Malumotlarni shifirlash uchun algarotmlar




Download 0,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/10
Sana04.01.2024
Hajmi0,98 Mb.
#130238
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Kriptografik algoritmlar elektron pul
ТАБИАТШУНОСЛИК КУЛЛАНМА, baholar 6-22, SHAHAR TEST, Kiber huquq, Kriptografiyasiga kirish (1), Mustaqil ish yuzi blankasi yuzi
4. Malumotlarni shifirlash uchun algarotmlar
Ma'lumotlarni Shifrlash Ma'lumotlarni Himoya Qilish Uchun Zarur
Chora Hisoblanadi. Ma'lumotlarni shifrlash - asl shaklida bir buzilish
beradi hujjat, asl ma'nosini yoki xabar yashirish usuli hisoblanadi.
oddiy qilib aytganda, u ma'lumotlarni himoya qilish uchun bir yo'l. Bu
usul ham begona kodeksiga tushunarsiz sizning matnga o'tkazilishi
qo'lda maxsus dasturiy ta'minot yoki foydalanish kabi kodlangan
deyiladi. tartibi o'zi o'zgarishlar ketma bog'liq ma'lumotlar turi.
Bunday natija, bir algoritm deyiladi.
ma'lumotlarni shifrlash


Ma'lumotlarni shifrlash Kriptografiya anglatadi. Bu fan diqqat jahon
razvedka organlari tomonidan o'rganib, va hal va yangi kriptografik
algoritmlarini yaratish har kuni qilinmoqda.
shifrlash usullari Roman umumiy Payg'ambarlariga shifrlangan
shaklda muhim xabarlar o'tdi qadimdan beri ma'lum. algoritmlar
keyin ibtidoiy edi, lekin muvaffaqiyatli dushmanlari aralashtirib.
o'sha paytlarda farqli o'laroq, biz harbiy qo'mondonlari emas, balki
dushman bor. Ular biz uchun muhim ma'lumotlarni olish uchun
ishtiyoqmand con san'atkorlar bor. Bu yerda ularning bir narsa va
har qanday yo'l bilan himoyalangan bo'lishi kerak.
flesh diskda ma'lumotlarni shifrlash
USB flesh-disk, endi axborot eng mashhur jihozi aylandi. Hatto katta
korporatsiyalar axborot vositalari bu formada muhim, maxfiy
ma'lumotlarni o'tadi. Fleshok talab ulardan ma'lumotlarni himoya
qilish uchun olimlar olib keldi. Bu maqsadda faqat hozirgi egasiga
ma'lum bir maxfiy kalit yordamida tashuvchi haqida ma'lumot
shifrlaydi dasturi, ishlab chiqilgan. Bu fleshkaga ma'lumotlar juda
ishonchli va qiziquvchan, ko'zlari nozik ma'lumotlarni himoya
qilishga yordam beradi shifrlaydi.
eng mashhur shifrlash dasturi ekspertlari TrueCrypt.Ona 1997 yilda
chop etilgan birinchi versiyasi bo'lgan E4M (ommaviy uchun


shifrlash) asosida tashkil etilgan ishonaman. muallif fransuz Pol va
gazni hisoblaydi. Bugungi kunda, dastur millionlab odamlar va
ma'lumotlarni shifrlash uchun kompaniyalar juda ko'p ishlatiladi.
Flash axborot vositalari to'g'risidagi ma'lumotlarni himoya qilish
bilan bir qatorda, ko'plab shuningdek disk shifrlash manfaatdormiz.
Axir, odamlar tez-tez "yashir" qiziquvchan, ko'zlari har qanday
hujjatlar istayman. Qidiruv motorlar so'rovlarni bu qo'llab-
quvvatlash, shu qadar ko'p kompaniyalar maxsus dasturlar ishlab
chiqish boshladi. Bugun ma'lumotlarni shifrlash bilan shug'ullanish
juda ko'p turli dasturlar mavjud. DES, AES, qo'pol kuch-quvvat va
boshqalar - Ular kriptografik algoritmlar, eng mashhur turli xil
foydalaning.
Ha disk ma'lumotlarni shifrlash
Ma'lumotlarni shifrlash u "constrictor" deb ham bajaradi, nafaqat
ma'lumotlarni himoya qilishga yordam beradi. Ko'pchilik Archivers
disk kosmik shifrlash yordamida hisoblanadi saqlab. Misol uchun,
barcha suratda ko'rib ma'lum foydalanadi shifrlash algoritmi 128.
Ko'p
foydalanuvchilar
faqat
arxivlarida
kompyuteringizda
ma'lumotlarni saqlash, va parol bilan himoyalangan, har bir fayl bilan
- asosiy uzunligi bilan AES. Bu ularga nafaqat ko'proq joy kafolatlaydi,
balki firibgarlar dan muhim ma'lumotlarni himoya qilish uchun.


Internet
hacker
rivojlanishi
bilan
u
muhtoj
ma'lumot
himoyalanmagan kompyuter Hack va olish muammo arziydi yaxshi
tayyorlangan emas. Shuning uchun, mutaxassislar barcha muhim
ma'lumotlarni shifrlash uchun tavsiya etiladi.
Axborotning himoyalashning aksariyat mexanizmlari asosini
shifrlash tashkil etadi. Axborotni shifrlash deganda ochiq axborotni
(dastlabki matnni) shifrlangan axborotga o’zgartirish (shifrlash) va
aksincha (rasshifrovka qilish) jarayoni tushuniladi. Axborotni qayta
akslantirish yordamida himoyalash muammosi inson ongini uzoq
vaqtlardan buyon bezovta qilib kelgan. Kriptografiya tarixi – inson tili
tarixi bilan tengdosh. Hatto dastlabki xat yozish ham o’z-o’zicha
kriptografik tizim hisoblangan, chunki qadimgi jamiyatda faqat
alohida shaxslargina xat yozishni bilganlar. Qadimgi Yegipet va
Qadimgi Hindistonning ilohiy kitoblari bunga misol bo’la oladi. Xat
yozishning keng tarqalishi natijasida kriptografiya alohida fan
sifatida vujudda keldi. Dastlabki kriptotizimlardan eramizning
boshlaridayoq foydalanilgan. TSezar o’z xatlarida tizimli shifrlardan
foydalangan.
Kriptografik tizimlar birinchi va ikkinchi jahon urushlarida jadal
rivojlandi. Urush yillaridan so’ng va hozirga qadar hisoblash


vositalarining jadal rivojlanishi kriptografik usullar yaratishni
tezlashtirdi va ularning mukammalligini oshirdi.
Bir tomondan, kompyuter tarmoqlaridan foydalanish kengaydi,
jumladan, Internet global tarmog’i. Bu tarmoqda begona shaxslardan
himoyalanishi zarur bo’lgan hukumat, harbiy, tijorat va shaxsiy
xarakterga ega bo’lgan axborotning katta hajmi harakatlanadi.
Boshqa tomondan, qudratli kompyuterlar, tarmoqli va neyronli
hisoblash texnologiyalarining paydo bo’lishi ochish mumkin emas
deb hisoblangan kriptografik tizimlarning obro’siga putur yetkazdi.
Kriptologiya – axborotni qayta akslantirib himoyalash muammosi
bilan shug’ullanadi (kryptos – maxfiy, sirli, logos - fan). Kriptologiya
ikki yo’nalishga bo’linadi – kriptografiya va kriptoanaliz. Bu ikki
yo’nalishning maqsadlari qarama-qarshi.
Kriptografiya – axborotni qayta akslantirishning matematik
usullarini izlaydi va tadqiq qiladi.
Kriptoanaliz – kalitni bilmasdan shifrlangan matnni ochish
imkoniyatlarini o’rganadi.
Kriptografik usullardan foydalanishning asosiy yo’nalishi – maxfiy
axborotning aloqa kanalidan uzatish (masalan, elektron pochta),


uzatiladigan xabarning uzunligini o’rnatish, axborotni (hujjatlarni,
ma’lumotlar bazasini) shifrlangan holda raqamli vositalarda saqlash.
SHunday qilib, kriptografiya axborotni shunday qayta ishlash
imkonini beradiki, bunda uni qayta tiklash faqat kalitni bilgandagina
mumkin.
Shifrlash va deshifrlashda qatnashadigan axborot sifatida biror alifbo
asosida yozilgan matnlar qaraladi. Bu terminlar ostida quyidagilar
tushuniladi.
• Alifbo – axborot belgilarini kodlash uchun foydalaniladigan chekli
to’plam.
Matn – alifbo elementlarining tartiblangan to’plami.
Zamonaviy ATlarida qo’llaniladigan alifbolarga misol sifatida
quyidagilarni keltirish mumkin:
* Z33 alifbosi – rus alifbosining 32 harflari va bo’sh joy belgisi;
* Z256 alifbosi – ASCII va KOI-8 standart kodlariga kiruvchi belgilar;
* Binar alifbo - Z2={0, 1}
* Sakkizlik yoki o’n oltilik alifbolar.
SHifrlash – akslantirish jarayoni: ochiq matn deb ham nomlanadigan
matn shifrmatnga almashtiriladi.



Download 0,98 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Download 0,98 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 Malumotlarni shifirlash uchun algarotmlar

Download 0,98 Mb.
Pdf ko'rish