БМИ ишининг ҳажми ва структураси. БМИ бешта бобдан, хулоса ва фойдаланилган адабиётлар рўйхатидан иборат. бетдан иборат қўл ёзма шаклда келтирилган та расм ва та жадвал мавжуд. Фойдаланилган адабиётлар рўйхати та номдан иборат.
Моддий техника база. Кутубхоналардаги илмий-техник адабиётлар ва ҚМИИ “Технологик жараёнларни бошқариш ва автоматлаштириш” кафедрасининг комньютерларидан фойдаланилган.
I-BOB. Менерал ўғитлардан карбамид ишлаб чиқариш жараёнини баёни
Карбамид ишлаб чиқариш жараёни тавсифи Karbamid ishlab chiqarish texnologiyasi
Olim A.I.Bazarov tomonidan 1968 yilda ammiakning karbonat angidrid bilan uzaro
ta’sirida sodir bo’ladigan qaytar jarayon kashf etilgan:
2NНз + С02 NН2СООNН4 NН2СОNН2 + Н20
Natijada ammoniy karbamat va uning parchalanishi natijasida karbamid, xalq tili bilan aytilganda mochevina deb ataladigan modda hosil bo’ladi. Xozirgi paytda bu jarayondan butun dunyo amaliyotida foydalaniladi.
Karbamidning xossalari
Karbamid — karbonat kislotaning diamid tuzi bo’lib, mochevina deb ham ataladi. U rangsiz, xidsiz kristall modda bo’lib, 25°S dagi zichligi 1330 kg/m3 ga teng, 132,7°S da suyuqlanadi. Texnik mahsulot esa oq yoki sarg’ish rangli ignasimon rombik prizmatik shakldagi kristallardan iboratdir. Suyuqlanish xaroratigacha atmosfera bosimida qizdirilganda ammiak gazi ajralib chiqishi bilan parchalanadi. Bu jarayonda dastavval ammoniy sianat hosil bo’ladi, so’ngra sianat kislota va ammiakgacha parchalanadi:
(NН2)2СО NН4ОСN НОСN + NНз
Karbamid ishlab chiqarishi texnologik jarayonlari Oddiy sianat kislotasini karbamid bilan ta’sirlashishi
Oddiy sianat kislotasi karbamid bilan ta’sirlashib biuret hosil qiladi:
НОСN + (NН2)2СО NН2СОNНСОNН2
Ammiak ishtirokida biuret hosil bo’lishi sekinlashadi, lekin karbamidning o’zaro ta’siridan ham biuretlanish reaksiyasi sodir bo’lishi davom etaveradi:
2(NН2)2СО NН2СОNНСОNН2 + NН3
Ammoniy nitrat qo’shilganda esa karbamid turg’unlanadi (stabillanadi).
1.1.-rasmda ((NН2)2СО-NНз-Н2О sistemasining xolat diagrammasi keltirilgan. Karbamid suvda, spirtda va suyuq ammiakda yaxshi eriydi. Uning to’yingan suvli eritmasida 20°S xaroratda 51,8%, 600S; da 71,9% va 120°S da 95,0% (NН2)2СО bo’ladi.
(NН2)2 СО
|
