V бўлим Технологик мосламалар

V бўлим Технологик мосламалар 
22 Lecture
: 
FREZALASH DASTGOXLARI MOSLAMALARI 
(Adaptation of milling machine) 
1. Frezalash dastgoxlari moslamalari. 
2. Mashina tiski (iskanja)lari, universal moslamalar. 
3. Universal bo’lish stollari, bo’lish kallaklari. 
 
Tayanch iboralar: Frezalash dastgoxlari moslamalari; qo’zg’almas, (statsionar) 
universal moslama, pnevmatik tiski, burish moslamalari, stoykalar, burish stollari 
va stoykalari. 
 
1.FREZERLASH DASTGOXLARI MOSLAMALARI 
Frezerlash dastgoxlari moslamalari turli xil bo’lib universal, universal 
yig’ma, universal sozlanadigan, guruxli va maxsus bo’lishi mumkin.
Mashina tiskilari universal moslama hisoblanadi. Ular turli ko’rinishdagi 
va o’lchamdagi zagotovkalarga ishlov berish uchun ishlatiladi. Tiskilarni tana, 
salazka va maxkamlash mexanizmi kabi doimiy detallari va xar hil o’lchamdagi 
detallarga ishlov berish uchun ishlatiladigan (almashinadigan lablar (gubki)) 
almashinadigan detallarga bo’linadi.
Tiskilar 1 ta yoki 2 ta xarakatlanuvchi lablarga ega bo’lishi mumkin. 
Tiskilarda vintli, ekstsentrikli qo’lda maxkamlash va mexanizatsiyalashgan 
pnematik, gidravlik, pnevmogidravlik maxkamlash mexanizmlari ishlatiladi. 
Xarakatlanuvchi labga ta’sir etuvchi maxkamlash kuchini yo’nalishiga ko’ra 
tortuvchi va suruvchi bo’lishi mumkin.

V бўлим Технологик мосламалар 
1-rasm. Ikkita doimiy xarakatlanadigan labga ega bo’lgan universal o’zi 
markazlaydigan tiski. 
11.2-rasmda universal o’zi markazlaydigan ikkita doimiy xarakatlanadigan 
lab 1ga va almashinadigan lablar (2 va 3) ga ega tiski ko’rsatilgan.
Bir tomonda o’ng rezbali va ikkinchi tomonda chap rezbali vint 4ni 
aylantirilganda tiski lablari yaqinlashadi (zagotovka maxkamlanganda) va
uzoqlashadi (zagotovka bo’shatilganda).
2 . Mashina tiski (iskanja)lari, 
Quyida (11.2 rasm) qo’zg’almas (statsionar) universal moslama-pnevmatik tiski 
keltirilgan. Ushbu tiski vertikal parmalash dastgoxlarida tsilinrik detallarni 
zagotovkalarini markazlash va maxkamlash xamda teshiklarni parmalash va 
zenkerlash uchun qo’llaniladi. 

V бўлим Технологик мосламалар 
11.2 rasm Universal qo’zg’almas (statsionar) moslama-pnevmatik tiski 
Tiski tanasiga vintlar yordamida qopqog’i 6 bilan pnevmotsilindr maxkamlangan. 
Pnevmotsilindr ichida porshen 7 va chap uchida ikkita pazli shtok 8 xarakatlanadi. 
Pazlarga uzun yelkali G-simonrichaglar 3 paletslar 5 yordamida o’rnatilgan.
Qisilgan havo pnevmotsilindrni A bo’shlig’iga tushishi bilan shtok 3 bilan
porshen 9 o’ngga xarakatlanadi. Bu vaqtda richag 3 o’q 4 atrofida buriladi va kalta 
yelkasi bilan almashinadigan lab (gubki) bilan polzun 2 ni markazga qarab suradi 
va zagotovka maxkamlanadi. 
Qisilgan havo pnevmotsilindrni B bo’shlig’iga tushishi bilan shtok 3 bilan porshen 
9 chapga xarakatlanadi. Bu vaqtda richag 3 o’q 4 atrofida buriladi va kalta yelkasi 
bilan almashinadigan lab (gubki) bilan polzun 2 ni markazdan orqaga qarab suradi 
va zagotovka bo’shatiladi. 
 
3. Bo’lish stollari,bo’lish kallaklari. 
Universal sozlanadigan bo’luvchi stollar 1 ta yoki bir nechta zagotovkani 
Parmalash dastgoxlarida frezalar komplekti bilan pozitsiyali ishlov berish uchun 
ishlatiladi. Zagotovka stolni yuqoriga aylanadigan qismida joylashadi va o’rnatib 
maxkamlanadi. Bo’lish stollari asosan qo’lda boshqariladi. SHuningdek stolni 
xarakatlanadigan qismi burilish, fiksatsiya va maxkamlash mexanizatsiyalashgan 
yuritma bilan amalga oshirilishi mumkin. 
11.3-rasmda UPG – 4 universal bo’lish stoli umumiy ko’rinishi berilgan.
Zagotovka 3 aylanadigan stolni maxsus almashinadigan naladka 2ga o’rnatilgan
stolni yuqori qismiga o’rnatiladi va maxkamlanadi. Stol 1ga ishlov berish 

V бўлим Технологик мосламалар 
jarayonida aylanadigan zagotovka o’rnatiladi. Aylana bo’yicha burilish 2,4,6,8 
yoki 12 teng qismlarga bo’lingan bo’ladi.
11.3-rasm UPG – 4 universal bo’lish stoli umumiy ko’rinishi 
Bo’lish kallaklari frezerlash dastgoxlarda ishlov beriladigan uncha katta 
bo’lmagan detallar zagotovkalarini o’rnatish maxkamlash va davriy burish yoki 
uzluksiz alylantirish uchun ishlatiladi. Bo’lish kallaklarini turli kontruktsiyalari 
mavjud. Bo’lish kallaklari asosan quyidagi qismlardan iborat: tana, o’rnatadigan 
qism, bo’lish mexanizmi (fiksator) va aylanadigan qismni maxkamlash 
mexanizmi. Bo’lish kallaklari, bo’lish stollaridan farqli ravishda zagotovkalar 
bo’lish kallagini shpindelida, bo’lish kallagini markazlarida, 3 kulachokli 
patronlarda, tsangalarda o’rnatiladi va maxkamlanadi. Kallaklar vertikal yoki 
gorizontal shpindelli bo’lishi mumkin.
Ko’plab bo’lish kallaklarida burish, ishlovgacha aylanadigan qismni
fiksatsiya qilish va maxkamlash, so’ngra aylanadigan qismni bo’shatish, 
fiksatorni ishlovdan so’ng chiqarish qo’lda bajariladi. Ayrim bo’lish kallaklarida 
ba’zi ishchi tsikllari avtomatlashgan bo’lishi mumkin.