52
TEXNOLOGIYA DARSLARIDA ZAMONAVIY PEDAGOGIK
TEXNOLOGIYALAR QO’LLASHNING AHAMIYATI
Karimova Feruza
Namangan viloyat Kosonsoy tuman 7-maktab texnalogiya fani o'qituvchisi
Annotatsiya: ushbu maqolada texnologiya darslarida
zamonaviy pedagogik
texnologiyalar qo'llash orqali ta'lim sifati oshirish ko'rib chiqilgan.
Kalit so’zlar: ta’lim, texnologiya darslari, metodlar, didaktik o’yinlar.
Mamlakatimizda ta’lim sohasida olib borilayotgan yangilanish, modernizatsiya
jarayoni uzluksiz ta’lim tizimining barcha bo’g’inlari jumladan, oliy ta’limda ham
zamon talablariga javob bera oladigan yetuk mutaxassislarni tayyorlash, ularda yangi
bilim va ko’nikmalarini shakllantirishni, o’z ustida ishlash, zamonaviy texnologiya
yutuqlaridan maqsadli foydalana olish mahoratini oshirishni taqozo etmoqda. Bo’lajak
boshlang’ich sinf o’qituvchilarini hozirgi kun talablari asosida tayyorlashda
“Texnologiya va uni o’qitish metodikasi “ fani ham ustuvor
vazifalarni bajarishda
salmoqli o’rinni egallaydi. Mazkur fan orqali bo’lajak mutaxassis o’qituvchilar
fanining asosiy ilmiy – nazariy va amaliy natijalariga asoslangan holda o’quvchilarga
mehnatsevarlik, intizom, masuliyat, burch hissi, ijodkorlik qobilyatlarini rivojlantirish
malakasiga ega bo’ladilar.
Talim-tarbiya jarayonida asosan o'quvchilarda talim olish motivlarini, ularni turli
yonalishlardagi qobiliyat qiziqishlarini oshiradigan, biror kasbga moyilliklarini
korsatadigan, didaktik o'yinlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Didaktik oyinlar
nazariy, amaliy, jismoniy, rolli, ishchaniik va boshqa yonalishdagi turlarga ajratiladi.
Ular o'quvchilarda tahlil qilish, mantiqiy fikrlash, tadqiq qilish,
hisoblash, olchash,
yasash, sinash, kuzatish, solishtirish, xulosa chiqarish, mustaqil qaror qabul qilish,
guruh yoki jamoa tarkibida ishlash,
nutq ostirish, til orgatish, yangi bilimlar olish
faoliyatlarini rivojlantiradi.
Umumiy o'yinlar nazariyasiga ko'ra, mavjud barcha o'yin turlarini tasniflashda
ularni funksional, mavzuli, konstruktiv, didaktik, sport va harbiy o'yinlarga ajratiladi.
Didaktik oyin turlarini tanlashda, quyidagi mezonlarga rioya qilish yaxshi natijalar
beradi:
— ishtirokchilarning tarkibi boyicha, yani ogil bolalar, qiz bolalar yoki aralash
guruhlar uchun oyinlar;
— ishtirokchilarning soni boyicha: yakka, juftlikda, kichik guruh, katta guruh,
sinf jamoasi, sinflararo va ommaviy tarzdagi o'yinlar;
— oyin jarayoni boyicha fikrlash, oylash, topagonlik,
Harakatlar
asoslangan, musobaqa va boshqalarga yonaltirilgan;
53
— vaqt meyori boyicha dars, mashgulot vaqtining reja bo'yicha ajratilgan qismi,
o'yin maqsadiga erishguncha, g'oliblar aniqlanguncha davom etadigan o'yinlar. Shu
vaqtgacha ananaviy talimda oquvchilarni faqat tayyor bilimlarni egallashga orgatib
kelingan edi.
Innovatsiya (inglizcha) yangilik kiritish, yangilik degan ma’noni ifodalaydi,
texnologiya yunoncha “texnos”- san’at,mahorat va “logos”- fan so’zlaridan
olingan
bo’lib, innovatsion texnologiya ta’lim-tarbiya shakllari, metodlari va usullariga
yangicha yondashish degan ma’noni o’z ichiga qamrab oladi. Innovatsion
texnologiyalar pedagogik jarayon hamda o’qituvchi va o’quvchi faoliyatiga yangilik,
o'zgarishlar kiritish. Ta’lim tizimidagi har qanday islohotlar, innovatsiyalar,
investitsiyalar, shubhasiz, ta’lim samaradorligini oshirishga va uni zamonaviy ta’lim
talablariga to’la qonli javob berishiga qaratilgan.
Muammoli o‘qitish– maqsadi – faol shaxsni tarbiyalash. Vazifasi – faol bilish
jarayoniga undash, ijodiy fikrni rivojlantirish, tanqid va tahlil qilish, muammoni echish
usulini izlashga o‘rgatish, tafakkurida ilmiy-tadqiqot uslubini shakllantirish.
Muammoli vaziyatni yaratish metodikasi:
-O'quvchilar muammoning yechimini o‘zlari topishga urinadilar;
-O'quvchilar bitta savolga har
xil fikrlar bildiradilar;
-Fikrlar taqqoslanadi, umumlashadi va xulosa chiqariladi. Muammoli
o‘qitishning shakllari:
-Nazariy bilimlarni berishda o‘quv materialini muammoli bayon etish;
-Amaliy mashg`ulot ishlari yoki tajriba qilishda qisman izlanuvchi faoliyat.
«Kungaboqar” texnologiyasi– o'quvchilar 4-5 kishidan iborat guruhlarga
bo‘linadi. O‘qituvchi fanning mavzusidan kelib chiqib, o‘rtaga
bitta muammoni
tashlaydi. Har bir guruh kungaboqar yasab, uning markaziga doira joylashtirib, barglar
yopishtiradi. Mavzuga qarab, doiraga har bir guruhga yoki umumiy bitta muammo
yozilib, doskaga yopishtiriladi. Ajratilgan vaqt ichida guruhlar birgalikda fikrlarini
bargga yozib, uni o‘sha guruh muammosi yozilgan gulga joylashtirib qo‘yadilar. Bu
uslubdan o‘tilgan mavzuni tushuntirish, uni mustahkamlash va takrorlash hamda
o`quvchilar egallagan bilimlarni aniqlashda foydalanish mumkin.
“Bumerang” texnologiyasi– Mazkur texnologiya bir mashg‘ulot davomida o‘quv
materialini chuqur va yaxlit holatda o‘rganiysh, ijodiy tushunib yetish, erkin egallashga
yo‘naltirilgan. Asosiy tushunchalar quyidagilar:
- Ochiq savollar – bu
savollar muomala, so‘zlashuvni davom ettirishga imkon
beradi. Ularga qisqa, bir xil javob berish mumkin emas.
