. 
    Operatsion tizim quyidagi sifatlarga ega bo‘lishi kerak: 

    Download 3,88 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   242




    Download 3,88 Mb.
    Pdf ko'rish