Yhte guruh talabasi Xaliljonov Dostonjoning 31-22 yhte guruh talabasi Xaliljonov Dostonjoning Fag’ona Politexnika instituti

UGLERODLI PULATLAR
KIMYOVIY XOSSALARI
Kimyoviy xossalariKovalent
radius ——————-
→
 77 pmIon
radiusi ——————-
→
 16 (+4e) 260
(-4e) 
pmElektrmanfiyligi ——————-
→
2.55 (poling shkalasi
bo‘yicha)Oksidlanish
darajasi ——————-
→
 4, 3, 2,
1, 0, -1, -2, -3, -4Ionlanish
energiyasi ——————-
→
1085,7
(11,25) kJ/mol; (eV)
Termodinamik
faza ——————-
→
 Qattiq
moddaZichlik ( n.sh. da ) —
—————-
→
2.25 g /
sm³Molyar
issiqlikgi ——————-
→
 8,54 
kJ/(K∙mol);Molyar
hajmi ——————-
→
 5.3
mol/sm3;
Oddiy moddaning
termodinamik xususiyatlari

UGLERODLI PULATLAR
INSON HAYOTIDA
Uglerodli pulatlar inson hayotida juda katta
ahamiyatga ega. Ular 
oziq-ovqatlar
,
yog’och
, 
plastik
, 
doktorlik moddalar
va
boshqa sohalarda foydalaniladi. 
Oddiy moddaning kristall panjarasi
Panjara tuzilishi 
→
Gegsagonl Panjara
parametrlari 
→
a=2,46; c=6,71 (grafit);
а
=3,567 (olmos)Boshqa xususiyatlarIssiqlik
o’tkazuvchanligi 
→
(300 K) 1.59 Vt / (m ·
K)CAS raqami 
→
7440-44-0

UGLERODNING TARIXI
Uglerod tarixi haqida aniq ma’lumot yo’q. Biroq, bu qadim
zamonlardan beri ma’lum bo’lgan va ishlatilgan moddadir.
Qadimgi davrlardan beri uglerod ko’mir, olmos va
grafitning bir shakli ekanligi ma’lum bo’lgan. Britaniyalik
kimyogar Garri Kroto 1960-70 yillarda uglerod atomlari va
birikmalari bo’yicha juda batafsil tadqiqotlar, tajribalar
va tadqiqotlar o’tkazdi. Bugungi kungacha olib borilgan
tajribalar va tadqiqotlar natijasida uglerod inson hayoti
uchun muhim element ekanligi aniqlangan.

UGLERODLI PULATLARNING
O'ZGARISHLARI
Erkin holda uglerod tabiiy ravishda olmos va grafit shaklida uchraydi.
Birikma holida karbonatlar ( ohaktosh va dolomit ), yonuvchan
minerallar ko’rinishidagi uglerodning asosiy qismi antrasit (94-97% C),
jigarrang ko’mir (64-80% C), bitum ko’mirlari (76-95% C), slanets (56-
78% C), neft (82-87% C), yonuvchi tabiiy gazlar ( 99% metan ), torf (53-
56% C), shuningdek, asfalt va hokazo atmosfera va gidrosfera bo’ladi
karbonat angidrid CO2 shaklida uchraydi. Uglerod o’simliklar va
hayvonlarda ajralmas qismidir(~ 17,5%).
Uglerodli pulatlarning kimyoviy tuzilishi va xossalari
o’zgarishlarga duch kelishi mumkin. Bu
o’zgarishlar polimerizatsiya, oksigenatsiya va boshqa
kimyoviy jarayonlar orqali amalga oshiriladi.

KIMYOVIY XOSSALARI
Odatda tabiatda uchraydigan metallmas element bo’lgan uglerodning
kimyoviy belgisi C va uning atom raqami 6, atom og’irligi 12.011. U 3727
C eriydi va 4830 C qaynaydi. Uglerod – elementlarning davriy
jadvalidagi 4-A guruhidagi element. U kremniy, germeniy, qalay
va qo’rg’oshin kabi elementlar bilan bir guruhga kiradi. Ushbu guruh
elementlari bir xil xossalarga ega va ularning kimyoviy shakli boshqa
elementlardan farq qiladi.Uni tabiatda va turli xil elementlarga ega
bo’lgan birikmada topish mumkin. To’rt milliondan ortiq birikmalar; ya’ni
95 foiz aralashmalar uglerodni o’z ichiga oladi. Bu ko’plab organik
birikmalarning asosiy tarkibiy qismidir. Olmos va grafit uglerodning eng
toza, kristalli, elementar shakllaridir. Ko’mir, koks va ko’mir kabi tarkibiy
qismlar kamroq uglerodli birikmalardir.

Download 0,49 Mb.