Zamonaviy gelioissiqxonalarining statsionar rejimda issiqlik energetik parametrlarini hisoblash natijalari

Download 0,79 Mb. Pdf ko'rish
bet	3/7
Sana	26.01.2024
Hajmi	0,79 Mb.
	#146184

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
22-27

Keywords

Uzakov Gulom Norboevich
2
- Doctor of Technical Sciences, Professor

1
Bukhara Engineering Technological Institute, Bukhara city, Uzbekistan
2
Karshi engineering-economics institute,
Karshi city, Uzbekistan
Abstract. The article presents the method of calculating the heat load of modern solar
greenhouses and the analysis of the results. The seasonal change of the heating power required for the
heater in the greenhouses with polyethylene film and polycarbonate glass cover was studied depending
on the outdoor air temperature and solar radiation. In a greenhouse with a useful area of 100 m2, the
maximum value of heat load is 18.0 kW in a two-layer polyethylene layer, and 13.0 kW in a
polycarbonate coating, that is, it is easier to reduce by 1.38 times, 25-28%.
Keywords: thermal energy, fuel consumption, solar energy, heat load, outside air temperature,
temperature-humidity mode, stationary mode.
Kirish
Issiqxona xoʻjaliklari va himoyalangan tuproq inshootlarida optimal harorat-namlik rejimini
yaratish muhim muhandislik masalalari boʻlib, katta miqdorda yoqilgʻi-energiya resurslari sarfini
talab qiladi. Soha mutaxassislari tomonidan olib borilgan tadqiqot ishlari natijalari shuni koʻrsatadiki,
bir sotixli maydonda ega boʻlgan plyonkali issiqxonalarda optimal harorat rejimini oʻrnatish uchun
sutkasiga 40-50 m
3
tabiiy gaz, yoki 52-65 kg koʻmir yoqilgʻisi sarflanadi. Zamonaviy issiqxonalarida
isitgich mavzusi davomida 1 m
2
maydonda nisbatan 3-4 GJ
issiqlik energiyasi va 60-80 kvt/soat elektr
energiyasi sarflanishi aniqlangan [1, 2, 3, 4, 5].
Oʻzbekiston janubiy hududlarida joylashgan Qashqadaryo va Buxoro viloyatlarida quyosh
energiyasining potensiali yuqori boʻlib, undan issiqxonalarining isitish tizimidan foydalanish hamda
quyosh va biomassa energiyasi asosidagi energetik qurilmalarni joriy etish dolzarb hisoblanadi.
Jahonda Turkiya, Eron, Italiya, Rossiya va boshqa mamlakatlarda issiqxona xoʻjaliklari boʻyicha
zamonaviy texnologiyalar joriy qilingan [6, 7, 8, 9, 10].
Eron issiqxonalarida yetishtiriladigan mahsulotlar oʻgʻitlar va kimyoviy pestitsidlarga koʻproq
bogʻliqligi sababli qishloq xoʻjaligining energiya isteʼmoli tarkibida sezilarli oʻrin egallaydi. Eron
issiqxonalarida bodring va pomidor yetishtirishda bir yilda mos ravishda gektariga 243 va 275 t.sh.yo.
energiya sarflanadi. A. Ahmadbeyki va boshqalarning tadqiqotlarida energiya samaradorligi, atrof-
muhitga taʼsiri va yalpi energiya talabini hisobga olib, issiqxona ekinlarini yetishtirish uchun turli
omillarni nazorat qilish va ekologik sharoitlarni yaxshilash talab qilinadigan yuqori energiya sarfi
bilan bogʻliqligi ilmiy asoslangan. Issiqxonalarda bodring va pomidor yetishtirishda bir yilda mos
ravishda gektariga toʻgʻri keladigan energiya isteʼmoli natijalari mos ravishda 405,4 va 412,9 GJ/ga
ni tashkil etishini koʻrsatdi. Isteʼmol qilinadigan energiya resurslar orasida dizel yoqilgʻisining ulushi
60% dan ortiq. Issiqxonada bodring va pomidor yetishtirishning energiya samaradorligi natijalari
pomidorning energiya samaradorligi (0,55) bodringnikidan (0,26) yuqori ekanligini koʻrsatdi. Qayta
tiklanmaydigan energiya shakli bodring (2,8 GJ/t) va pomidor (1,3 GJ/t) uchun eng yuqori energiya
isteʼmoliga ega. Bundan tashqari, qayta tiklanadigan energiya manbalari hisoblangan biomassa va
suv energiyalari ikkinchi va uchinchi darajalarda boʻlib bodring va pomidor uchun mos ravishda 18,7
MJ/t va 8,12 MJ/t boʻlgan eng past ulushni tashkil qiladi (1-rasm).

INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR Vol.52, No. 4, 2023
ISSN 2181-4732
24
1-rasm. Bodring va pomidor ishlab chiqarishda energiya manbalarining ulushi.
Lekin ushbu yoʻnalishda koʻp sonli tadqiqotlar olib borilganligi va samarali natijalarga
erishganligiga qaramay hozirgi vaqtda issiqxonalarda anʼanaviy energiya resurslarini tejash va
barqaror energiya taʼminotini yaratish asosiy muammo hisoblanadi. Shu sababli, ushbu maqolada
zamonaviy issiqxonalarning turli qoplamali variantlarida issiqlik yuklamasining oʻzgarishi tahlil
qilindi. Ishning maqsadi Oʻzbekiston Janubiy hududlari iqlim sharoitida turli qoplamali
gelioissiqxonalarning issiqlik yuklamasini aniqlash va energiya tejamkor variantlarini asoslashdan
iborat. Chunki, issiqxonalarda optimal harorat-namlik rejimini yaratish bevosita shaffof qoplamani
issiqlik-fizik parametrlariga bogʻliq hisoblanadi.
Ushbu tadqiqot ishida issiqxonalarning issiqlik yuklamasini shaffof qoplamaning turiga,
materialning issiqlik-fizik parametrlari va atrof-muhitning haroratiga bogʻliqligi oʻrganilgan.

Download 0,79 Mb.

1 2 3 4 5 6 7

Download 0,79 Mb.

Pdf ko'rish