|
30– variant Raqamli banklar tizimi tushunchasi. Raqamli bank
|
| Sana | 06.03.2023 | | Hajmi | 22.83 Kb. | | #44393 |
Bog'liq raqamli bank ishi Axborot texnologiyalari va jarayonlarni matematik modellashtirish, 6-ma`ruza. Ta’lim resurslarini ishlab chiqishda audio va video m, 210 ижроси, 1.Komp qurilmalari, 1475effa-0ff8-47c4-a7c1-16af8018908b (1), Toxirova til va muloqot asb 2, 1. falsafa turmush tarzi va dunyoni anglash usuli reja, 6RI59wtmMWI0YNqm7aghIar1jD4BWiRqnTNt7O3Y, Pardozbop qurilish ashyolari. Qisimov E. 2005, Amaliy mashg\'ulot-15, Issiqlik texnikasi asoslari (J.Nurmatov, N.Xalilov)
30– variant
Raqamli banklar tizimi tushunchasi.
Raqamli bank — bu elektron aylanma modelidan foydalangan holda ishlaydigan filialsiz bank. “raqamli bank - innovatsion bank texnologiyalaridan foydalangan holda (kassa xizmatini ko‘rsatmasdan) bank xizmatlarini masofaviy ko‘rsatuvchi bank yoki uning tarkibiy bo‘linmasi. Raqamli banklar tomonidan bank xizmatlarini masofaviy ko‘rsatish bankning ichki tartiblariga asosan qonun hujjatlari talablarini inobatga olgan holda amalga oshiriladi;” Raqamli tarmoq raqamli bankning tayanchi boʻlib, call-markaz, internet-banking, mobil banking va filiallar qoʻyilgan poydevorga qoʻshimchalar xolos. Birinchi marta „raqamli bank“ yoki neobank atamasi 2014-yilda AQShda nashr etilgan Kris Skinnerning „Digital bank“ kitobida batafsil tavsiflangan.1989-yil oktabr oyida ish boshlagan First Direct (Buyuk Britaniya) filialsiz bank yaratishda birinchilardan boʻldi. Mijozlarga xizmat koʻrsatish bank tomonidan telefon orqali amalga oshirildi. Birinchi kun davomida bank 1000 ta qoʻngʻiroqlarni qabul qildi va 1995-yilga kelib First Direct portfelida 500 000 dan ortiq mijozlar bor edi[1]. Hozirda O'zbekistonda uchta raqamli bank faoliyat yuritmoqda. Bular: TBC Bank, Anorbank va Bank Apelsin. TBC Bank va Anorbank banklari 2020-yilning mos ravishda aprel va avgust oylarida,[3] Bank Apelsin esa 2021-yilning noyabr oyida[4] Markaziy Bank litsenziyasini olgan.
Blokcheyn texnologiyasining ishlash tamoyillari.
Blokcheyn (inglizcha blockchain – bloklar zanjiri) – bu ma’lumotlarga ega bo‘lgan muayyan qoidalarga muvofiq tuzilgan doimiy ketma - ketlikdagi bloklar zanjiri (bog‘langan ro‘yxat). Blokcheyn asosiy tamoyillari: - a)markazlashtirmaslik va taqsimlangan saqlash; - b)xavfsizlik va himoyalanganlik; - c)ochiqlik va oshkoralik; - d)yozib olingan o‘zgarmasligi. Uning mohiyati shundan iboratki, ma’lumotlar bazasi bir joyda saqlanmaydi, balki minglab, hatto o‘n minglab, ba’zan esa millionlab kompyuterlarga tarqatiladi. A)Ularning barchasining ishgan chiqarish ehtimoli juda kam. Bu orada, hech bo‘lmaganda tarmoqda bitta kompyuter ishlab tursa, blokcheynga asoslangan tizim mavjud bo‘ladi. B) Har qanday markazlashtirilgan ma’lumotlar bazasi buzilishi va o‘zgartirilishi mumkin. Blokcheyn bilan bu mumkin emas. Elektron raqamli imzo bilan bir qatorda, xesh- funksiya-laridan foydalangan holda kuchli shifrlash algoritmi bor. C) Hamma ma’lumotlar bazasi jamoat mulki hisoblanadi va shuning uchun har kim bu yoki boshqa blok ma’lumotlarini ko‘rishi mumkin Bir foydalanuvchi pulni boshqa foydalanuvchiga o‘tkazishi mumkin - agar xohlasangiz, hamma bu haqda bilib olishi mumkin. D) Yangi ma’lumotlarni yozib olish uchun blokcheyn tugunlarining kelishuvi talab qilinadi. Bu operatsiyalarni filtrlash va faqat qonuniy tranzaktsiyalarni yozib olish imkonini beradi.
Debet, kredit va virtual kartalar bilan tovlamachiliklar va ularini oldini olish yo‘llari.
Debet karta[1] (inglizcha: debit card) — bank toʻlov kartasi tovarlar va xizmatlar uchun toʻlov, bankomatlardan naqd pul olish uchun ishlatiladi. Debet kartaga pul odatda mijoz yoki uning ish beruvchisi tomonidan kiritiladi (oʻtkaziladi)[2]. Kredit kartochkasi, kredit karta — plastik kartochka koʻrinishidagi shaxsiy (nomi yozilgan) toʻlov hisob-kitob hujjati. Bank yoki kredit muassasasi tomonidan beriladi. Beriladigan kredit hajmi kredit kartochkasi turiga bogʻliq (oddiy, oltin, korporativ kredit kartochkalari). Kredit kartochkasida pul egasining identifikatsiya raqami, familiyasi, joriy hisob varagʻidagi summa koʻrsatiladi. Virtual kartalar – bu tijorat banklari va to‘lov tashkilotlarining elektron kartalari bo‘lib, aynan internet orqali xaridlarni xavfsiz amalga oshirish maqsadida yaratilgan.
Iqtisodiy kalendar. MASD indikatori, RSI indikatori.
Turmush darajasi ko‘rsatkichlari va daromad taqsimlanishini taqqoslash.
|
| |
