Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Қарорлари

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Қарорлари
Ўзбекистон Республикаси Алоқа, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат 
қўмитаси ҳузуридаги «Электрон ҳукумат тизимини ривожлантириш маркази» ҳамда «Ахборот 
хавфсизлигини таъминлаш маркази»фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида 
(2013й.)
Интерактив давлат хизматлари кўрсатишни ҳисобга олган ҳолда Интернет тармоғида 
Ўзбекистон Республикасининг Ҳукумат портали фаолиятини янада такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида (2012 й.)
Давлат ва хўжалик бошқаруви, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари ходимларининг малакаси ва 
кўникмаларини оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар ҳамда уларни ишда компьютер 
техникаси ва ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш юзасидан аттестациядан 
ўтказиш тартиби тўғрисида (2011 й.)
Интернет тармоғида Ўзбекистон Республикасининг ҳукумат порталига ахборотларни тақдим этиш 
ва жойлаштириш тартиби тўғрисида (2009 й.)
Давлат ва хўжалик бошқаруви, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг ахборот-коммуникация 
технологияларидан фойдаланган ҳолда юридик ва жисмоний шахслар билан ўзаро ҳамкорлигини 
янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида (2007 й.)
«ZiyoNet» ахборот тармоғини янада ривожлантириш тўғрисида (2005 й.)
Компьютерлаштиришни янада ривожлантириш ва ахборот-коммуникация технологияларини 
жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида (2002 й.)
Тошкент ахборот технологиялари университети (ТАТУ) фаолиятини ташкил этиш тўғрисида 
(2002 й.)

IT texnologiyalar bu nima?
IT — ingliz tilidan olingan «Information Technology» so‘zlarining qisqartmasi bo‘lib, o‘zbek
tilida «Axborot texnologiyalari» deb yuritiladi. Shunday bo‘lsa ham, biz bu so‘zni IT ko‘rinishida
talaffuz qilamiz va ishlatamiz.
Information Technology bu — axborotni hosil qilish, uni yig‘ish, tarqatish, saqlash, qayta
ishlash, himoyalash kabi vazifalarni bajaruvchi hisoblash texnikasidir. Hozirgu kunda hisoblash
texnikasi vazifasini kompyuter bajarmoqda, shunday ekan IT so‘zi ishlatilganda asosan kompyuter
texnologiyasi tushuniladi.

IT texnologiyalar bu nima?
Nazariy ma’lumotlar bilan tanishib oldik, xo‘sh hayotda bu so‘z bilan nimalarni bog‘lashimiz
mumkin?
• Muloqot paytida (ijtimoiy tarmoqlar, messenjerlar, elektron pochta, chat,…);
• Axborot olish chog‘ida (xabarlar, ob-havo ma’lumotlari,…);
• Axborotni qayta ishlashda (matematik amallarni bajaruvchi dasturlar, grafiklar, video, yozuv,…);
• O‘qish jarayonida (elektron kitoblar, interaktiv darslar, qo‘llanmalar,…);
• Dam olishda (kinolar, musiqalar, o‘yinlar,…).
Demak, hayotimiz shu so‘z bilan chambarchas bog‘liq ekan. Qanday ish qilishimizdan
qat’iy nazar, hattoki dam olayotganimizda ham IT hizmatlaridan foydalanar ekanmiz. Oddiy mobil
telefonimiz ham IT qurilma hisoblanadi, chunki biz bu qurilmada qandaydir ma’lumotlar saqlaymiz.

Dastur nima? Dasturchi kim?
Dastur - biror-bir muammoni yechish, vazifani
bajarish
maqsadida
maxsus
sintaksisga
ko'ra
yozilgan kodlar jamlanmasi.
Dasturchi -
bu hozirgi davrda eng kerakli
sohalardan biri bo‘lib, jahon bozorida o‘z o‘rniga ega.
Kompyuterlarga qo‘yiladigan OT (operatsion
tizim) larning turlari bor, ulardan har biri uchun dasturlarni muayyan bir dasturlash tilida yaratgan
ma’qul.
Hozirda ko‘pchilik qiziqadigan va istiqboli porloq kasblardan biri dasturchilikdir. Lekin uning ham
tarmoqlari ko‘p va har xil tizimlar uchun dasturlar, ilovalar, saytlar yoki o‘yinlar turli dasturlash tillari
yordamida yasaladi.

Dasturlash texnologiyalari turlari?
Dasturlash texnologiyalari asosan quyidagi kategoriyalarga bo’linadi:
• Desktop development (C, C++, C#, JAVA, PYTON, SWIFT … )
• Web development (HTML, CSS, JAVASCRIPT, NODE JS, PHP, JAVA, GO, PYTHON …)
• Mobile development (ANDROID, IOS, WINDOWS, JAVA …)
• Database development (MYSQL, SQL LITE, MICROSOFT SQL, ORACLE, POSTGRE SQL ….)
• Game development (C++, UNITY …)

Dastur tuzish uchun qaysi dasturlash tilini tanlagan yaxshi?
Windows uchun:
Windows’ga dasturlar yaratish uchun eng qulay til bu C# hisoblanadi. Hozircha ushbu tilga
munosib raqobatchi yo‘q, chunki u sinalgan va ayni damda TIOBE ko‘rsatkichlarida o‘z o‘rniga ega. 
2020 yilning 9 yanvari holatiga ko‘ra, C# tilining qo‘llanishi 2.05% ga oshgan, bu Python va
Java’dan ham yuqori. Uning qulay interfeysi maktabda o‘rgatiladigan Borland Delphi 7 ga ham 
o‘xshab ketadi.
XULOSA: Windows uchun C# dasturlash tili ma’qul.
MacOS uchun:
MacOS uchun eng ko‘p talab qilinadigan til bu — Swift bo‘ladi. Bu o‘ta mukammal til, uning
yordamida chiroyli interfeysli dasturlar yaratish mumkin. Swift uchun eng yaxshi matn muharriri
shubhasiz XCode. Swift shu yil +0.61% ga o‘zgargan.
XULOSA: MacOS uchun Swift dasturlash tili yaxshi.
Barcha platformalar uchun:
Barcha platformalar uchun universal dasturlash tili — Java. TIOBE reytinglarida Java 
birinchilikni hech kimga bermayapti, chunki u chinakamiga ko‘p platformali va mukammal til. 
Java’da nafaqat Dekstop dasturlar, balki Android uchun ilovalar yaratish mumkin. Ammo bu haqida
quyiroqda gaplashamiz.
XULOSA: Barcha platformalar uchun Java dasturlash tilini qo‘llash mumkin.

Dastur tuzish uchun qaysi dasturlash tilini tanlagan yaxshi?
Mobile development (mobil dasturlash)
Dunyo bo‘ylab juda ko‘plab kishilar smartfonlardan foydalanishadi. Bu esa mobil dasturlarga
talab katta degani. Mobil OTlarning ham o‘z turlari bo‘lib, ular Android, iOS kabi turlarga bo‘linadi
Android
Yuqorida Java’dan Android uchun ham foydalansa bo‘ladi, degan edik. Uning Corona SDK
freymvorki ayni muddao. U orqali rekord darajada qisqa fursatda dasturlar, o‘yinlar, ilovalar
yaratish mumkin.
XULOSA: Android uchun Java qulay.
iOS
iOS uchun Swift desak adashmaymiz, u ham Java kabi ko‘p platformali. iOS uchun dastur
yaratishda ko‘p dasturchilar Swift’ni ishlatishadi, chunki unga yaxshi konkurent yo‘q. To‘g‘ri, bu
borada Objective-C ham yaxshi, lekin uning funsionalligi va dunyodagi o‘rni biroz past, TIOBE’da
ham reytingi tushib bormoqda (-0.85%).
XULOSA: iOS uchun Swift eng zo‘ri.

Dastur tuzish uchun qaysi dasturlash tilini tanlagan yaxshi?
Web development (saytlar yaratish)
Bu soha uchun juda ko‘p dasturlash tillarini misol qilish mumkin. Ammo Web Development’da
ham sohalar mavjud bo‘lib, bular Back-End va Front-End hisoblanadi.
Back-End
Saytning bu bo‘limi insonning ichki organlariga qiyoslaymiz. Back-End qismi Front-End'dagi
narsalarni chiqarishda yordam beradi. Back-End ko‘proq server bilan ishlaydi.
— Katta kompaniyalar uchun sayt
Agar katta kompaniyalar bilan shartnoma asosida sayt tuzish uchun eng yaxshi til bu – Ruby. 
Odatda katta kompaniyalar o‘zlariga Java, C# kabilarni ma’qul ko‘rishadi.
— Kichik sayt yoki frilans
Bu soha uchun eng yaxshisi — PHP. Dunyodagi barcha saytlarning 80% foizi PHP dasturlash
tilida qilingan. Agar o‘zingiz uchun biror sayt yaratmoqchi yoki frilanser bo‘lmoqchi bo‘lsangiz, PHP
qulay.
— Startap yoki kichik kompaniyalar
Odatda bu uchun Django, Rust, Node JS, Go larni ishlatishadi. Ammo Python mukammalligi va
qulayligi bois, uni ko‘p joyda ishlatish mumkin. Python’ning Django freymvorki ham bugungi kunda
eng mashhuri bo‘lib, GitHub’da 49.3k yulduzga ega.

Dastur tuzish uchun qaysi dasturlash tilini tanlagan yaxshi?
Front-End
Saytning tashqi ko‘rinishi bilan yaxshi ishlashda fantaziya muhim rol o‘ynaydi. Uning uchun
HTML, CSS, JS, BootsTrap kabi tillarni bilish kerak (Ro‘yxtda HTML va CSS dasturlash tili emas).
Gamedev (o‘yinlar yaratish)
Bugungi kunda geymer va zadrotlarning soni ortishi tufayli, o‘yinlarga ehtiyoj katta. 
Kompyuterdan ko‘pchilik aynan o‘yinlar uchun foydalanadi. Shubhasiz, o‘yinlar yaratish uchun eng
yaxshi dasturlash tili C++ hisoblanadi. Agar Android uchun o‘yin qilmoqchi bo‘lsangiz, Unity «o‘yin
dvijogi» yordamga keladi.

IT mutaxassislari va ularga bo‘lgan talablar;
Axborot texnologiyalari sohasidagi ishlar dunyo
bo‘ylab eng yuqori haq to‘lanuvchi ishlar qatoriga
kiradi. Maosh yuqoriligi jihatidan, boshqa sohalarda
bo‘lgani kabi, birinchi o‘rinda direktorlar turadi. 
Ammo ko‘pincha IT-kompaniyalarda ham oddiy dasturchilar va dasturiy ta’minot ishlab
chiquvchilarning ish haqlari ayrim bo‘lim boshliqlarinikidan balandroq bo‘lishi mumkin.
Keling, yaxshisi, «Moyo obrazovaniye» sayti yaqinda e’lon qilgan ma’lumot – Rossiyadagi
dasturchilarning oylik maoshlari reytingini ko‘rib chiqsak. Eslatib o‘tamiz – ish haqlari so‘mda
ko‘rsatilgan.

IT mutaxassislari va ularga bo‘lgan talablar;
Lavozimi
O‘rtacha
maosh
Eng yuqori
maosh
Java bo‘yicha yetakchi dasturchi
18 423 000
26 151 000
Oracle bo‘yicha yetakchi dasturchi
16 045 000
23 770 000
1C bo‘yicha yetakchi dasturchi
15 450 000
23 770 000
PHP bo‘yicha yetakchi dasturchi
15 450 000
23 770 000
C# bo‘yicha yetakchi dasturchi
14 490 000
20 200 000
C++ bo‘yicha yetakchi dasturchi
14 262 000
21 390 000
Java bo‘yicha dasturchi
14 856 000
23 770 000
Oracle bo‘yicha dasturchi
14 262 000
21 390 000
iOS bo‘yicha ishlab chiquvchi
13 662 000
21 390 000
C++ bo‘yicha dasturchi
13 075 000
20 203 000
Android bo‘yicha ishlab chiquvchi
13 075 000
20 203 000
Delphi bo‘yicha dasturchi
12 475 000
17 823 000
Python bo‘yicha dasturchi
12 475 000
19 016 000
PHP bo‘yicha dasturchi
11 405 000
21 390 000
JavaScript bo‘yicha dasturchi
11 288 000
17 823 000
Xo‘sh, yuqoridagi raqamlarni ko‘rib, sizning ham dasturchi bo‘lgingiz, yoki farzandingizni shu
sohaga yo‘naltirgingiz kelib qoldimi?

Dasturlashni o‘rganuvchilar uchun onlayn resurslar to‘plami
Siz dasturlashni o‘rganishga kirishdingiz. Swift haqida eshitganmisiz, Node.js haqidachi, Ruby
nima? Bular haqida hech narsa bilmaysiz, lekin juda muhim atamalar ekaniga aqlingiz yetyapti, 
shundaymi?
Ushbu takliflarimiz sizga dasturlashni o‘rganish uchun asqotadigan onlayn resurslardir. Ular turli
tillardan dasturlash asoslarini o‘rgatadi.
Sololearn
O‘tilgan kursni baholashning reyting tizimi, bu albatta sizni yangi muvaffaqiyatlarga
rag‘batlantiradi. Mazkur kursda siz Python, C#, Java, Ruby, Swift va boshqa bir qator tillarda
dasturlarni o‘rganasiz.

Dasturlashni o‘rganuvchilar uchun onlayn resurslar to‘plami
The Odin Project
Mazkur resurs sizga zamonaviy veb-texnologiyalarni o‘zlashtirib olishga yordam beradi, so‘ngra
mukammal va sifatli loyihalarni yarata olasiz. O‘quv kursiga quyidagi tillar kiradi: Ruby (+ freymvork
Ruby on Rails), JavaScript va HTML/CSS. Shuningdek, vido seriyasi ham bor,keyin albatta ishga
qabul qilinasiz.
Codecademy
Bu sizga Python, JS, PHP, Ruby, HTML va CSS, Java va SQL kabi tillarda dasturlashning bepul
kurslarini taklif etadi. Shunga o‘xshash resursarlar orasida auditoriyasi katta va eng ommaviy
sanaladi, Bunga sabab, u har xil kurslardan iborat ekanidir. Masalan, videoma’ruza formatlarida.

Dasturlashni o‘rganuvchilar uchun onlayn resurslar to‘plami
Code School
Code School skrinkastlarni o‘rganish va Ruby, JavaScript, iOS-ishlanmalar, HTML/CSS
haqida hikoya qiladigan videodarslar uchun foydalaniladi. Kontentlarning katta qismi anchayin
tajribali dasturchilar uchun mo‘ljallanganiga qaramay, boshlavchalar uchun dasturlash asoslari
haqida bepul kurslar ham mavjud.
Coursera
Foydalanuvchilarga taniqli universitetlardan to‘liq bepul onlayn kurslarni taklif etadi. Kurslar
videoga yozilgan ma’ruzalardan iborat bo‘lib, ulardan keyiinchalik ham foydalansangiz bo‘ladi. 
Ustunlik taraflari bisyor: Turli mavzudagi ma’ruzani topa olasiz va istagan vaqtda o‘rgana olasiz.

Dasturlashni o‘rganuvchilar uchun onlayn resurslar to‘plami
Bento
Bu resurs StackOverflow dastuurchilari tomonidan yaratilgan va tarmoq orqali eng yaxshi
yo‘riqnomalarni beradi, masalan, video, interaktiv mashg‘ulotlar va o‘qish uchun materiallar. Bento 
tekin va materiallarni mantiqan ketma-ketlikda uzatadi.
Treehouse
Interaktiv platforma, HTML, CSS, Java, PHP (WordPress), Objective-C, JavaScript va Ruby
tillarida yozilgan saytlarni va veb-ilovalarni o‘rgatadi. Materiallarni namoyish etadi va
tushuntiradi,testlari esa o‘rganlaringizni mustahkamlashga yordam beradi.
CareerFoundry
Mazkur kurs soha ekspertlari tomonidan yozilgan frontend- va bekend-ishlanmalar haqidagi
materiallarni o‘zida jamlagan. Talabalar har kuni mashg‘ulot o‘tishi mumkin. 

Dasturlashni o‘rganuvchilar uchun onlayn resurslar to‘plami
Udacity
Udacity
Stenford universitetining Computer fanlari kursi hisoblanadi. O‘qitish videodarslar
shaklida o‘tiladi va testlari ham bor, yana uyga vazifa ham olasiz.
HTML5Rocks
Buni Google yaratgan. Turli muammolarni yechishda yordam beradigan tekin darslar to‘plami.
Videoda ko‘p hollarda, diagrammalar va yo‘riqnomalar, foydali maslahatlar ham bor.
The Code Player
Mazkur resurs o‘ziga xos vazifalarni hal etish jarayonini namoyish qiladigan bepul videolar
kolleksiyasi hisoblanadi. Ushbu resursning muhimligi shundaki, foydalanuvchilar kod yozish
jarayonini kuzatib tura oladi, ulgurmasa kuzatish tezligini o‘zgartirish mumkin.

Dasturlashni o‘rganuvchilar uchun onlayn resurslar to‘plami
Khan Academy
Kodlar yordamida ijod qilishni o‘rganmoqchi bo‘lgan odamlar uchun juda mos keladi. Ushbu
bepul platformada ekspertlar tomonidan turli-tuman mavzuda yaratilgan darslar namoyish qilinadi.
Code Avengers
Bu kurs yaxshi-yu, lekin video yo‘riqnomasi yo‘qligi yomon. JavaScript, HTML va CSS tillarini
o‘rgatadi. Mazkur sayt yosh dasturchilar uchun yaxshi maydonga aylangan.
Programmr
Bu haqiqatan ham video darslarsiz dasturlash tilini o‘rganish va biror-bir PO’ ni yuklab oladigan
brauzer
muhitidir. Umuman, olgan bilimni sinab ko‘rish uchun juda yaxshi joy. Resursda
shuningdek turli musobaqalar ham uyushtiriladi.

Dasturlashni o‘rganuvchilar uchun onlayn resurslar to‘plami
TryRuby
Ushbu platforma oldingisiga juda o‘xshash, faqat Ruby ma’ruza tilida. Saytning dizayni yoqimli,
o‘qish jarayonini esa hamma tushinadi.
Hexlet
Dasturlashning turli sohalari bo‘yicha rus tilidagi resurs. O‘qitish dasturi videoma’ruza, testlar va
uy vazifalaridan iborat. Boshlavchi dasturchilar uchun ayni muddao.
Codebra
Bu sayt veb-dasturlar bo‘yicha eng ko‘p uqitish kurslariga ega.
HTML+CSS+JS standart
to‘plamidan tashqari, PHP, Python, jQuery va Bootstrap bo‘yicha ham dasrlar o‘tish mumkin.
freeCodeCamp
Veb-dasturlashtirishni o‘qitadigan eng yirik xorijiy resurslardan biri hisoblanadi. O‘qitish bepul,
kurs dasturi esa materialga boy.

E’tiboringiz uchun raxmat!