1
13-modul. Polimer materiallari.
Rеja:
1. Polimer materiallarning xususiyatalari,
xossalari, ularning nazariy asoslari va
tasnifi.
2. Plastmassalar, klassifikatsiyasi va qo„llanilish sohalari.
Hozirgi zamon texnika va texnologiyasini yaratishda
metallar mashinasozlikning
nisbiy puxtalikka,
korroziya bardoshlikka, texnologiklikka kuygan ba‟zi talabalarga javob
bermay qo„ydilar. Bundan tashqari an‟anaviy mashinasozlik materiallarining zaxiralari
borgan sari kamayib, ularni olish qimmatlashib ketayapti.
Shuning uchun kerakli xususiyatli yangi materiallarni uylab topish lozim bo„lib
qoldi. Bu
muammoni hal qilishda sintetik, tabiiy va sun‟iy bog„lovchilar asosida yangi
materiallarni olish alohida o„rin to„tadi. Keng tarqalgan va perspektiv materiallar qatorida
plastik massalar, rezina, yegochli plastiklar, keramik materiallar va boshqalar bor.
Bular orasida har xil matritsalar asosidagi kompozitsion materiallar alohida o„rin
to„tadi. Kompozitsion materiallar uz ichiga olgan materiallar
xossasini qaytaribgina
kolmay hech qaysi tashkil etuvchiga to„g„ri kelmaydigan xususiyatlariga ega.
Kompozitson materiallarni ishlab chiqarishni birdaniga ko„payib ketganligining sababi
ham shunda.
Polimerlar strukturasi va klassifikatsiyasi
Yuqori molekulalar birikmalar juda ko„p past malekulyar birikmalaridan tuzilib,
o„zaro asosiy valentlik bog„lanish kuchlari bilan bog„langan.
Katta molekulalari
(makromolekulalar) bir xil strukturali zvenolardan tuzilgan birikmalar polimerlar deb
ataladi. Bunday molekulalarning massasi 500 dan 1 000000 gachani tashkil etadi.
Polimerlar
molekulalarida asosiy zanjir mavjud. Bular juda ko„p sonli atomlardan
qurilgan. Yon (biqin) zanjir esa ancha qisqa. Chizig„iy makromolekula
qurilish sxemasi
quyida berilgan.
