|
Germaniyada intellektual mulk obyektlarini huquqiy himoya qilish tartibi
|
| bet | 8/9 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 131,7 Kb. | | #134262 |
Bog'liq Germaniyada intellektual mulkni himoya qilish tizimi va xususiyatlari2.3. Germaniyada intellektual mulk obyektlarini huquqiy himoya qilish tartibi.
Germaniyada intellektual mulkni himoya qilish ixtirolar, savdo belgilari, mualliflik huquqi bilan himoyalangan ishlar va boshqa himoyalangan narsalarga taalluqlidir. Germaniya Yevropa Ittifoqiga aʼzo boʻlganligi sababli ixtirochilar va tijorat tuzilmalariga intellektual huquqlarni roʻyxatga olish va ularni noqonuniy harakatlardan himoya qilish uchun qoʻshimcha imkoniyatlar taqdim etilgan. Ushbu maqolada biz nemis patent qonunchiligini tavsiflovchi xususiyatlar va mualliflik huquqi egalariga qanday himoya imkoniyatlari taqdim etilishini ko'rib chiqamiz.
Himoya xususiyatlari
Mualliflik huquqi va patent huquqi sohasidagi xalqaro hujjatlarning barcha normalari va qoidalari Germaniya qonunchiligida takrorlangan. Ijodiy ish natijalariga bo'lgan huquqlarni ro'yxatdan o'tmasdan tasdiqlashingiz mumkin, chunki ular asar yaratilgandan keyin darhol paydo bo'ladi. Bahslarni hal qilish uchun muallif mualliflik huquqini tasdiqlash uchun quyidagi standart usullardan foydalanishi mumkin:
huquqiy himoya belgilari - doira ichida "c" belgisi (ingliz tilidan - mualliflik huquqi), ijodkorning ismi yoki taxallusi, birinchi nashr etilgan yili joylashtirilgan asarni nashr etish;
asarni o'z ichiga olgan moddiy vositani nemis yoki Evropa mualliflik jamiyatlaridan biri orqali saqlash;
asarning yaratilganligini notarial idoralar yoki notarial advokatlar orqali tasdiqlash;
kompyuter dasturini yoki ma'lumotlar bazasini ixtiyoriy ravishda ro'yxatdan o'tkazish tartibidan o'tish;
AQSh Kongressi kutubxonasi tomonidan taqdim etilgan xizmat orqali huquqlarni ro'yxatdan o'tkazish - bu xalqaro ro'yxatga olish tizimidan istalgan mamlakat muallifi foydalanishi mumkin.
Germaniya va Yevropa Ittifoqi qonunchiligida ham internetda mualliflik huquqini himoya qilishning maxsus qoidalari nazarda tutilgan. Xususan, noqonuniy kontentni tarqatish bilan bog'liq ko'plab nizolar DPMA (Germaniya Patent va tovar belgilari idorasi) tegishli bo'limi orqali ma'muriy tartibda ko'rib chiqilishi mumkin.
Xuddi shu bo'lim orqali sanoat va tijorat mulkiga bo'lgan huquqlar ta'minlanadi. Siz quyidagi sohalarda noyob texnologiya yoki mahsulot nomi uchun himoya olishingiz mumkin:
milliy patentlash - rezidentlar va xorijiy ishlab chiquvchilar DPMAga nemis tilida ariza topshirishlari mumkin, ammo bu holda himoya rejimi faqat Germaniya chegaralarida paydo bo'ladi;
ixtirochi bir vaqtning o'zida bir nechta shtatlarda, shu jumladan Germaniyada himoya olishi mumkin - buning uchun u PCT tizimi yoki Evropa patentiga ariza berishi mumkin;
tovar belgilarini DPMA milliy ofisi orqali ham ro'yxatdan o'tkazish yoki Madrid tizimidan foydalanish mumkin - ikkinchi variantni tanlashda himoya so'raladigan bir nechta mamlakatlar bitta arizada ko'rsatilishi mumkin.
Agar chet ellik ixtirochi yoki tadbirkorlik subyekti patent olish uchun ariza topshirsa, ularning Germaniyadagi manfaatlarini DPMA yoki EUIPO
Yevropa byurosi tomonidan akkreditatsiya qilingan patent vakili himoya qilishi kerak.
Ariza beruvchi Germaniya va/yoki boshqa mamlakatlar bozoriga kelgusida kirish uchun qaysi patent yoki sertifikat olish zarurligini tanlash huquqiga ega. Agar siz faqat Evropada faoliyat yuritishni rejalashtirmoqchi bo'lsangiz, Evropa Patent Konventsiyasi bo'yicha huquqlarni ta'minlash kifoya. Agar kompaniya yoki ishlab chiquvchining tashqi iqtisodiy manfaatlari butun dunyo mamlakatlariga taalluqli bo'lsa, eng yaxshi variant PCT tizimi bo'yicha patentlash bo'ladi. Xalqaro va mintaqaviy ro‘yxatga olish tizimlarining afzalliklari qatoriga bitta ariza bilan barcha protseduralarni bajarish imkoniyati hamda to‘lovlarni sezilarli darajada tejash kiradi.
Huquqlarni ro'yxatdan o'tkazgandan so'ng, ixtirochi yoki ishlab chiquvchi eksklyuziv va shaxsiy nomulkiy huquqlar majmuasiga ega bo'ladi. Ularni amalga oshirish mualliflik huquqi egasining qaroriga bog'liq va quyidagi sohalarda amalga oshirilishi mumkin:
o'z ehtiyojlarimiz uchun yangi texnologiyalar va tijorat belgilaridan foydalanish - Germaniyada ishlab chiqarishni rivojlantirish, himoyalangan ob'ektlardan foydalangan holda mahsulotlarni yangi bozorlarga chiqarish va boshqalar;
huquqlarni uchinchi shaxslarga sotish - buning uchun DPMAda ro'yxatdan o'tkazilishi kerak bo'lgan topshiriq shartnomalari tuziladi; litsenziyalash shartnomalari bo'yicha ro'yxatga olingan huquqlarni o'tkazish - bunday bitimlar ham DPMAda ro'yxatdan o'tkazilishi kerak va tomonlar huquqlarni o'tkazish muddati va hududini mustaqil ravishda kelishib olishlari mumkin. shuningdek litsenziya bo'yicha haq to'lash miqdorlari.Mualliflik huquqi xuddi shu tarzda ishlatilishi va o'tkazilishi mumkin. Biroq, bunday shartnomalar majburiy ro'yxatga olishni talab qilmaydi, garchi tomonlarning maksimal himoyasi uchun bitim mualliflik jamiyatlari orqali tasdiqlanishi mumkin.
Mualliflik huquqi egasi nafaqat ro'yxatdan o'tgan ob'ektga huquqlardan qanday foydalanish yoki o'tkazish to'g'risida mustaqil ravishda qaror qabul qilishi mumkin. Germaniya qonunchiligi mualliflik huquqi egasining manfaatlarini milliy va xalqaro darajada himoya qilish uchun to'liq vakolatlarni taqdim etadi. Patent yoki ro'yxatga olish guvohnomasi egasi huquqbuzarliklarning xususiyatiga qarab quyidagi choralarni ko'rishi mumkin:
qoidabuzarga yozma talablar yoki da'volar qo'yish - siz ob'ektdan noqonuniy foydalanishni to'xtatishni, qalbaki mahsulotlarni ishlab chiqarishni yoki ularni bozorlarda sotishni taqiqlashni, yo'qotishlarni ixtiyoriy ravishda qoplashni talab qilishingiz mumkin;
talabnomani ko‘rib chiqish va ekspertizadan o‘tkazish bosqichida kelib chiqadigan nizolar va e’tirozlar bo‘yicha, shuningdek patent huquqlari muddatidan oldin bekor qilingan taqdirda DPMA huzuridagi tegishli palata tomonidan qaror qabul qilinishi mumkin;
xalqaro miqyosda mualliflik huquqi egalarini himoya qilish bo'yicha harakatlarni muvofiqlashtirish BMT huzuridagi vakolatli tuzilma bo'lgan WIPO tomonidan amalga oshiriladi.
Sudda siz eksklyuziv huquqlarni buzganlik uchun zararni qoplash yoki pul kompensatsiyasini to'lash uchun da'vo qo'yishingiz mumkin. Germaniyada patent va mualliflik huquqiga oid nizolarni ko'rib chiqish bo'yicha o'z sud tizimi mavjud, ammo agar sizda xalqaro patent yoki sertifikat bo'lsa, boshqa davlatlar sudlariga ham murojaat qilishingiz mumkin.
Himoya choralarini amalga oshirishning eng muhim oqibatlaridan biri huquqlar buzilgan holda ishlab chiqarilgan yoki bozorga chiqarilgan
mahsulotlarni musodara qilishdir. Bundan tashqari, musodara ishlab chiqarish vositalariga nisbatan ham amalga oshiriladi va kompaniyaning noqonuniy faoliyati uning yopilishiga olib kelishi mumkin.
Intellektual mulkni himoya qilish sohasidagi Germaniya qonunchiligining amaldagi normalari nafaqat ushbu mulkka bo'lgan huquqlarni himoya qilish bilan cheklanib qolmaydi, balki ularni topshirish va foydalanish kabi muhim masalalarni ham tartibga soladi. Qonunlar mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni, ixtirolarga, sanoat namunalariga va foydali modellarga bo'lgan huquqlarni, individuallashtirish vositalariga (firma nomi, tovar belgisi), seleksiya yutuqlari va integral mikrosxemalar topologiyalariga bo'lgan huquqlarni tan oladi va himoya qiladi. Intellektual mulk ob'ektini yaratish uning intellektual mulkni himoya qiluvchi qonunlarning birortasiga bo'ysunishini anglatmaydi. Ko'pincha intellektual mulk ob'ektini himoya qilish bir vaqtning o'zida bir nechta qonunlar bilan ta'minlanganda, turli xil huquqiy hujjatlar normalari o'rtasida raqobat mavjud. Vaziyat aqliy mehnatning natijasi mavjud bo'lganda mumkin, ammo u muallifning o'z ijodiy ishini etarli darajada ifoda etmaydi va shuning uchun huquqiy himoya qilinmaydi. Intellektual mulk huquqining paydo bo'lish vaqti huquqning mazmuniga bog'liq. Germaniya huquqida huquqning paydo bo'lishining ikki yo'li mavjud. Mualliflik huquqi va tegishli huquqlar, qo'llaniladigan belgilar va firma nomlariga bo'lgan huquqlar savdo sohasida shuhrat yaratilgan, foydalanilgan yoki qo'lga kiritilgan paytdan boshlab vujudga keladi va huquqiy himoyaga olinadi. Bu huquqlar yuzaga kelishi uchun hech qanday rasmiy harakatlarni talab qilmaydi.
Xulosa
Germaniya Yevropa Ittifoqidagi muhim davlatdir, shuning uchun bu mamlakatning mualliflik huquqi qonuni umumevropa qonuni bilan uyg'unlikda rivojlangan. Germaniyaning intellektual mulk sohasidagi muammolari umuman Yevropa Ittifoqidagi muammolar bilan taxminan bir xil - onlayn qaroqchilik, yangi texnologiyalar yordamida yaratilgan asarlarning holatini aniqlash, raqamli makonda paydo bo'lgan yangi huquqiy munosabatlarni tartibga solish va hakozo. Germaniya yangi voqelikda mualliflik huquqini rivojlantirishda qanday rol o'ynaydi - biz vaqt o'tishi bilan ko'ramiz.Germaniya intensiv ravishda intellektual mulk huquqini belgilab o'rgangan va uning xususiyatlari bo'yicha qonunlar va tartibotlar mavjud. O‘zbekistonda ham intellektual mulk huquqlari belgilangan bo'lsa-da, ularning amaliy amalga oshirilishida kamchiliklar mavjud.Germaniya intellektual mulkni qo‘llab-quvvatlash sohasida katta darajada sarmoya qiladi va bu soha rivojida muxim muammolar hal qilinadi. O‘zbekistonda esa intellektual mulkni qo‘llab-quvvatlash sohasida texnologik tarraqiyotning kamligi va sarmoya mablag‘larining yetarli emasligi muammolari mavjud.Germaniya intellektual mulk sohasida innovatsiyalar va yangiliklarni tezda yaratishga katta e'tibor beradi va uni rag'batlantiradi. O‘zbekistonda esa bu sohada innovatsiyalar va yangiliklar yaratishning xavfiyotlari va tezroq amalga oshirilishi uchun zarur manfaatlar yetarli emas. O‘zbekiston Respublikasida Intellektual mulk sohasini yanada rivojlantorish strategiyasi 2022-2026 yillarga belgilangan bo‘lib bunda quyidagilarni ko‘rishimiz mumkin: 3-bob 3.3 qismida Intellektual mulk obyektlarini yaratish va ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonlarini yanada takomillashtirish.
1.Hududlarda mintaqaviy brendlar yaratilishini qo‘llab-quvvatlash va jahonda “Made in Uzbekistan” brendini butun dunyoda tanitish choralarini ko‘rish.
2. Intellektual faoliyat natijalarini ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonlarini soddalashtirish.
3. Mamlakatda davlat va jamiyatga yuqori foyda keltiradigan ixtirolar yaratilishi uchun qulay shart-sharoitlar yaratish.
4. Intellektual mulk obyektlarini ro‘yxatdan o‘tkazish bo‘yicha davlat xizmatlarini ko‘rsatish jarayonlarini tartibga soluvchi ma’muriy reglamentlarni ishlab chiqish.
3.4 qismida esa Intellektual mulk obyektlariga bo‘lgan huquqlarni himoya qilish tizimini takomillashtirish
1. Butunjahon intellektual mulk tashkiloti (BIMT) ko‘magida respublikada mualliflik huquqini Internetda himoya qilish bo‘yicha “WIPO Alert” onlayn platformasidan keng foydalanishni yo‘lga qo‘yish.
2. Intellektual mulk sohasida professional yuridik yordam ko‘rsatuvchi patent vakillari faoliyatini yanada jonlantirish.
3. Mulkiy huquqlarni jamoaviy asosda boshqaruvchi tashkilotlar faoliyatini tahliliy o‘rganish, ularni mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni tom ma’noda himoya qiluvchi tashkilotlarga aylantirish choralarini ko‘rish.
4. Tegishli vazirlik va idoralar bilan birgalikda barcha kuch va vositalarni intellektual mulk sohasidagi huquqbuzarliklarni aniqlash va ularning oldini olishga jalb qilish orqali sohada kuchli huquqiy himoyani ta’minlash.
5. Davlat organlari va tashkilotlari faoliyatida litsenziyalangan dasturiy ta’minot vositalaridan foydalanish istiqbollarini ilg‘or xorijiy tajriba asosida tahliliy o‘rganish.
6. Mualliflik huquqlarini himoya qilish, shu jumladan ko‘chirmachilikka (plagiatga) qarshi ayovsiz kurashish maqsadida zarur chora-tadbirlarni amalga oshirish belgilangan.
Umumiy o‘rta ta’lim va kasb-hunar maktablari o‘quvchi-talabalarida intellektual faoliyat natijalarini hurmat qilish hamda ixtirochilik va novatorlik xislatlarini shakllantirish maqsadida intellektual mulk sohasiga oid fan dasturlarini takomillashtirish.Intellektual mulk sohasida yangi avlod darsliklari va o‘quv qo‘llanmalari turkumini yaratish, shu jumladan sohaga oid xorijiy adabiyotlarni o‘zbek tiliga tarjima qilish. Intellektual mulk sohasi bo‘yicha qonunchilik hujjatlaridan xorijliklar ham foydalanishini ta’minlash maqsadida ularning ingliz tiliga tarjima qilinishini ta’minlash.Intellektual mulk sohasining dolzarb masalalari bo‘yicha xalqaro ekspertlar ishtirokida soha xodimlari uchun xorijiy amaliyot, seminar va o‘quv kurslarini tashkil etishni belgilab qo‘ygan. O‘zbekistonda ham Intellektual mulk sohasida sezilarli darajada ko‘plab ishlar amalga oshirilgan. Hozir ham ko‘plab chora tadbirlar amalga oshirilmoqda .
|
| |
