|
Gidrometeorologik FVlar, ularning kelib chiqish sabablari
|
| bet | 3/3 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 2,58 Mb. | | #245319 |
35.Gidrometeorologik FVlar, ularning kelib chiqish sabablari
Gidrometeorologik favqulodda vaziyatlar (FVlar) - bu atmosferik va suv resurslariga bog‘liq tabiiy hodisalar bo‘lib, ular katta zarar keltirishi, inson hayoti va mulkiga tahdid solishi mumkin. Quyida gidrometeorologik FVlar va ularning kelib chiqish sabablari keltirilgan:
1. To‘fonlar va suv toshqinlari:
- Sabablari: Kuchli yomg‘irlar, daryolar va ko‘llarning toshishi, muzlarning erishi, dengiz sathining ko‘tarilishi. Geografik joylashuv va iqlim o‘zgarishi ham bu jarayonlarni kuchaytirishi mumkin.
2. Tropik bo‘ronlar va siklonlar:
- Sabablari: Okean sathida suvning yuqori harorati va atmosferaning quyi bosim sharoitlari bo‘ronlar va siklonlarning paydo bo‘lishiga olib keladi. Bu hodisalar ko‘pincha kuchli shamollar, kuchli yomg‘irlar va dengiz to‘lqinlari bilan birga keladi.
3. Qurg‘oqchilik:
- Sabablari: Yog‘ingarchilikning uzoq muddat davomida yetarli darajada bo‘lmasligi, iqlim o‘zgarishi, yomon suv boshqaruvi va tabiiy resurslardan noto‘g‘ri foydalanish.
4. Sel va surilishlar:
- Sabablari: Ko‘p miqdorda yomg‘ir yog‘ishi yoki muz erishi natijasida tog‘lardan suvning tez oqishi, tog‘li hududlarda yer qatlamlarining beqarorligi. Sel va surilishlar ko‘pincha erlarning eroziyasi, o‘rmonlarning kesilishi va yerning noto‘g‘ri foydalanishi bilan bog‘liq.
5. Bo‘ron va dovullar:
- Sabablari: Atmosferada kuchli bosim farqlari natijasida shamolning tezligi va yo‘nalishi o‘zgaradi. Dovullar ko‘pincha kuchli yomg‘irlar, dolu va momaqaldiroqlar bilan birga keladi.
6. Issiqlik to‘lqinlari:
- Sabablari: Atmosferadagi yuqori bosimning uzoq muddat davomida saqlanishi natijasida haroratning juda yuqori darajada ko‘tarilishi. Iqlim o‘zgarishi va global isish issiqlik to‘lqinlarining tez-tez va uzoq davom etishiga olib kelishi mumkin.
7. Qor bo‘ronlari va qattiq sovuq to‘lqinlari:
- Sabablari: Arktik yoki subarktik hududlardan sovuq havo massalarining oqimi, atmosferada yuqori bosimning saqlanishi. Bu holatlar ko‘pincha kuchli qor yog‘ishi va sovuq shamollar bilan birga keladi.
Gidrometeorologik FVlarning kelib chiqishini tushunish va ularga tayyor bo‘lish uchun quyidagi choralar amalga oshirilishi kerak:
- Ilmiy-tadqiqot faoliyatini rivojlantirish: Gidrometeorologik hodisalarni oldindan bashorat qilish va monitoring qilish uchun ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish.
- Favqulodda vaziyatlar rejalari: Favqulodda vaziyatlarga tayyorgarlik rejalari ishlab chiqish va muntazam ravishda mashg‘ulotlar o‘tkazish.
- Xabardorlikni oshirish: Aholi orasida xabardorlikni oshirish va ularni to‘g‘ri harakat qilishga o‘rgatish.
- Infratuzilmani mustahkamlash: Suv resurslarini boshqarish, ekologik barqarorlikni ta’minlash va inshootlarni mustahkamlash orqali tabiiy hodisalar ta’sirini kamaytirish.
Bu chora-tadbirlar yordamida gidrometeorologik favqulodda vaziyatlarning zararlarini kamaytirish va ularning oldini olish mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar
"Xavfsizlikni Tahlil Qilish" - John J. Nance
"Hayot xavfsizligi va boshqarish" - Charles D. Reese
"Xavfsizlikning Asosiy Prinsiplari" - E. Scott Geller
lex.uz sayti
Internet saytlari
|
| |
