• To’rt valentli element bo’lgan
    		•

    Yarim o`tkazgichlarga umumiy ta`rif




    Download 0,71 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet2/4
    Sana04.12.2023
    Hajmi0,71 Mb.
    #110798
    1   2   3   4
    Bog'liq
    Abdusalomov Xurshid elekrtonika

    Yarim o`tkazgichlarga umumiy ta`rif 
    Solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi bo‘yicha metallar va dielektriklar orasidagi 
    holatida bo‘lgan moddalar yarim o‘tkazgichlarga kiradi. Ularning solishtirma 
    elektr o‘tkazuvchanligi 10-8 dan 105 sm/m gacha bo‘ladi va metallarga qaraganda 
    xarorat ko‘tarilgan sari uning miqdori oshib boradi. 
    Yarim o‘tkazgichlar ko‘p sonli moddalar guruxini tashkil etadi. Ularga quyidagi 
    kimyoviy elementlari kiradi: germaniy, kremniy, bor, uglerod, fosfor, oltingugurt, 
    margimush selen, kul rangli qalay, tellur, yod, ba’zi kimyo birlashmalar va ko‘p 
    sonli organik moddalar. 
    Elektronikada yarim o‘tkazgichli materiallarning cheklangan soni qo‘llaniladi. 
    Bu birinchi navbatda kremniy va galliy arsenididir. Margimush, bor, fosfor kabi 
    qator moddalar qorishma (aralashmalar) sifatida ishlatiladi. Elektronikada 
    qo‘llaniladigan yarim o‘tkazgichlar ancha va takomillashgan kristallik tuzulishga 
    ega, ularning atomlari fazoda bir-birovidan o‘zgarmas masofalarda aniq davrli 
    ketma-ketlikda joylashgan bo‘lib, kristallik panjarani tashkil qiladi. Yarim 
    o‘tkazgichlar elektronikasida eng ko’p tarqalgan – germaniy va kremniy – 

    panjaralari olmos turidagi tuzilishga ega. Bunday panjarada moddaning har bir 
    atomi huddi shunday to‘rt atom bilan o‘ralgan bo‘lib, to‘g‘ri tetraedrning 
    cho‘qqisida joylashgan. 
    Kristallik panjarada joylashgan har bir atom elektrik neytraldir. Panjara 
    tugunlarida atomlarni ushlab turuvchi kuchlar kvantomexanik harakterga ega; ular 
    o‘zaro xarakatlanuvchi atomlarning valentli elektronlarini almashuvi hisobiga 
    paydo bo‘ladi. Atomlarning shunday aloqasi kovalentli aloqa deb nomlanadi, uning 
    yaratilishi uchun bir juft elektronlar kerak bo‘ladi. To’rt valentli element bo’lgan 

    Download 0,71 Mb.
    1   2   3   4




    Download 0,71 Mb.
    Pdf ko'rish