UGLEROD QORASI (QORA):
U mutloq qora kukun. Bu juda nozik taneli elementar
uglerod. Ushbu zarralar diametri 25-400 millimikron
bo’lishi mumkin. U gaz va suyuq uglevodorodlarning kam
yonishi natijasida olinadi yoki bu neftning to’liq
yonmaganligi deb ataladi. U pigmentlarda, siyohlarda va
rezina va rezina ishlab chiqarishda qo’llaniladi.
Uglerodning sun’iy alotroplari.Ularda beshburchak, olti burchakli
kristallar bo’lishi mumkin. Bundan tashqari, u «Bakminstefuleren»
yoki «Bakkibols» nomi bilan ham tanilgan. U 60 ta uglerod
atomidan tashkil topgan molekula. Bundan tashqari, u «Carbon60»
yoki «C60» deb ta’riflanadi. Uning radiusi 1 nanometrga
teng. Fullerenlar kosmosdagi sayyora tumanligida aniqlandi. Ular
yerdan tashqarida borligi isbotlangan eng katta molekulalardir.
UGLERODLI PULATLAR HAQIDA MA'LUMOT:
O'RGANISH UCHUN ASOSIY QO'LLANMA
Karbonat : Bu noorganik birikma yoki metallning karbonat kislota bilan reaktsiyasi
natijasida hosil bo’lgan moddadir. Bu metallar bilan reaktsiyasi natijasida kaltsiy
karbonat kabi tuzlarni hosil qiladi. Difenil karbonat yoki dietil karbonat shakllari
uning organik birikmalar bilan reaktsiyasi natijasida hosil bo’ladi.
Uglerod oksidi : Bu noorganik birikma. Bu gaz yoki suyuqlik shaklida bo’lishi
mumkin; u hidsiz va rangsiz. Yonuvchan, uning alangasi binafsha rangga
ega. Bu zaharli va portlovchi gaz. Spirtli ichimliklar va benzol bilan yaxshi,
suvda ozgina eriydi. U maxsus po’lat ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi.
Karbontetraklorid: bug’i havodan 5 marta og’irroq bo’lgan xlorli, rangsiz,
shirin hidli suyuqligi. U suvda erimaydi. Bu portlovchi emas. Nafas
olganda zaharli bo’lishi mumkin. Sovutgichlarda keng qo’llaniladi.
IshlatilishiUglerod ko’plab sohada ajralmas moddadir. Rivojlangan
mamlakatlar iqtisodiyotining rivojlanish darajasi tarkibida uglerodli
birikmalar bo’lgan mahsulotlar, yoqilg’i, kimyoviy moddalar va dori-
darmonlarni ishlab chiqarish va qayta ishlash bilan bog’liq. Uglerod
birikmalari bilan sintetik mahsulotlar mamlakatlar iqtisodiy rivojlanishida
muhim rol o’ynaydi.U temir va po’lat sanoatida keng qo’llaniladi. Yuqori
o’choqlarda temir rudasini qayatarishda ishlatiladi. Uglerod dioksidi
ichimliklar karbonatlanishida qaytaruvchi sifatida, metallurgiyada uglerod
oksidi ishlatiladi. Uglerod tolasi bardoshli va engil kompozit materialdir, u
avtomobilsozlik va samolyot sanoatida muhim mahsulotdir.Uglerodni
ishlatadigan va tarkibiga kiradigan ba’zi tarmoqlar va mahsulotlar
quyidagilardir: Bosib chiqarish siyohi, temir qotishmalarini qayta ishlash,
po’lat sanoati, yadro reaktsiyasini boshqarish, shinalar, plastmassalar, bo’yoq
pigmentlari, yog ’va hosilalari, qalamlar, elektr stantsiyalarida va
boshqalarda.
|
