Ученый XXI век




Download 0,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana17.05.2024
Hajmi0,67 Mb.
#239234
  1   2
Bog'liq
technique-of-creation-of-educational-resources-with-use-graphic-corel-draw-editor



Ученый XXI века • 2016 • № 11 (24)
37 
УДК 004.9 
TASVIRIY SAN’AT DARSLARINI O’QITISHDA CORELDRAW GRAFIK MUHARRIRI 
IMKONIYATLARIDAN FOYDALANISH 
 
U.X. Xayitov
1
, D. Shokirova
2
 
Rezyume 
 
Maqolada tasviriy san’at darslarini oqitishda Corel Draw grafik muharriri 
imkoniyatlaridan foydalanish, ular orqali dars jarayonini tashkillashtirish usullari va 
ularning o’quv tarbiyaviy jarayondagi o’rni haqida fikrlar tahlil etilgan
 
Таянч сўзлар: Corel Draw редактори, мультимедиа, анимация, электрон 
қ
ўлланма, интернет.
 
O’zbekiston Respublikasida chuqur, keng ko’lamli islohotlar amalga oshirilar 
ekan, uzluksiz iqtisodiy ta’lim tizimini shakllantirishga birinchi darajali ahamiyat 
berilmoqda. Prezidentimizning 2002 yil 30 maydagi “Kompyuterlashtirishni yanada 
rivojlantirish va axborot – kommunikastiya texnologiyalarini joriy etish to’g’risida” 
farmoni, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining tegishli qarorlari va 
vazirlikning bu boradagi tegishli ko’rsatmalari o’quv-ta’lim jarayonlarida axborot–
kommunikastiya texnologiyalarini keng joriy etish hamda xalqaro axborot ta’lim 
resurslaridan samarali foydalanish va ularni mahalliy resurslar bilan uyg’unlashtirish 
yo’lida munosib zamin yaratadi. Mamlakatimiz rivojlanishining muhim sharti 
zamonaviy iqtisod, fan, madaniyat, texnika, texnologiya rivoji asosida kadrlar 
tayyorlashning takomillashgan tizimiga amal qilish bo’lib hisoblanadi. Mavjud ta’lim 
tizimini tubdan isloh qilish va milliy dasturni zamonaviy ilmiy tafakkur yutuqlariga
ijtimoiy tajribaga tayangan holda, uzluksiz ta’lim tizimini barcha shakldagi ta’lim 
muassasalarida ta’lim jarayonini ta’minlovchi ilg’or ilmiy metodik texnologiya sifatida 
amalga oshirishdir. Bulardan ko’rinadiki, hozirgi paytda ta’limga, xususan informatika 
fanini o’qitishda ilg’or pedagogik texnologiya va axborot texnologiyalarini jadal tadbiq 
etish, ta’lim jarayonini kompyuterlashtirish etakchi pedagogik – metodik g’oyaga 
aylangan. Zamonaviy ta’limni tashkil etishga qo’yilgan muhim talablardan biri 
ortiqcha ruhiy va jismoniy kuch sarf etmay, qisqa vaqt ichida yuksak natijalarga 
erishishdir. Qisqa vaqt orasida muayyan nazariy bilimlarni o’quvchiga etkazib berish, 
ularda ma’lim faoliyat yuzasidan ko’nikma va malakalarini hosil qilishdir. Shu bilan 
birgalikda zamonaviy texnologiyalar o’quvchilarni egallayotgan bilimlarini o’zlari 
qidirib topishga, mustaqil o’rganib, tahlil qilishga, hatto xulosalarni ham o’zlari 
keltirib chiqarishlariga o’rgatadi. Dars ta’limning asosiy shakli bo’lib, o’qituvchi bu 
jarayonda shaxsning rivojlanishi, shakllanishi, bilim olishi va tarbiyalanishiga sharoit 
yaratadi, boshqaruvchilik, yo’naltiruvchilik vazifasini bajaradi, o’quvchi esa qo’yilgan 
muammolarni hal qilishda “faol qatnashuvchi” sifatida ishtirok etadi. Kasb – hunar 
kollejlari o’quvchi – talabalarini o’qitishda zamonaviy o’qitish usullari - interaktiv 
metodlar, innovastion texnologiyalarning o’rni kattadir.
Barcha sohalar kabi loyihalash ishlarida ham kompyuterning dasturiy 
vositalaridan foydalanish amalga oshirilmoqda. Bugungi kunda kompyuterning grafik 
imkoniyatlaridan foydalanish zamon talablaridan biridir. Zamonaviy bino va 
inshootlarni loyihalashda, hujjatlarni bezashda, matbuotda vektorli grafikaga 
mo’ljallangan CorelDraw dasturiy paketi grafik dizaynli har qanday ishlarni bajarishda, 
elektron hujjatlar tayyorlashda qo’l keladi. CorelDraw dasturiy paketi takomillashib, 
ko’p imkoniyatlarga ega bo’lgan vositaga aylandi. Dastur oynasida loyihalash ishlariga 
mo’ljallangan shunday uskunalar paneli piktogrammalari mavjud bo’lib, ular yordami-
da chegaraviy chiziqlar, millimetr o’lchami, soya berish, masshtabni o’zgartirish, matn 
1
Хайитов Умиджон Хамидович – преподаватель, Бухарский государственный 
университет, Узбекистан. 
2
Шакирова Дилором – преподаватель, Каганский профессиональный колледж 
дошкольного образования и сервиса, Узбекистан.


Педагогические науки
38 
yozish, diagrammalar, tayyor figuralar va shakllardan foydalanib chizish, chiziq turlari, 
ob’ektlarni biror burchakka burish va boshqa amallarni mukammal bajarish mumkin. 
Bu imkoniyatlardan loyihalash jarayonida keng foydalaniladi. CorelDraw fazoviy figu-
ralar va tekislikdagi shakllarni tasvirlovchi dastur hisoblanib, kompyuter grafik im-
koniyatlarining deyarli barcha jihatlarini ochib beradi. Dastur uch o’lchamli fazoda ish 
olib borishga mo’ljallangan. Dasturiy paketdan qurilish va arxitektura mutaxassisligiga 
yo’naltirilgan kollejlarda hamda chizmachilik, geometriya fanlari chuqur o’rgatiladigan 
listeylarda informatika darslarida foydalanilsa, samarali natijalarga erishiladi. Masa-
lan, talabalar chizmachilik darslarida bino va inshootlarning old ko’rinishi – bosh 
fasad, orqa tomondan ko’rinishi – hovli fasadi, yon fasadlari, ustidan ko’rinishini 
tomning planini chizishni hamda geometriya darslarida fazoviy shakllarni chizishni 
amaliy mashg’ulotlarda kompyuterda bajarib ko’radilar. Har xil animastiyalardan foy-
dalanib, shakllarni harakatga keltiradilar. Bu esa shu fanga qiziqishni orttiradi va 
darsning samaradorligini ta’minlovchi omillardan biri hisoblanadi. 
1.CorelDraw dasturiy paketidagi turli animastiyalar loyihaning chiroyli 
bo’lishini ta’minlaydi. Bu esa yoshlarimizning nozik didli, mustaqil fikrli bo’lib etish-
ishlariga yordam beradi. 
2.CorelDraw dasturiy paketi boshqa grafik muharrirlarga nisbatan matnlar 
bilan yaxshi ishlaydi, ya’ni nashriyot tizimlarida, masalan, yumoristik yoki boshqa 
kitoblarni har xil, turli o’lchamdagi harflar bilan yozish mumkin. O’quvchilar bu dastur 
bilan ishlash jarayonida shunga amin bo’ladilarki, uning boshqa grafik muharrirlardan 
imkoniyati keng, mavjud amallar ancha ko’p va murakkabdirBu muharrirda fayl va 
ularning kengaytmasi file.cdr ko’rinishda bo’lib, fayllarni import va eksport qilishda 
eng yaxshi qulayliklarga ega hisoblanadi. CorelDraw vektorli grafik muxarririda tasvir 
ixtiyoriy shakldagi konturlardan iborat bo’ladi. Bu konturlardan tasvir yaratiladi. 
Yaratiladigan kontur bir yoki bir nechta segmentlardan iborat bo’ladi. 
3.CorelDraw dasturi bilan ishlash jarayonida ob’ektlar ustida murakkab 
amallarni bajarish imkoniyati mavjud. Ob’ektlar ustida ish bajarish jarayonida 
menyudan, klaviaturadan, sichqonchadan, uskunalar panelidan foydalanish mumkin. 
Foydalanuvchiga qaysi usuldan foydalanish qulay bo’lsa uni o’zi tanlaydi. Bu dasturda 
nafaqat shakllar yaratish, balki ularga rang berish, belgilangan konturning xohlagan 
tugunining o’rnini o’zgartirish imkoniga ega vertikal uskunalar paneli mavjud Bu esa 
foydalanuvchiga qator qulayliklar yaratib beradi. Vertikal uskunalar panelida 
joylashgan tugmalar juda ko’p funkstiyalarni bajaruvchi bo’lib, tugmalarning o’ng 
tomoni pastida joylashgan belgi orqali ochiluvchi tugmalarni tavsiya etadi Bu esa 
tanlash imkoniyatining kengligini ko’rsatadi.
4.Kasb-hunar kollejlarida tasviriy san’at fanlarini o’qitilishida CorelDraw va 
Adobe Photoshop dasturlarini o’rgatish yo’lga qo’yilsa, yangi pedagogik va axborot 
texnologiyalari asosida CorelDraw va Adobe Photoshop dasturining imkoniyatlari 
ochib berilsa hamda loyihalash ishlarida foydalanish usullarini yaratilsa, talabalarning 
grafik obektlar yaratish va ular bilan bajariladigan amallarga bilimlarini oshiradi, 
ko’nikma va malakalarini mustahkamlaydi.
Фойдаланилган адабиётлар: 
1.
Abduqodirov A.A. «Informatika va hisoblash texnikasi asoslari». Toshkent. O’qituvchi. 
1997
2.
Sh. Razzoqov, Sh. Yo`ldoshev «Kompyuter grafikasi» o`quv qo`llanma. Toshkent. 
«Talqin». 2006 
3.
D. Mironov «Corel Draw 9». Uchebniy kurs. Sankt-Peterburg. 2000
4.
M.Aripov, A.Haydarov «Informatika asoslari» Akademik litsey va kasb – hunar kollejlar 
uchun Toshkent «O`qituvchi»-2002. 
© U.X. Xayitov, D. Shokirova, 2016 
 


Ученый XXI века • 2016 • № 11 (24)
39 
УДК 004.9 

Download 0,67 Mb.
  1   2




Download 0,67 Mb.
Pdf ko'rish