PEDAGOG RESPUBLIKA ILMIY JURNALI
6 –TOM 2 – SON / 2023 - YIL / 15 - FEVRAL
www.bestpublication.org
496
VEB ILOVA ZAIFLIKLARINI ANIQLASH.
Radjabova Madina Shavkatovna
Toshkent axborot texnologiyalari unversitetining “Kiberxavfsizlik va kriminalistika ”
kafedrasi o
ʼ
qituvchi-stajyor
Xafizov Shukurullo Fayzullo o
ʼ
g
ʼ
li
Qurbonmurodov Diyorbek Ulug
ʼ
bek o
ʼ
g
ʼ
li
Kiberxavfsizlik fakulteti talabalari
Anatatsiya:
Veb ilovalardagi tez-tez uchraydigan zaiflik turlari hissoblangan SQL
injection, XSS, LDAP, Command injection zaifliklari to’liq tahlil qilindi. Veb ilovalar
zaifliklarini aniqlash uchun foydalaniladigan tijorat va ochiq kodli skanerlar Burp Suite,
W3af, Wapiti, Watbo, OWASP Zap va Arachni haqida funksional jihatdan bazi
o’rganishlar olib borildi. Veb ilovalardagi zaifliklarni aniqlashda dinamik ilovalar
xavfsizligi testi va statik ilovalar xavfsizligi testi o’rganib chiqiladi.
Kalit so’zlari:
Veb ilova zaifliklari, skaner, Wapiti, Benchmark
Kirish
Veb-ilovalar kundalik hayotimizning ajralmas qismiga aylandi. Ushbu ilovalarning
ko’pchiligida ularning faoliyatiga jiddiy zarar yetkaziadigan veb zaifliklarga ega bo’lishi
mumkin. Ushbu holatlar yuzasidan kelib chiqib butun jaxon
axborot xafsizligi soha
vakillari veb ilovalar xafsizlik chora tadbirlarini ko’rishga turli qarorlar va farmoishlar
qo’llashgan. Jumladan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 28 yanvardagi
PF 60-sonli farmoni bilan tasdiqlangan ―2022–2026-yillarga mo’ljallangan Yangi
O’zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to’g’risida‖gi 89-maqsad: Fuqarolarning
axborot olish va tarqatish erkinligi borasidagi huquqlarini yanada mustahkamlash.
Kiberjinoyatchilikning oldini olish tizimini yaratish bo’yicha
ustuvor vazifalarni
bajarish belgilangan.
Veb ilova zaifliklarni aniqlashga umumiy yondashuvlar
Veb ilovalarini aniqlovchi skanerlarning samaradorligini baholashdan avval veb
ilovalar zaifliklari haqida asosiy tushunchaga ega bo’lish juda muhimdir.
Ushbu
tadqiqot ishida veb-ilovalar zaifligining eng muhim sinov holatlarini amalga oshiradigan
OWASP benchmark 2021 versiyasidan foydalanilgan. Har xil turdagi ineksiyalar,
sessiyalarni boshqarish va autentifikatsiya buzilishi,
saytlararo skriptlash, kirishlarni
boshqarishning yetishmovchiligi,
saytlararo so
ʻ
rovlarni soxtalashtirish, xavfsizlikni
noto
ʻ
g
ʻ
ri sozlash,
himoyalanmagan API
ʼ
lar, hujumdan himoyalanishning yetarli
emasligi va ma
ʼ
lum zaifliklarga ega komponentlardan foydalanishlar va bunga
misollar[12]. Biz quyida ba’zi muhim zaifliklarni keltirib o’tamiz:
Cross-site Scripting (XSS) - bu zararli skriptni ilovaga kiritishni o’z
ichiga olgan
ineksiya hujumi. Ushbu turdagi hujum g’arazgo’y shaxs zararli skriptni brauzer
