Мажлисга Мурожаатномаси
• Мамлакатимизда илм-фанни янада равнақ топтириш, ёшларимизни
чуқур билим, юксак маънавият ва маданият эгаси этиб тарбиялаш,
рақобатбардош иқтисодиётни шакллантириш борасида бошлаган
ишларимизни жадал давом эттириш ва янги, замонавий босқичга
кўтариш мақсадида мен юртимизда 2020 йилга “Илм, маърифат ва
рақамли иқтисодиётни ривожлантириш йили”, деб ном беришни
таклиф этаман.
• Биринчи навбатда, қурилиш, энергетика, қишлоқ ва сув хўжалиги,
транспорт, геология, кадастр, соғлиқни сақлаш, таълим, архив
соҳаларини тўлиқ рақамлаштириш лозим. Шунингдек, “Электрон
ҳукумат”
тизимини,
амалга
оширилаётган
дастурлар
ва
лойиҳаларни танқидий қайта кўриб чиқиб, барча ташкилий ва
институционал масалаларни комплекс ҳал этиш зарур.
Raqamli iqtisodiyot nima?
Prezident Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlis Senati va Qonunchilik palatasiga qilgan
Murojaatnomasida “2020-yil – Ilm- ma’rifat va raqamli iqtisodiyot yili” deb e’lon qilindi.
Shundan keyin fuqarolarda “raqamli iqtisodiyot” atamasi haqida ko‘plab savollar tug‘ila boshladi.
Raqamli iqtisodiyot – bu iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy aloqalarni raqamli texnologiyalarni
qo‘llash asosida amalga oshirish tizimidir. Ba’zida u internet iqtisodiyoti, yangi iqtisodiyot yoki
veb-iqtisodiyot degan terminlar bilan ham ifodalanadi.
1995-yilda amerikalik dasturchi Nikolas Negroponte “raqamli iqtisodiyot” terminini amaliyotga
kiritdi. Hozirda bu istilohni butun dunyodagi siyosatchilar, iqtisodchilar, jurnalistlar, tadbirkorlar –
deyarli barcha qo‘llamoqda. 2016-yilda Butunjahon banki dunyodagi raqamli iqtisodiyotning
ahvoli haqida ilk marta ma’ruza e’lon qildi (“Raqamli dividendlar”).
Raqamli iqtisodiyotning oddiy iqtisodiyotdan farqi nimada?
Raqamli iqtisodiyot – bu noldan boshlab yaratilishi lozim bo‘lgan qandaydir boshqacha
iqtisodiyot emas. Bu yangi texnologiyalar, platformalar va biznes modellari yaratish va ularni
kundalik hayotga joriy etish orqali mavjud iqtisodiyotni yangicha tizimga ko‘chirish deganidir.
Raqamli iqtisodiyotning belgilari va qulayliklari?
Belgilari:
yuqori darajada avtomatlashtirilganlik;
elektron hujjat almashinuvi;
buxgalterlik va boshqaruv tizimlarining
elektron integratsiyalashuvi;
ma’lumotlar elektron bazalari;
CRM (mijozlar bilan o‘zaro munosabat
tizimi) mavjudligi;
korporativ tarmoqlar.
Qulayliklari:
To‘lovlar uchun xarajatlar kamayadi (masalan,
bankka borish uchun yo‘lkira va boshqa
resurslar tejaladi).
Tovarlar va xizmatlar haqida ko‘proq va tezroq
ma’lumot olinadi.
Raqamli dunyodagi tovar va xizmatlarning
jahon bozoriga chiqish imkoniyatlari katta.
Feedback (iste’molchi fikri)ni tez olish hisobiga
tovar va xizmatlar jadal takomillashtiriladi.
Tezroq, sifatliroq, qulayroq.
Raqamli iqtisodiyotning afzalliklari va kamchiliklari?
Afzalliklari:
ishlab chiqarishda mehnat samadorligini
oshishi;
kompaniyalarning raqobatbardoshligini
o'sishi;
ishlab chiqarishdagi harajatlarning
kamayishi;
yangi ish o'rinlari yaratilinishi;
yangi zamonaviy kasblar paydo bo'lishi;
kambag'allikni yengish va ijtimoiy
tengisizlikni yo’qolishi.
Kamchiliklari:
Kiber
hujum
xavfi,
shaxsiy
ma'lumotlar
himoyasi bilan bog'liq muommolar;
"raqamli
qullik"
(millionlab
insonlar
ma'lumotlaridan
keyinchalik
ularni
o'zlarini
tutishini boshqarish uchun foydalanish);
ishsizlikni
oshishi,
axborot
texnoloiyalarini
rivojlanishi va uni tadbiq qilinishi ortidan bir
qancha sohalar va kasblar yo'q bo'lib ketishi
mumkin.
Raqamli iqtisodiyot O'zbekistonda
Dunyo mamlakatlari kabi O'zbekistonda ham raqamli iqtisodiyot rivojlanmoqda. Kundalik
hayotimizga axborot texnologiyalarni tadbiq qilinishi ortidan oddiy
insonlar uchun ko'plab
imkoniyatlar yaratilmoqda. Hozirga kunda uydan chiqmasdan ko'plab oziq-ovqat mahsulotlari va
taomlariga buyurtma berishimiz, ularni uyimizgacha yetkazib berishlari mumkin.
Lekin shuni ta'kidlash kerak-ki, O'zbekistonda raqamli iqtisodiyot O'zbekiston potensialiga
nisbatan bir necha barobar sekinroq rivojlanmoda. Ya'ni imkoniyat bor, kerakli resurslar mavjud
lekin rivojlanish ancha sust. Bunga sabab sifatida raqamli iqtisodiyotni O'zbekistonda rivojlanishini
bir qancha to'siqlarini ko'rsatib o'tish mumkin.
• ko'plab sohalardagi monopoliya;
• internet tezligini pastligi va uni sifatsizligi;
• axborot texnologiyalari sohasida qonununchilikning zamondan orqada qolganligi;
• fuqarolarda kompyuter savodxonligining o'ta pastligi;
Raqamli iqtisodiyot O'zbekistonda
• qonunchilikning shaffof emasligi;
• axborot
texnologiylari
bo'yicha
mutaxassislarning
yetishmasligi
yoki
ularni
boshqa
mamlakatlarga ketib qolishi;
• axborot madaniyati, axborot gigiyenasi pastligi;
• axborot texnologiyalari xavfsizligi yaxshi emasligi;
• boshqaruv organlarida sohani tushunadigan mutaxassislarning kamligi yoki(ba'zilarida) ularning
umuman yo'qligi;
• ilm-fan va ayniqsa aniq fanlarning rivojlanishi sustligi(yoki rivojlanishdan to'xtab qolganligi).
Yuqorida keltirilgan muommolar bosqicha-bosqich, tizimli, dunyo tajribasidan kelib chiqib hal
qilinsa, O'zbekiston ham bemalol raqamli iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda n biri bo'la oladi.
Давлат хокимияти ва ташкилотларда АКТдан фойдаланишдан
мақсад
ташкилотларни
биргаликда
ишлаш
тезлиги
ва
самарадорлигини ошириш ҳамда фуқароларга хизмат кўрсатишни
ташкил этишдан иборат.
Миллий рақобатдошлик
Бошқариш самарадорлигини ошириш
Ахборот коммуникация технологияларидан фойдаланиш
Интерактив хизматларни ривожлантириш
|
