|
PEDAGOG RESPUBLIKA ILMIY JURNALIBog'liq Radjabova Madina ShavkatovnaPEDAGOG RESPUBLIKA ILMIY JURNALI
6 –TOM 2 – SON / 2023 - YIL / 15 - FEVRAL
www.bestpublication.org
497
tomonidagi skript yordamida bir nechta foydalanuvchilarga uzatganda sodir bo’ladi
[13]. Agar hujum muvaffaqiyatli bo’lsa, g’arazgo’y shaxs jabrlanuvchining kirish
huquqlariga ega bo’ladi. Natijada, agar jabrlanuvchi dastur ichidagi kritik
ma’lumotlarga kirish imkoniga ega bo’lsa, bu jiddiy zaiflikdir. Afsuski, bunday
hujumlarning muvaffaqiyatli bo’lishiga imkon beruvchi zaifliklar hamma joyda mavjud
ekanligi ta’kidlangan. Zaiflik skanerlari saytlararo skriptlarning ba’zi zaifliklarini
avtomatik ravishda aniqlashi mumkin bo’lsa-da, turli veb-dasturlar Flash, JavaScript,
Silverlight va ActiveX kabi turli interpreterlardan foydalanadi, bu esa avtomatik
aniqlashni qiyinlashtiradi. Mirrored or Non-Persistent XSS, ekspluatatsiya veb-ilovaga
yuborilganda va keyin uni bajarish uchun maqsadli brauzerda aks ettirilganda sodir
bo’ladi. Ushbu hujumni amalga oshirishning eng odatiy usullaridan biri zararli
kontentni URL manzilida parametr sifatida taqdim etishdir.
Veb zaifliklarni zaiflik skanerlari yordamida aniqlash
Veb-ilovalarda zaifliklar aksariyat holatlarda uchrab turadi. Shu sababli, zaiflik
skanerlari ilovalardagi uchrab turuvchi zaifliklarni aniqlash uchun ishlatiladi, shunda
ularni minimallashtirish yoki yo’q qilish imkoniyati mavjud bo’ladi. Skanerning aniqligi
va samaradorligi har doim ham benuqson emas va hamma skanerlar ham foydalanuvchi
uchun qulay bo’lavermaydi [19]. Zaifliklar skanerlari quyidagilarni o’z ichiga oladi:
Burp Suite
portSwigger tomonidan ishlab chiqilgan va veb-ilovalardagi zaifliklar
va hujum vektorlarini aniqlash uchun axborot xavfsizligi bo’yicha mutaxassislar va
penetratsion testerlar tomonidan foydalaniladigan Java-ga asoslangan veb-xavfsizlik
tizimidir[20]. Ushbu skaner proksi-server sifatida maqsadli ilovadan kelgan so’rovlar va
javoblarni ushlashi va tahlil qilishi mumkin. Bu inyeksiya nuqtasinini qo’lda tanlash
imkonini beradi. Cross-site scripting, SQL injection, OS command injection, and file
directory traversal kabi zaiflik turlarini aniqlashda foydalaniladi [15].
|
| |
