"Ayollarga erkaklar bilan mutlaqo teng huquqlar berish sivilizatsiyalashgan dunyoning eng ishonchli belgisi bo'lishi va insoniyatning intellektual kuchini ikki barobar oshirishi mumkin".
YUNESKO Bosh direktori Odri Azulep xonimning Xalqaro fandagi ayollar va qizlar kuni munosabati bilan maktubi
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan 2015-yil 22-dekabrda qabul qilingan 70/212 A/RES/70/212 rezolyutsiyasiga muvofiq, har yili 11-fevral Xalqaro fan sohasida ayollar va qizlar kuni sifatida nishonlanadi.
BMTning mazkur rezolyutsiyasi dunyoning barcha davlatlarini mavjud muammoga e’tibor qaratishga, fan, texnologiya va innovatsiyalar sohasidagi gender nomutanosibligi sabablarini aniqlashga, ayollar va qizlarni ijtimoiy hayotga jalb etish bo‘yicha tadbirlar dasturlarini tashkil etishga chaqiradi. ilmiy muhit.
Mazkur Qarorning maqsadi ayollar va qizlarning ilm-fandan to‘liq va teng foydalanishi va ishtirok etishiga erishish, shuningdek, gender tengligini ta’minlash va ayollar va qizlarning huquq va imkoniyatlarini kengaytirishdan iborat. Qolaversa, ushbu kunning nishonlanishi xotin-qizlar va qizlarning ilmiy-texnikaviy sohada muhim o‘rin tutishi va ularning faolligini yanada kengaytirish zarurligini eslatib turadi.
Axir, bundan ikki asr oldin Stendal taxallusi bilan tanilgan Anri Beyl gender tengligi nafaqat adolat o'rnatish va qadr-qimmatni hurmat qilish, balki ilm-fan va inson bilimi rivoji uchun qanchalik zarur ekanligini oldindan sezgan edi.
Shubhasiz, 19-asrdan boshlab sezilarli yutuqlarga erishildi. Ammo tan olish kerakki, gender tengsizligining turli ko'rinishlari hali ham butun dunyoda, xususan, ilmiy jamoatchilikda juda sezilarli.
Ilm-fan va gender tengligi rivojlanish maqsadlariga, jumladan, 2030 yilgacha Barqaror rivojlanish kun tartibida belgilangan maqsadlarga erishish jarayonining ajralmas elementlari hisoblanadi. Oxirgi 15 yil ichida jahon hamjamiyati ayollar va qizlarni ilm-fanga jalb etishda sezilarli yutuqlarga erishdi. Shunga qaramay, ayollar va qizlar bu sohada hali ham cheklovlarga duch kelishmoqda.
Ilm-fan va gender tengligi barqaror rivojlanishga erishish uchun juda muhim bo'lsa-da, YuNESKO Statistika Instituti ma'lumotlariga ko'ra, qizlar matematikada o'g'il bolalar kabi yaxshi bo'lsa-da, ayollar tadqiqotchi olimlarning atigi 30 foizini tashkil qiladi.
Farzand tug'ilgandan so'ng, ilm-fan sohasida ayollar kamsitishlarga ko'proq duch kelishadi. Uzoq muddatli harakatsizlik uchun ba'zi muassasalar o'z xodimlarini jazolaydi, ularning reytingini pasaytiradi. Britaniya universitetlaridan biri ushbu masalani o'rganib chiqdi va ma'lum bo'ldiki, jarimaga tortilgan olimlarning 100 foizi kichik bolali onalardir.
Aytish joizki, intellektual va ijodiy salohiyatga ega bo‘lgan ayollar hamon doimiy tengsizlik yoki noto‘g‘ri qarashlar qurboni bo‘lib kelmoqda. YuNESKO Bosh direktori Odri Azule taʼkidlaganidek: “Tarix davomida va shu kungacha fan ayollar haqida unutilgan koʻplab sohalardan biri boʻlib kelgan. Bu holat ayollar va erkaklar o'rtasidagi tengsizlikning davom etishiga olib keladi. YuNESKO ushbu muhim masalani hal etishga to‘liq intilib, butun zanjir bo‘ylab – ta’limdan tortib, ilm-fanda ayollarning jamoaviy vakilligigacha ishlaydi.
birinchidan, ta’lim barcha imkoniyatlarning asosi sifatida, qizlar va ayollarga e’tibor qaratish va ta’lim tizimlarimizdagi tengsizliklarga qarshi erta kurashish”.
Shu sababli, YuNESKO ayol olim va tadqiqotchilarning martaba rivojlanishiga faol yordam beradi, masalan, L'Oréal-YUNESKOning ilm-fan sohasida ayollar mukofoti, bu taniqli olim ayollarga beriladi.
2019-yil mart oyida L'Oréal-UNESCO Ayollar fan mukofoti besh nafar olim ayolga topshirildi. Ilm-fan kelajagi vakili bo‘lgan 15 nafar istiqbolli yosh tadqiqotchi ayol “Rising Talent” mukofoti bilan taqdirlandi.
YuNESKO statistik ma'lumotlariga ko'ra, ayniqsa, kam sonli ayollar axborot va telekommunikatsiya sohasida ishlaydi: ular AKT mutaxassislarining atigi 3 foizini va fan va matematika bo'yicha besh foizini tashkil qiladi.
XXI asrning ulkan muammolari – iqlim o‘zgarishidan tortib texnologiya rivojigacha yengish uchun biz ilmiy ma’lumotlarga tayanishimiz va barcha mavjud resurslardan foydalanishimiz kerak, – dedi YuNESKO rahbari Odri Azule. "Shuning uchun dunyo chuqur xurofot va tengsizliklar qurboni bo'lgan minglab ayollarning aql-zakovati va ijodini e'tiborsiz qoldirmasligi kerak".
Keyingi yillarda O‘zbekistonda xotin-qizlarning davlat tuzilmalari va jamiyat ishlarida keng ishtirok etishi uchun muammolarni hal etish darajasida sharoitlar yaratildi. Ular faoliyatning barcha yo‘nalishlarida tobora yetakchi o‘rinlarni egallab, ta’lim, madaniyat va ilm-fan rivojiga salmoqli hissa qo‘shmoqda.
2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi va Barqaror rivojlanish maqsadlari mamlakatimiz taraqqiyotini ta’minlashda muhim asos bo‘lib, barqaror rivojlanish sohasidagi maqsadlardan biri gender munosabatlarini ta’minlashdan iborat. ayollarning teng huquqliligi va imkoniyatlarini kengaytirish, ya'ni davlat boshqaruvi tizimida ayollarning teng huquqliligini ta'minlash.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Oliy Majlisga Murojaatnomasida ilm-fan va ta’lim sohasini rivojlantirish borasidagi ishlarni izchil davom ettirish va yangi, zamonaviy bosqichga ko‘tarish maqsadida boshlaganimizni bejiz ta’kidlagani yo‘q. , yoshlarimizni chuqur bilimli, yuksak madaniyat va ma’naviyatli shaxs sifatida tarbiyalash, raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish.
Ilmiy kadrlar tayyorlash tizimining rivojlanishi mamlakatimizning izchil taraqqiyotida muhim omil bo‘ldi.
Innovatsion rivojlanish vazirligi hamda Innovatsion rivojlanish va innovatsion g‘oyalarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi tashkil etildi, “Fan va ilmiy faoliyat to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi, unda fan va ilmiy faoliyat sohasining asosiy tamoyillaridan biri bilim erkinligi hisoblanadi. ilmiy ijod va axborot, samaradorlik va ijodiy raqobat.
Respublikamizdagi fan va ta’lim muassasalarida 700 nafardan ortiq ayol fan doktori, olti nafar akademik faoliyat yuritmoqda. O‘zbekiston Fanlar akademiyasi qoshidagi ilmiy muassasalarda uch mingga yaqin oqsoqollar vakillari ilmiy-tadqiqot ishlarini samarali olib bormoqda. O‘zbek olima ayollari kimyo, biotexnologiya, qishloq xo‘jaligi va boshqa ko‘plab sohalarda o‘zining yuksak saviyasini ko‘rsatdi. Ularning intellektual mehnati xorijiy ilmiy markazlar tomonidan yuqori baholanmoqda.
Zulfiya nomidagi Davlat mukofotiga sazovor bo‘lgan 240 nafar qizning 42 nafari ta’lim, 24 nafari ilm-fan yo‘nalishida a’lochi.
Shuningdek, Prezidentning 2020-yil 29-oktabrdagi qarori bilan fanni 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi tasdiqlangan. Unda ilm-fanni moliyalashtirish, sektorlarni boshqarish va kadrlar tayyorlash, infratuzilmani rivojlantirish sohasida innovatsiyalar va maqsadlar ko‘zda tutilgan.
Ta’kidlash joizki, mazkur farmon iqtisodiyot va ijtimoiy sohalarni jadal rivojlantirish, ilmiy, intellektual va moliyaviy resurslarni to‘liq safarbar etgan holda ilmiy-innovatsion salohiyatdan keng foydalanish, mamlakatimizda ilm-fanni uzluksiz isloh qilishning ustuvor yo‘nalishlarini belgilashda muhim ahamiyat kasb etadi. kelajak, mustaqil fikrlaydigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash.
Xulosa o‘rnida, BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrishning Barqaror rivojlanish kun tartibining ba’zi asosiy vazifalari – salomatlikni yaxshilashdan tortib, iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashishgacha bo‘lgan vazifalarni hal etish har bir insonning iste’dodidan foydalanishga bog‘liq, degan so‘zlarini qayd etmoqchiman. Bu ayollarni ushbu sohalarga yanada ko‘proq jalb etish demakdir. Ilmiy-tadqiqot faoliyatining xilma-xilligi iqtidorli tadqiqotchilar safini kengaytiradi, yangi istiqbollar, iste'dodlar va ijodkorlikni keltirib chiqaradi.
Kamila Olimova
Bosh mutaxassis
Milliy markaz
O‘zbekiston Respublikasi
inson huquqlari
internetdan olingan surat
Добавлено: 11.02.2021
ОГЛАВЛЕНИЕ ДИССЕРТАЦИИдоктор социологических наук Сухомлинова, Марина Валерьяновна Dissertatsiya mazmuni Sotsiologiya fanlari doktori Suxomlinova, Marina Valerianovna
Ayollarning ijtimoiy faolligi jamiyat barqaror rivojlanishi omili sifatida: O‘zbekistonda aniq sotsiologik tadqiqotlar asosida”
tadqiqot mavzusining dolzarbligi. Zamonaviy mustaqil O‘zbekiston o‘zining yangilanish yo‘lini tanlab, insonparvar fuqarolik jamiyati, barqaror ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga asoslangan demokratik huquqiy davlat qurish, jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuv va huquqiy davlat qurishga ishonch bilan intilib, barqaror rivojlanishning global konsepsiyasiga qo‘shildi. axborot maydoni.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida mustahkamlab qo‘yilgan strategik yo‘naltirish tizimida inson ustuvorligini e’tirof etish, ijtimoiy adolat va umuminsoniy rozilik, ma’naviyat va milliy o‘zlikni anglash yo‘lida davlatimiz erkak va ayolning teng huquqliligini ta’kidlaydi, ularning teng huquq va erkinliklari tamoyillari. Bugungi jahon madaniyati va umuman insoniyat tsivilizatsiyasi XXI asr boshiga kelib, o‘zgarishlar davrini, o‘z taraqqiyotining navbatdagi bosqichini boshidan kechirmoqda.
Mamlakat Prezidenti I.A. Karimov mamlakatning demokratik taraqqiyot yo‘li va ilg‘or dunyo bilan hamkorlik yo‘lini belgilar ekan, “Bizning ko‘z o‘ngimizda zamonaviy dunyoning geosiyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy axborot-kommunikatsiya imidjiga tub o‘zgarishlar olib keladigan chuqur jarayonlar ro‘y bermoqda” [50] deb ta’kidlagan edi. , p. 255]. 50. Каримов И.А. Избранный нами путь - это путь демократического развития и сотрудничества с прогрессивным миром. - Ташкент: Узбекистон, 2003. Т. 11. -255 с.
Ijtimoiy va ekologik muammolarning global tabiatini hisobga olgan holda, hech qachon bo'lmaganidek, mahalliy geopolislarni umumiy taqdir va muammolarni hal qilish yo'llarini ham milliy, ham xalqaro miqyosda izlash birlashtiradi. Shu munosabat bilan, "Bugungi kunda jahon jamiyatining 1987 yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti huzuridagi Atrof-muhit va rivojlanish bo'yicha xalqaro komissiyasi ("Bruntlend komissiyasi") tomonidan ishlab chiqilgan barqaror rivojlanish kontseptsiyasidan ko'ra ko'proq o'ylangan va muvofiqlashtirilgan strategiya yo'q. 125].
Umuman olganda, jamiyatning barqaror rivojlanishi kontseptsiyasi insoniyatning umumiy manfaatlarini tan olish g'oyasi bo'lib, uning doimiy ahamiyati shundaki, u butun insoniyat erisha oladigan jamiyat holatini yaratishga urinishdir. inklyuziv oila a'zolari sifatida birgalikda ahillikda yashash [123, b. 125].
Идя по собственному пути обновления и прогресса, наша страна присоединилась к данной глобальной концепции, определив социально ориентированный характер правовой и социальной защиты человека, формируя его духовно-нравственное становление. С целью осуществления данных идей в последние годы в республике созданы различные правовые институты: Институт Омбудсмана, Национальный Центр по правам человека РУз, Институт мониторинга действующего законодательства, Центр по пропаганде правового просвещения, Центр по изучению прав человека, Центр по изучению общественного мнения, а также ряд ННО соответствующего профиля.
Mamlakatimiz ham o‘ziga xos yangilanish va taraqqiyot yo‘lidan borar ekan, insonni huquqiy va ijtimoiy himoya qilishning, uning ma’naviy-axloqiy kamolotini shakllantirishning ijtimoiy yo‘naltirilganligini belgilab, ushbu global konsepsiyaga qo‘shildi. Bu g‘oyalarni amalga oshirish maqsadida keyingi yillarda respublikada turli huquqiy institutlar: Ombudsman instituti, Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Milliy markazi, Amaldagi qonun hujjatlari monitoringi instituti, Huquqiy targ‘ibot markazi tashkil etildi. Ta'lim, Inson huquqlarini o'rganish markazi, Jamoatchilik fikrini o'rganish markazi, shuningdek, tegishli profildagi bir qator NNTlar.
Ayni paytda Toshkent shahrida o‘ndan ortiq, respublika miqyosida esa 50 dan ortiq xotin-qizlar jamoat birlashmalari faoliyat ko‘rsatib, xotin-qizlar harakati kengaymoqda. Xalqaro xotin-qizlar harakati va nodavlat xotin-qizlar tashkilotlari faoliyatiga oid koʻplab xalqaro huquqiy hujjatlar va maʼlumotlar Oʻzbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan keyingina keng jamoatchilikka maʼlum boʻldi [223, s. 78-89].
Respublikamiz Markaziy Osiyoda birinchilardan bo‘lib xotin-qizlarning huquqlarini tasdiqlovchi va ularni himoya qilish bo‘yicha davlatlarning harakat rejasini belgilovchi “Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha shakllariga barham berish to‘g‘risida”gi BMT Konvensiyasiga qo‘shildi. Xuddi shu vazifa “Tenglik, taraqqiyot, tinchlik manfaatlari yoʻlidagi harakatlar” shiori ostida oʻtkazilgan IV Butunjahon ayollar konferentsiyasida (XXR, Pekin, 1995 yil sentyabr) asosiy vazifalardan biri sifatida shakllantirildi. Xalqaro huquqning umume'tirof etilgan tamoyillari va normalari jamiyatimiz huquqiy tizimining ajralmas qismi ekanligi ayollar huquqlarini tushunish uchun muhim ahamiyatga ega. Bu borada Prezidentning so‘nggi Farmonini alohida ta’kidlash joiz
O‘zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Xotin-qizlar qo‘mitasi faoliyatini qo‘llab-quvvatlash borasidagi qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi 2004 yil 25 maydagi [34] va Vazirlar Mahkamasining mazkur Farmon ijrosini ta’minlash chora-tadbirlari dasturi to‘g‘risidagi qarori [34]. 23].
Bu faktlarning barchasi insonlar, ijtimoiy guruhlar va butun o‘zbek jamiyatining ijtimoiy faolligining yaqqol dalilidir, uning namoyon bo‘lishi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan demokratik va tarkibiy o‘zgarishlar sharoitida haqiqatan ham mumkin bo‘ldi. Shu bilan birga, dissertatsiyada mamlakatning o'tish davridagi ijtimoiy taraqqiyotning tarixiy bosqichini aniq ko'rib chiqqan holda, ijtimoiy rivojlanishning mashhur paradigmasini hisobga olgan holda ilmiy tahlil qilinadi, unga ko'ra rivojlanish - bu orqaga qaytarilmas o'zgarishlar jarayonidir. yangi sifat, yangi tizimning paydo bo'lishi, biz hozir xronologik bo'lib qolamiz.
Shu munosabat bilan, dissertatsiyada bugungi kunda yangi avlod paydo bo'lganligi, yangi ijtimoiy institut "ijtimoiy faoliyat" o'zini namoyon qilganligi, tarixiy davr belgilari aholining ayol qismini yangi sifatda ma'qullaganligi haqidagi fikrni tasdiqlaydi: eng faol va ayollar. jamiyatning ijtimoiy harakatchan qismi. Bu borada nafaqat taraqqiyot, balki jamiyatning yangi bosqichga ko‘tarilishi ham tabiiydir. Biroq jamiyat taraqqiyotining mantiqi shundan iboratki, faqat bir yo‘nalishdagi taraqqiyot butun ijtimoiy tizimning orqaga qaytishiga olib kelishi muqarrar.
Gipotetik jihatdan, bu yerda insoniyatning najoti quyidagilarda yotadi, deb taxmin qilish mumkin: uning rivojlanishiga barqarorlik berish, tabiat va jamiyat, o‘tmish, hozirgi va kelajak o‘rtasidagi uyg‘unlik; avlodlar uzluksizligining yuqori sifatli mexanizmini yaratish, o'ta samarali ko'rsatkichlarga erishishda optimallikni topish, jamiyat salohiyatini, shu jumladan odamlar, guruhlar (ayollar) ijtimoiy faolligini safarbar qilish. “Ayollarning ijtimoiy salohiyati ularning faollik salohiyatini anglatadi. Ayollarning band bo'lgan ijtimoiy salohiyati jamiyatning ijtimoiy faolligini oshiradi: ayollarning salohiyati qanchalik yuqori bo'lsa, butun jamiyatning salohiyati shunchalik yuqori bo'ladi va aksincha" [177, s. 75].
177. Женщины Узбекистана / Ж. Отв. ред. P.A. Убайдуллаева. Вып. 111. -Ташкент: Центр изучения общественного мнения «Ижтимойи фикр», 2002.
34. Указ Президента РУз «О дополнительных мерах по поддержке деятельности Комитета женщин Узбекистана» от 25 мая 2004 г. //' Народное слово. № 109. 27 мая, 2004.
223. Холматова М.Х., Садыкова С.А. Эпоха и женщина // Женщина. Право. Общество. - Т., 1999. - С. 78-89.
123. Мантатов В.В. Стратегия разума: экологическая этика и устойчивое развитие. В 2-х т. - Улан-Удэ, 1998. Т.1. - 208 с.
2015-yil dekabr oyida BMT Bosh Assambleyasi 11-fevralni Xalqaro fandagi ayollar va qizlar kuni sifatida nishonlash to‘g‘risidagi rezolyutsiyani qabul qildi. Maqsad ularning ilm-fanga to‘liq va teng kirishi va ishtirokini ta’minlashdan iborat.
Oxirgi 15 yil ichida jahon hamjamiyati ayollar va qizlarni ilm-fanga jalb etishda sezilarli yutuqlarga erishdi. Biroq, bu sohada ularning ishtirokini cheklaydigan to'siqlar hali ham mavjud. Bunga mavjud gender noto'g'ri qarashlari va stereotiplari kiradi. Nima sababdan, jumladan, ayol olimlarning ulushi yetarlicha yuqori emas. Misol uchun, dunyoda tadqiqotchilar orasida go'zal yarmining vakillari 30 foizdan kamroqni tashkil qiladi. Ilmiy-texnika fanlarini tanlagan talaba qizlarning ulushi ham past. Shu bilan birga, ta'lim, sog'liqni saqlash, ijtimoiy va gumanitar fanlar sohalari asosan "ayollar" bo'lib qolmoqda.
Xotin-qizlar va qizlarning ilm-fanga to‘liq va teng kirishiga erishish, shuningdek, gender tengligi va imkoniyatlarini kengaytirishni ta’minlash maqsadida yuqoridagi qaror qabul qilindi. Ushbu muhim hujjat dunyoning barcha davlatlarini mavjud muammoga e’tibor qaratishga, fan, texnika va innovatsiyalar sohasida gender nomutanosibligining sabablarini aniqlashga harakat qilishga, ayollar va qizlarni ijtimoiy hayotga jalb etish bo‘yicha tadbirlar dasturlarini tashkil etishga chaqiradi. ilmiy muhit.
Gender tengligiga erishish, xotin-qizlarning huquq, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta’minlash, jamiyat va davlat hayotidagi rolini kuchaytirish Yangi O‘zbekiston davlat siyosatining muhim yo‘nalishi hisoblanadi. Xususan, xotin-qizlarni ilmiy faoliyatga keng jalb etish, ularning dastur ishlab chiqish va innovatsion g‘oyalarini qo‘llab-quvvatlash borasida salmoqli ishlar amalga oshirilmoqda.
Shunday qilib, 2020-2021-yillarda Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’limni muvofiqlashtirishning yagona elektron tizimida ro‘yxatga olingan va ilmiy-tadqiqot faoliyati bilan shug‘ullanayotgan ayollar soni 2456 nafarni tashkil etdi. Ulardan 1185 nafari asosiy doktorantura, 80 nafari doktorantura, 964 nafari mustaqil tadqiqotchilar (RS). Bundan tashqari, 110 nafar ayol mustaqil tadqiqotchi (B5) sifatida roʻyxatga olingan, 117 nafari tadqiqotchi stajyor sifatida ishga qabul qilingan. 2019-2021-yillarda O‘zbekiston Innovatsion rivojlanish vazirligi Innovatsion rivojlanish va innovatsion g‘oyalarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan vatandoshlarning ishlanmalari va startap loyihalarini amalga oshirish uchun 12 milliard so‘mdan ortiq mablag‘ ajratdi.
Bugun O‘zbekistonning olima xotin-qizlari fizika, matematika, biotexnologiya sohalarida yaxshi natijalarni ko‘rsatmoqda. Masalan, Innovatsiyalar vazirligi tomonidan o‘tkazilgan “Olima ayollar uchun grantlar” amaliy va innovatsion loyihalar tanloviga 2020-yilda xotin-qizlar tomonidan 1,7 trillion so‘mlik 111 ta ilmiy loyiha taqdim etildi. 40 ta loyiha bo‘yicha dastlabki texnik ekspertiza natijalariga ko‘ra ijobiy xulosa chiqarilib, to‘qqizta loyiha o‘n milliard so‘mdan ortiq moliyalashtirildi.
“Techno Girl”, “TechWomen” kabi xalqaro ilmiy loyihalarda ayollar faol ishtirok etayotgani e’tiborga molik. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Polimerlar kimyosi va fizikasi instituti, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Immunologiya va inson genomikasi instituti, O‘zbekiston tarixi davlat muzeyi va O‘zbekiston Respublikasi Fondlari institutiga ayollar rahbarlik qiladi. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi kutubxonasi. Bu xotin-qizlarning akademik ilm-fan va butun mamlakatimiz taraqqiyotidagi o‘rni alohida ekanligidan dalolat beradi.
Davlatimiz rahbari Xalqaro xotin-qizlar kuniga bag‘ishlangan tantanali marosimda ta’kidlaganidek, bugungi kunda barcha soha va tarmoqlarda xotin-qizlarning o‘rni va ta’siri ortib bormoqda. Mamlakatda band aholining 45 foizini ayollar tashkil etishi yorqin tasdig'idir.
Ular orasida taniqli davlat va jamoat arboblari, xususan, o‘nlab senator va deputatlar, vazir va hokimlar, O‘zbekiston Qahramonlari, akademiklar, professorlar, xalq shoirlari, O‘zbekiston xalq o‘qituvchilari va xalq artistlari, nodavlat notijorat tashkilotlari faollari bor.
Ayni paytda respublikada boshqaruv tizimida ayollarning ulushi 33 foizni tashkil etadi. 1500 ga yaqin vatandoshimiz rahbarlik lavozimlarida ishlaydi.
Aytish joizki, qizlarni ko‘proq ilm-fanga jalb etishda ilm yetakchisi sifatida zamondoshlarimizning o‘rni beqiyos.
Hatto Abdulla Avloniy ham shunday yozgan edi: “Qizlar hammadan ko‘ra ilm olishga intilsinlar, chunki ular shu ilmga ega bo‘lsalar, kelajak avlodni tarbiyalaydilar”.
Darhaqiqat, rivojlangan jamiyatda taraqqiyot va sivilizatsiya darajasini xotin-qizlarga bo‘lgan munosabat, ular uchun yaratilgan imkoniyatlar belgilaydi.
Koronavirus infeksiyasining avj olishi ayol tadqiqotchilarning SDOS-19 ga qarshi kurashning turli bosqichlarida, virus haqidagi bilimlarni chuqurlashtirishdan tortib, sinov usullarini ishlab chiqish va vaktsina yaratishgacha bo‘lgan muhim rolini yaqqol ko‘rsatdi. Shu bilan birga, pandemiya ayol olimlarga, ayniqsa, erta martabaga salbiy ta'sir ko'rsatdi va shu tariqa ilm-fan sohasida mavjud gender tengsizliklarining kengayishiga hissa qo'shdi, bu esa ayollar va qizlarni ilm-fan sohasida qo'llab-quvvatlash bo'yicha yangi siyosat, tashabbuslar va mexanizmlar orqali hal qilinishi kerak. .
Bugun O‘zbekistonda xotin-qizlarning o‘z bilim va salohiyatini namoyon etishi, sohada samarali mehnat qilishi uchun sharoit yaratilgan. Iste’dodli vatandoshlarimiz har tomonlama qo‘llab-quvvatlanmoqda, chunki bilimli ayol har qanday jamiyatning qudratli manbaidir. Ilm-fan bilan shug‘ullangan inson esa nafaqat o‘z umrini bag‘ishlagan soha, balki butun mamlakat rivojiga katta hissa qo‘shadi. Zero, davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, zamonaviy bilim, iste’dod, yetakchilik fazilatlariga ega fidoyi ayollar xalqimizning oltin fondidir.
Kamola Xudjamova,
Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universitetining doktoranti.
Manba: “Pravda Vostoka”, 2022 yil 10 fevraldagi 30(29800)-son
|
