Zamonaviy darajasi

45 
“....raqamli texnologiyaning xususiyatlarini tushunish va o‘rganish, raqamli 
ta’lim jarayonlarining umumiy qonuniyatlarini va ularning turli sohalarda 
ko‘rinishining alohida tomonlarini o‘rnatish uchun hozirgi kunda ilmiy bilimlarning 
turli sohalarida qo‘llanadigan, lekin hozircha raqamli ta’lim jarayonlarining umumiy 
nazariyasi yagona ilmiy metodologiyasi bilan bog‘lanmagan, taqamli ta’lim 
jarayonlari bilan bog‘liq bo‘lgan hozirgacha shakllangan bir qancha tasavvurlarni 
qaytadan ko‘rib chiqish lozim bo‘ladi” degan fikrga qo‘shilmasdan bo‘lmaydi. 
Shunga ko‘ra, pedagogik hodisalarni ko‘rib chiqish uchun raqamli texnologiya 
tushunchasini doimiy harakatda bo‘lgan, yig‘iladigan, qayta ishlanadigan, 
saqlanadigan, uzatiladigan va tizim tomonidan foydalaniladigan (yoki foydalanish 
mumkin bo‘lgan) ma’lumotlar deb hisoblash mumkin. 
Raqamli texnologiyaning metodologik qiymati, fundamentalligi, universalligi 
undan asos bo‘luvchi g‘oya sifatida foydalanish imkonini beradi. Aynan shu 
yondashuv raqamli ta’lim jarayonlarini yagona nuqtai nazardan ko‘rib chiqish 
imkonini beradi. 
Shaxsning barcha ko‘rinishlari 
raqamli texnologiyaga
tayanadi va raqamli 
ta’lim jarayonlarini o‘zida aks ettiradi. N.A.Sirelchukning xaqqoniy ravishda 
ta’kidlashicha: “Raqamli texnologiyaning o‘zini bilish subektidan tashqarida 
tasavvur ham qilish mumkin emas, u.... raqamli texnologiyani, bilimlarni, 
ma’nolarni yaratuvchi va foydalanuvchi hamda ularning asosida rivojlanish va o‘z-
o‘zini rivojlantirishning amaldagi agenti bo‘lib qoladi....”
Raqamli ta’lim muhiti nazariyasining yuqori evristik imkoniyatlari 
pedagogik hodisalarning raqamlili tabiatini ochish, ta’lim jarayonining uslubiy-
didaktik ta’minotining xususiyatlarini aniqlash, pedagogik raqamlashgan 
axborotlarni baholashni amalga oshirish va uning asosida ta’lim jarayonini 
optimallashtirish imkonini beradi. 
Ta’limiy faoliyat
boshqa har qanday pedagogik asosdagi jarayon kabi, o‘z 
tabiatiga ko‘ra raqamlidir, chunki u turli xil 
raqamlashgan axborotlar
bilan amallar 
bajarishni nazarda tutadi. Bundan tashqari 
ta’limiy faoliyat
uni qayta ishlashdan 
iborat bo‘lib, V.Gasparskiyning fikricha, voqe’likni o‘zgartirishning 
raqamli
tayyorgarligidir. 
Fan va amaliyot rivojlanishining hozirgi sharoitlarida pedagogikaning fan 
sifatidagi chegaralarini aniqlash va pedagogik hodisalarni tavsiflash, tushuntirish va 
oldindan aytib berish uchun ishonchli vositaga ega bo‘lish bilan birga har bir 
pedagogik tushunchani aniqlashtirish lozim Bu maqsad uchun pedagogik vosita 
sifatida biz tomonimizdan 
raqamli texnologik yondashuv
tanlandi. 
Shunday bo‘lsa-da, olimlarning bu muammoga yuqori darajadagi 
qiziqishlariga qaramay, hozirgi kunga kelib, ta’limga raqamli texnologik 
yondashuvning ilmiy asoslari va uning evristik salohiyati hozircha aniqlanmagan, 
ilmiy izlanish metodlari ishlab chiqilmagan, hal qilinishida raqamli ta’lim muhiti 
nazariyasining qoidalari qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan pedagogik muammolar 
doirasi aniqlanmagan. 
O‘qitishga bo‘lgan axborotli yondashuv nuqtai nazardan uning tashqi 
(o‘qitishning kommunikativ tomonlarini ta’minlovchi 
raqamli ta’lim jarayonlar
) va 

46 
ichki ko‘rinishi (atrofning ta’sir ko‘rsatishi ostida tinglovchilarning mental 
darajasida yuz beruvchi 
raqamli ta’lim jarayonlar
) ko‘rib chiqilishi lozim.
Ta’lim jarayoni raqamli tomonining qiymati zaruriy turli-tumanlikning 
ob’ektiv qonuniyati bilan aniqlanadi, u esa, har qanday o‘qitish tizimi faqat olingan 
raqamlashgan axborot asosidagina maqsadli faoliyat ko‘rsatishini ta’kidlaydi. 
Tinglovchilarning bilish faoliyatini boshqarishning muammolari orasida 
quyidagilar ayniqsa qiziqroq: o‘quv axborotlari hajmini aniqlash, o‘quv mehnatining 
sarfi, o‘quv predmetlarini o‘rganishning ketma-ketligi, o‘qitishga sarflanadigan 
vaqtni me’yorlashni asoslash. 
Bundan tashqari, raqamli texnologik yondashuv, raqamli ta’lim jarayonining 
turli bosqichlarini tanlashda tinglovchilarning o‘quv faoliyatlarini tashkil etish 
usullari sifatidagi o‘qitish metodlari tushunchasini kengaytirish imkonini beradi. 
Ta’kidlash 
muhimki, 
pedagogikada 
raqamlashtirishning 
umumiy 
konsepsiyasining qo‘llanilishi, ta’lim jarayonini pedagogik tadqiq qilishning 
an’anaviy yo‘nalishini uning ishtirokchilarining raqamli-ta’limiy muammolari 
jarayoni bilan almashtirish imkonini beradi. 
Belgilash lozimki, hozircha raqamli-ta’limiy faoliyatning ozgina bo‘lsa ham 
to‘liq va bir butun konsepsiyasi mavjud emas. U o‘zining rivojlanish bosqichida 
turibdi.
Pedagogik hodisalardagi raqamli ta’lim jarayonlarni ta’lim jarayonida 
axborotni olish, o‘zgartirish, uzatish va o‘zlashtirish nuqtai nazaridan ko‘rib 
chiqamiz. Raqamli texnologik yondashuvni nazariy umumlashtirish sifatida asos 
(bazis), g‘oya va natijalarni ajratib olamiz.
Raqamli texnologik yondashuvning nazariy asoslarining bu tuzilmasini 
quyidagicha tavsiflaymiz:
−
Hozirgi zamon jamiyatini raqamlashtirish tendensiyalari;
−
Empirik negiz (raqamli axborotni uzatish, qayta ishlash, saqlash, 
o‘zgartirish tajribasi, uni umumlashtirish va qonuniyatlari);
−
Nazariy negiz: konseptual qoidalar, falsafiy, didaktik, psixologik, 
informatika va h.k. tushunchalar.
Raqamlashtirish
ilmiy-texnika rivojlanishining ilg‘or tendensiyalaridan biri 
sifatida zamonaviy jamiyatning ko‘pgina tomonlarini qamrab olgan. Raqamlashgan 
axborot industriyasi, raqamli texnologiyalari jadal ravishda yaratilmoqda.

Download 399,41 Kb.