13 ma'ruza. Quymakorlik asoslari

1 
13 - ma'ruza. Quymakorlik asoslari 
§1. Quymakorlik haqida asosiy tushunchalar
§2. Quyma matеriallariga qo’yiladigan talablar. 
§3. Qumli qoliplarda quyma olish jarayoni. 
§4. Quymakorlikda ishlatiladigan pechlar va qurilmalar 
§5. Quymalarda uchraydigan nuqsonlar va ularning sabablari 
§6. Quyma nosozliklarini aniqlash va yo’qotish usullari 

2 
Suyuq metallni shakli xomaki yoki detalga 
o’xshagan maxsus qolipga 
quyib fasonli (shakldor) xomakilarni yoki detallarni olish bilan 
shug’ullanadigan soha quymakorlik deyiladi. 
Qotgandan keyin metall qolip shaklini saqlab qoladi. Olingan xomaki 
quyma deyiladi. 
Quymakorlik 
–bu quyma shaklini takrorlaydigan qolipni tayorlab, 
unga suyultirilgan metalni quyib, qolipni ajratib quyma olish jarayoni.
Metallni kristallanish va qotish jarayonida quymalarning mexanik va 
ekspluatatsion (ishlatish jarayondagi) hossalar shakllanadi.
Quyish yoli bilan massasi , bir necha grammdan 300 tonnagacha, 
uzunligi bir necha sm dan 20 m gacha devor qalinligi 0,5 
– 500 mm 
gacha xilma-xil quymalar olish mumkin. 
Masalan silindr bloklarini, porshenlarni, tirsakli vallarni, reduktor 
qutilari va qopqoqlarni, tishli 
g’ildiraklarni, dastgoh staninalarini, prokat 
stanlarning staninalarni, turbina kurraklarini.
§1. Quymakorlik haqida asosiy tushunchalar 

3 
Quymalarni olish texnologiyasi 
bo’yicha bir nechta usullar mavjud: 
qumli qoliplarda, metall qoliplarda, qobiqli qoliplar yordamida,
eruvchan modellar yordamida, bosim ostida,
markazdan qochma usuli yordamida quymalarni olish 
Qaysi usulni 
qo’llash quymalar soniga, quyma sirtlariga va aniqligiga 
qo’yiladigan talablarga, iqtisodiy Область применения того или иного 
способа литья определяется объемом производства, требованиями 
к геометрической точности и шероховатости поверхности отливок, 
экономической целесообразностью и другими факторами. 

Quymalarni olish uchun
qora metallarning qotishmalari: kul rang 
cho’yan, bolg’alanuvchan cho’yan 
va boshqa 
cho’yanlar; 
uglerodli va legirlangan 
po’latlar,
rangli metallar qotishmalari: mis qotishmalari (bronza va latunlar), rux, 
alyuminiy va magniy qotishmalari; 
yuqori temperaturada eriydigan metall qotishmalari: titan, molibden, 
volfram va boshqalar.